Mỹ cảnh báo: Khói thuốc lá ảnh hưởng xấu đến mức cholesterol trong máu

Theo Hiệp hội Tim mạch Mỹ, thuốc lá chứa nhiều chất độc hại, trong đó có acrolein, một chất màu hơi vàng, có mùi hôi, được tạo ra khi đốt thuốc lá. Ngoài ra, các hoạt động phun thuốc trừ sâu và vũ khí hóa học cũng tạo ra chất này. Acrolein dễ dàng hấp thụ vào máu qua phổi, ảnh hưởng đến cách cơ thể chuyển hóa cholesterol góp phần gây ra bệnh tim.

Hiệp hội Tim mạch Mỹ khuyến nghị, mọi người nên duy trì mức cholesterol xấu (LDL) dưới 100mg/dL và mức cholesterol tốt (HDL) trên 40mg/dL, mức cân bằng kết hợp dưới 150mg/dL để có một trái tim khỏe mạnh. Tuy nhiên, ăn nhiều chất béo và hút thuốc lá có thể làm thay đổi sự cân bằng này. Acrolein trong thuốc lá đi vào cơ thể tấn công các protein, làm cản trở khả năng làm sạch của cholesterol tốt. Hậu quả là nhiều chất béo tích tụ trong máu và hầu khắp các phần còn lại của cơ thể.

Acrolein cũng can thiệp vào cholesterol xấu trong máu bằng cách ức chế các enzym chịu trách nhiệm giữ cholesterol xấu nguyên vẹn. Nếu không có enzym này, cholesterol xấu dễ bị oxy hóa, thay đổi cấu trúc phân tử. Do sự thay đổi cấu trúc này, hệ thống miễn dịch không còn khả năng nhận biết cholesterol xấu.

Nó giải phóng các tế bào bạch cầu và chất chống lại bệnh tật gây viêm và tích tụ thêm cholesterol xấu tại nhiều khu vực. Nghiên cứu "Vai trò của cholesterol trong xơ vữa động mạch" của Mỹ năm 2019 cho thấy càng nhiều cholesterol xấu bị oxy hóa trong máu thì tỷ lệ mắc bệnh tim và đột quỵ càng cao.

Theo các nhà nghiên cứu, sự tích tụ cholesterol trong cơ thể là nguyên nhân phổ biến dẫn đến bệnh tim mạch. Mức cholesterol toàn phần và cholesterol xấu cao hơn làm tăng nguy cơ viêm nhiễm, tăng khả năng tích tụ mảng bám. Ban đầu các mảng bám thường mềm, nhưng theo thời gian nó sẽ cứng lại, vỡ gây ra cục máu đông. Càng nhiều mảng bám và cục máu đông trong động mạch, máu càng khó di chuyển, buộc tim phải làm việc nhiều hơn để lấy oxy và chất dinh dưỡng cho cơ thể. Khi các động mạch bị tắc có thể gây xơ vữa động mạch khiến lưu lượng máu đến các bộ phận khác của cơ thể giảm. Lưu lượng máu đến tim giảm gây ra bệnh động mạch vành, lưu lượng máu lên não giảm khiến nguy cơ đột quỵ tăng.

Đối với những người hút thuốc, dù các chất độc đưa vào phổi giống nhau với mọi người nhưng cách acrolein ảnh hưởng đến cơ thể từng người lại khác nhau. Bên cạnh khói thuốc lá, yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong nguy cơ mắc bệnh tim mạch ở những người hút thuốc.

Những người hút thuốc và có yếu tố khiếm khuyết di truyền CETP (protein chuyển este cholesteryl) có khả năng bị đau tim sớm hơn 12 năm so với người không hút thuốc". Người hút thuốc không mang khiếm khuyết di truyền chung có nguy cơ bị đau tim như người không hút thuốc.

Mặc dù thói quen hút thuốc đóng vai trò trong sự thay đổi mức cholesterol trong máu nhưng chế độ ăn uống và mức độ hoạt động cũng cũng quan không kém. Nên nói chuyện với bác sĩ để được tư vấn cách ngừng hút thuốc hoặc giảm mức cholesterol thông qua điều chỉnh ăn uống, lối sống.

Liên quan tới khói thuốc lá ảnh hưởng tới bệnh tim mạch, các bác sĩ tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết, một số bệnh lý tim mạch thường gặp ở người có thói quen hút thuốc lá gồm xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, đột tử, bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim, phình động mạch chủ và tăng huyết áp.

Hút thuốc lá có thể gây xơ vữa động mạch theo nhiều cơ chế. Thứ nhất, nồng độ chất carbon monoxide (một chất có nhiều trong thuốc lá) tăng lên, làm tổn thương đến sự mềm dẻo của lòng mạch, dẫn đến hình thành các mảng xơ vữa. Tiếp theo, hút thuốc lá có thể làm giảm chất HDL-cholesterol (một cholesterol có lợi) và tăng nồng độ LDL-cholesterol (một cholesterol có hại), tăng triglyceride (còn gọi là mỡ máu) gây nên tình trạng xơ vữa động mạch.

Bệnh mạch vành là tình trạng một hoặc nhiều nhánh của động mạch vành bị hẹp hoặc tắc do nhiều nguyên nhân khác nhau. Mảng xơ vữa động mạch dẫn đến hẹp mạch vành, ảnh hưởng khả năng cung cấp oxy cho tế bào cơ tim. Hút thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ gây bệnh mạch vành. Đặc biệt, người hút thuốc thụ động thông qua tiếp xúc với môi trường nhiều khói thuốc, cũng có 20-30% nguy cơ mắc bệnh. Ở những người hút thuốc chủ động thì xác suất mắc bệnh cao hơn, gấp 2-4 lần và tỷ lệ tử vong do bệnh khoảng 70%.

Việc hút thuốc lá thường xuyên có thể gây phá hủy mạch máu trầm trọng. Thường xuyên hút thuốc có thể gặp những cơn đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim nhiều hơn so với không hút thuốc. Thêm vào đó, độ tuổi bắt đầu xuất hiện tình trạng nhồi máu cơ tim cũng sớm hơn, nhiều biến chứng nguy hiểm hơn và cao gấp 2 lần so với người không hút thuốc lá.

Khói thuốc lá sẽ làm tăng tiết chất catecholamine. Đây là một hoạt chất tự nhiên có trong cơ thể, có tác dụng tương tự như adrenaline. Khi chất này có nồng độ cao quá mức cho phép có thể gây ra tình trạng loạn nhịp tim, thậm chí rung thất, dẫn đến đột tử nếu không được can thiệp xử trí kịp thời.

Thường xuyên hút thuốc lá sẽ có nguy cơ cao hình thành mảng xơ vữa động mạch ở động mạch chủ nhiều hơn, cản trở việc cung cấp máu từ tim đến các cơ quan trong cơ thể. Khi động mạch chủ bị hẹp do các mảng xơ vữa sẽ tạo thành những chỗ phình to, song song đó động mạch trở nên yếu dần, có thể bị vỡ, đe dọa đến tính mạng. Nghiên cứu cho thấy, người thường xuyên hút thuốc lá có nguy cơ bị phình động mạch chủ cao gấp 8 lần so với người bình thường.

An Dương (T/h)