Các loại thuốc có thể gây tăng cân không mong muốn

Khi bị bệnh, việc dùng thuốc điều trị là điều hiển nhiên. Tuy nhiên, ngoài tác dụng chính để chữa bệnh, nhiều loại thuốc còn gây tác dụng không mong muốn như tăng cân.

Thuốc chống viêm corticoid

Thuốc này thuộc nhóm glucocorticoid gồm nhiều biệt dược khác nhau, trong đó có một số biệt dược thường hay bị lạm dụng nhất, đó là prednisolon, solu - medrol, dexamethason... Bởi vì, chúng có tác dụng tốt chống viêm, giảm đau nhất là trong các bệnh về xương khớp. Ngoài ra, corticoid còn được sử dụng trong điều trị các bệnh dị ứng, chống sốc (depersolon, solu- medrol...), bệnh tự miễn, bệnh về hô hấp, nhất là bệnh hen suyễn, suy tuyến thượng thận...

Ngoài tác dụng chữa bệnh, corticoid còn có tác dụng giữ nước, giữ muối natri làm rối loạn chuyển hóa lipit và đọng mỡ ở mặt, cổ và lưng, gây hiện tượng béo phì (trông mặt tròn trịa), gây rối loạn nội tiết (mọc nhiều lông). Không những thế, corticoid còn gây một số tác dụng phụ nguy hiểm cho cơ thể người sử dụng (loãng xương, tăng huyết áp, làm giảm sự đề kháng của cơ thể dẫn đến dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn...). Corticoid còn có tác dụng kích thích tăng tiết dịch vị, từ đó gây cảm giác đói, thèm ăn và ăn ngon miệng nhưng có thể làm viêm, loét dạ dày - tá tràng.

Nếu dùng quá nhiều corticoid hoặc kéo dài có thể gây hội chứng Cushing, bao gồm béo, mệt mỏi, cơ yếu, khuôn mặt đỏ và tròn, màu tím trên da bụng, da mỏng, chậm lành vết thương (nếu có), trầm cảm, hay cáu gắt, mọc nhiều lông tóc, kinh nguyệt không đều (nữ giới), liệt dương (nam giới).

Lưu ý, hội chứng Cushing cũng có thể dẫn đến tăng huyết áp, loãng xương, sỏi thận, nhiễm khuẩn thường xuyên hoặc bất thường, giảm khối lượng cơ, mệt mỏi, yếu và có thể gây bệnh tiểu đường.

Thuốc durabolin

Đây là biệt dược của nandrolon phenylpropionat là dẫn chất tổng hợp tương tự hormon sinh dục nam testosteron. Tác dụng chủ yếu của durabolin là đồng hóa protein, nghĩa là giúp cơ thể hấp thu, chuyển hóa tốt protein và vận chuyển các axit amin của protein vào bên trong các mô tổ chức, làm cho cơ thể phát triển cơ bắp, tăng cân, tăng sức. Vì vậy, thuốc này có thể bị lạm dụng trong thể dục, thể thao (gọi là sử dụng doping).

Tuy nhiên, khi dùng durabolin liều cao, kéo dài có thể gây hiện tượng nam tính hóa. Phụ nữ nhạy cảm có thể bị khàn giọng, đây là triệu chứng đầu tiên của sự thay đổi thanh quản làm trầm giọng và đôi khi khó phục hồi lại, kèm theo nổi mụn trứng cá, mọc râu hay tình dục gia tăng. 

Thuốc cyproheptadin

Là thuốc kháng histamin chữa dị ứng. Loại thuốc này không làm giữ nước, natri lại trong cơ thể gây phù như corticoid, chúng có tác dụng kích thích làm cho người dùng ăn nhiều thức ăn bổ dưỡng hơn gây tăng cân. Tuy vậy, nếu ngưng, sự chán ăn sẽ quay trở lại.

Thuốc còn có nhiều tác dụng phụ như gây buồn ngủ, trẻ em dưới 2 tuổi có thể bị co giật. Vì vậy, thuốc chống chỉ định đối với trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú và người cao tuổi suy dinh dưỡng, người bị tăng nhãn áp, tăng sinh tiền liệt tuyến lành tính hoặc loét dạ dày - tá tràng. Do có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm nên nhiều nước đã không dùng các loại thuốc này trong việc tăng trọng.

Các loại thuốc khác

Ngoài ba loại kể trên, nhiều thuốc khác cũng có tác dụng làm tăng cân không mong muốn cho người sử dụng như: Chứng tâm thần phân liệt (Olanzapine, Risperidone, Quetiapine); Chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD); Rối loạn lưỡng cực; Trầm cảm (như Prozac, Zoloft, Lexapro, Celexa, Paxil, Effexor, Cymbalta, Norpramin..); 

Bệnh tiểu đường type 1 hoặc 2 (như Actos, Avandia, Amaryl, Novolog, Lantus, Humalog...); Chứng huyết áp cao (Tenormin, Lopressor, Inderal, Norvasc, Catapres); Động kinh và co giật (Tegretol, Neurontin, Depakote); Dị ứng, chống sốc (Depersolon, solumedrol); Đau và viêm (Prednisolon, Solumedrol, Dexamethason). Có một số loại thuốc dễ gây tăng cân hơn những loại thuốc khác và không phải bệnh nhân nào dùng cũng gặp phải tác dụng phụ. Tuy nhiên, người bệnh vẫn nên ý thức về nguy cơ tăng cân khi sử dụng thuốc và có phương án xử lý phù hợp.

Vì vậy, để phòng bất lợi, người bệnh không tự động mua thuốc để điều trị hoặc nhằm làm tăng cân sẽ nguy hiểm đến tính mạng. Khi đang dùng thuốc để điều trị bệnh do bác sĩ chỉ định, nếu thấy bất thường, tăng cân, cần báo ngay cho bác sĩ khám bệnh biết để có hướng xử trí thích hợp.

An Dương (T/h)