Bác sĩ chỉ ra những lý do khiến nhiều người ăn hải sản bị ngộ độc, nhiễm sán lá gan nhỏ

Theo bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), nhiều trường hợp ngộ độc phải nhập viện sau khi ăn các loại hải sản ở rạn san hô như cá chình, cá hồng, cá mòi. Bác sĩ Nguyên cho biết, ngộ độc do độc tố ciduatoxin rất nguy hiểm. Người bệnh có biểu hiện loạn nhịp tim, yếu, mệt, tụt huyết áp, đường tiêu hóa là tê, ngứa ran ở tứ chi và vùng miệng, viêm ngứa toàn thân, đau cơ, đau khớp, có thể bị liệt. Thậm chí có trường hợp trầm cảm, mất trí nhớ. Độc tố ciduatoxin ít gây tử vong hơn nhưng một số trường hợp người già, trẻ nhỏ, người suy giảm miễn dịch vẫn tử vong do suy hô hấp, liệt cơ hô hấp, co giật hoặc loạn nhịp tim.

Bác sĩ Hoàng Sầm, Chủ tịch Viện Y học bản địa Việt Nam thông tin thêm, ngộ độc cá biển hay một số loại hải sản khác khá phổ biến. Nguyên nhân chủ yếu do cá biển bị phơi nhiễm độc tố từ môi trường.

Các nhóm độc tố như Ciduatoxin (CTX) có tính bền nhiệt, không bị phá hủy trong quá trình nấu nướng. Chất độc này có nguồn gốc từ vi tảo, bám trên các loài tảo lớn hay rong biển khu vực rạn san hô. Các loài cá ăn thực vật làm tích lũy chất độc này trong cơ thể. Ngoài ra, do chuỗi thức ăn của biển (cá lớn ăn cá bé) nên các loại cá to thường chứa nhiều độc tố hơn. Cá loại cá có nguy cơ nhễm độc tố CTX như cá hồng, cá mú, cá ngừ, cá chình.

Cá biển cũng có sẵn độc tố trong cơ thể. Các chất độc này có thể ở gai cá, vây lưng, vây bụng, ngực như cá mó, chất độc ở cơ quan sinh dục cá như cá nóc, cá mòi, cá bẹ, cá trích, cá chình. Chất độc tồn tại trong trứng cá như cá nóc, cá nhám. Chất độc này rất bền với nhiệt độ và các hóa chất khác, có khả năg lưu thông trong máu của cá.

Cá biển được ủ đá lâu ngày trước khi tiêu thụ, có thể dẫn đến tình huống cá chết lẫn vào cá còn sống, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập. Một số loại cá ươn nguy hiểm như cá ngừ. Vi khuẩn xâm nhập sinh ra Decarboxylase chuyển hóa Histidine thành histamine trong thịt, mang, ruột cá.

Histamine trong hải sản gây ngộ độc từ 4 giờ sau ăn, dấu hiệu như đau đầu, đỏ da, ngứa, nóng bừng, cảm giác khó chịu. Ngoài ra, nguy cơ hải sản do bị ướp tẩm hóa chất bảo quản thực phẩm như urê, hàn the cũng có thể xảy ra. Ngộ độc hóa chất thường có biểu hiện chậm hơn, ngộ độc mạn tính.

Liên quan tới vụ ngộ độc do ăn hải sản, Đại diện Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Quảng Ninh cho biết, mới đây đơn vị phát hiện 87 trường hợp nhiễm giun, sán tại 2 xã Liên Vị và Sông Khoai (thị xã Quảng Yên). Trong đó, riêng địa bàn xã Liên Vị có 55 người nhiễm sán lá gan nhỏ.

Theo kết quả điều tra phân vùng dịch tễ bệnh ký sinh trùng thường gặp do CDC Quảng Ninh thực hiện đối với 400 người dân (độ tuổi từ 2 – 65 tuổi) tại xã Liên Vị và Sông Khoai có 55/ 200 người dân xã Liên Vị được điều tra bị nhiễm sán lá gan nhỏ. Nhóm tuổi mắc cao nhất từ 30 – 65 tuổi, trong khi xã Sông Khoai không có trường hợp nào nhiễm sán. Nguyên nhân chủ yếu là do người dân xã Liên Vị có thói quen ăn hải sản sống (gỏi cá, tôm,…).

Bệnh sán lá gan nhỏ do loài sán Clonorchis sinensis hoặc Opisthorchis viverrini gây nên; đây là bệnh ký sinh trùng do sán lá gan nhỏ ký sinh ở đường mật trong gan. Người nhiễm sán lá gan nhỏ khi ăn các thức ăn từ cá chưa được nấu chín có ấu trùng sán lá gan nhỏ còn hoạt động như gỏi cá, lẩu cá, cá muối, cá ngâm giấm, cá khô, cá hun khói.

Bệnh sán lá gan nhỏ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh, gây tổn thương đường mật, túi mật, các cơ quan khác. Các bệnh lý tùy theo mức độ nhiễm, thời gian nhiễm như: Đau bụng, rối loạn tiêu hóa, thiếu máu, kích thích và viêm đường mật, áp xe đường mật; xơ hóa lan tỏa ở khoảng cửa, tổ chức gan tăng sinh, thoái hóa mỡ gan, áp xe gan, có thể có cổ trướng; sỏi mật, đặc biệt có thể gây ung thư đường mật.

Để hạn chế ngộ độc cần xác định rõ loại cá, nguồn gốc trước khi ăn, không ăn cá đã ươn. Khi chế biến, người dân cần bỏ ruột, mang và các bộ phận có thể chứa độc tố. Những loại cá sống ở vùng rạn san hô như cá hồng, cá mú, cá ngừ, cá chình biển không nên ăn nhiều.

Người dân cần đảm bảo vệ sinh phòng bệnh bằng cách ăn chín, uống chín, không ăn cá chưa nấu chín, rau sống mọc dưới nước, gan sống; không dùng phân người nuôi cá, không phóng uế bừa bãi xuống các nguồn nước. Nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh kịp thời bệnh giun sán giúp việc điều trị đúng hướng và có hiệu quả.

Nếu có các dấu hiệu ngộ độc như tê lưỡi, tê môi, đau nhức cơ, đau bụng, khó thở, nổi mẩn, người bệnh cần theo dõi. Trường hợp nặng nên tới cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời. Khi sơ cứu người bị ngộ độc thực phẩm cá biển, bác sĩ Sầm cho biết nên thực hiện biện pháp gây nôn, sau đó có thể uống một vài nước thảo dược như nước lá dứa, gừng trắng, nước tía tô, than hoạt tính và đến cơ sở y tế gần nhất cấp cứu.

An Dương (T/h)