Bảo hiểm xã hội 1 lần: Những điều người lao động cần biết

15:45 10/01/2020

(VietQ.vn) - Điều kiện hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần của người lao động bao gồm những gì? Mức hưởng BHXH 1 lần ra sao?... Đó là những câu hỏi phổ biến của người lao động thời gian gần đây.

Bảo hiểm xã hội (BHXH) là sự bù đắp một phần thu nhập dành cho người lao động (NLĐ) khi NLĐ bị ốm đau, thai sản hay bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết. Dựa vào cơ sở này mà trong một số trường hợp những NLĐ tham gia BHXH mong muốn giải quyết BHXH 1 lần.

Người lao động mong muốn giải quyết BHXH 1 lần tùy từng trường hợp.

Theo Nghị quyết 93/2015/QH13, trường hợp NLĐ tham gia BHXH bắt buộc sau một năm nghỉ việc, người tham gia BHXH tự nguyện sau một năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH khi có yêu cầu thì được nhận BHXH một lần. Ngoài ra, một số đối tượng khác cũng được hưởng BHXH một lần theo quy định tại điều 60 Luật BHXH, đó là: NLĐ đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH; NLĐ ra nước ngoài để định cư; NLĐ đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ trướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế cũng được giải quyết chế độ BHXH một lần; quân nhân, công an khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện để hưởng lương hưu.

Mức hưởng BHXH một lần được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được tính bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014; 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Trường hợp thời gian đóng BHXH chưa đủ 1 năm thì mức hưởng BHXH bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.

Hiện nay, việc NLĐ nhận BHXH một lần diễn ra khá phổ biến. Nhiều NLĐ còn cho rằng hưởng BHXH một lần có lợi hơn hưởng lương hưu. Tuy nhiên, trao đổi với báo chí, ông Trần Văn Triều, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật Liên đoàn lao động TP. Hồ Chí Minh cho biết theo quy định của pháp luật hiện hành, tổng mức đóng bảo hiểm hưu trí là 22% mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH của NLĐ. Trong đó, NLĐ đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%, có nghĩa tổng mức đóng vào quỹ BHXH hằng năm bằng 2,64 tháng lương. Nếu NLĐ hưởng BHXH một lần thì chỉ được thanh toán bằng 2 tháng lương cho 1 năm tham gia BHXH. Như vậy, quỹ BHXH không hề bị ảnh hưởng nhưng NLĐ chịu thiệt thòi, mất đi 0,64 tháng lương mỗi năm.

Ông Trần Văn Triều, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật LĐLĐ TP Hồ Chí Minh.

Đối với NLĐ có lương hưu, bên cạnh việc sẽ có nguồn thu nhập ổn định hằng tháng bảo đảm cuộc sống khi về già, họ còn được cấp thẻ BHYT miễn phí để thực hiện khám chữa bệnh. Cùng với đó, khi NLĐ qua đời, người lo mai táng sẽ được hưởng trợ cấp mai táng và thân nhân NLĐ sẽ được hưởng trợ cấp tuất một lần hoặc trợ cấp tuất hằng tháng nếu đủ điều kiện theo quy định. Nếu so sánh giữa việc hưởng lương hưu hằng tháng và việc nhận BHXH 1 lần cho cùng một khoảng thời gian đóng BHXH thì tổng lợi ích bằng tiền khi hưởng lương hưu hằng tháng sẽ cao hơn gấp nhiều lần.

Tuy nhiên, có thể do nghe được thông tin sai lệch hoặc chỉ nghĩ đến lợi ích trước mắt một bộ phận NLĐ vẫn quyết định hưởng BHXH một lần mà không quan tâm đến tương lai lâu dài khi tuổi cao, sức yếu, không còn khả năng lao động và không có thu nhập. Do vậy, NLĐ cần tỉnh táo khi tiếp nhận những thông tin từ nguồn tin không chính thống, đồng thời cân nhắc kỹ trước khi quyết định hưởng BHXH một lần hay duy trì đóng BHXH nhằm hưởng lương hưu để bản thân được bảo đảm an sinh khi về già.

Theo thống kê của Tổng LĐLĐ Việt Nam, gần đây, mỗi năm có khoảng 700.000 NLĐ nhận trợ cấp BHXH một lần, đồng nghĩa với việc có khoảng 700.000 người đã ra khỏi hệ thống mạng lưới an sinh xã hội. Lý giải điều này, ông Lê Đình Quảng, Phó trưởng Ban Quan hệ Lao động (Tổng LĐLĐ Việt Nam), cho biết tại các doanh nghiệp (DN) dệt may, da giày, do điều kiện lao động vất vả nên nhiều NLĐ sau 35 tuổi không còn sức khỏe để đáp ứng yêu cầu công việc và thường tự rút khỏi thị trường lao động.

Bên cạnh đó, có tình trạng DN chủ động đào thải những lao động này nhằm giảm chi phí lương, BHXH. Nhiều NLĐ trong nhóm này sau khi bị sa thải hoặc nghỉ việc thường không có cơ hội quay lại làm việc nên đa phần lựa chọn nhận BHXH 1 lần. "Các cấp Công đoàn cần tuyên truyền, giải thích cho NLĐ đừng vì lợi ích trước mắt mà gánh chịu thiệt thòi về lâu dài. Bên cạnh đó, nghiên cứu rút ngắn thời gian đóng BHXH tối thiểu được hưởng lương hưu; tăng mức hỗ trợ của nhà nước cho người tham gia BHXH tự nguyện... để NLĐ thấy được lợi ích thiết thực của việc tích lũy thời gian đóng BHXH" - ông Lê Đình Quảng lưu ý.