Cây 'tỷ đô' mắc ca: Vì sao chưa được trồng đại trà?

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) vừa có báo cáo Thủ tướng về tình hình phát triển cây mắc ca, loại cây được mệnh danh là cây tỷ đô vì giá trị kinh tế đặc biệt lớn nếu cây cho thu hoạch quả chất lượng tốt.

130.000 – 150.000 đồng/kg hạt tươi

Theo Bộ NN-PTNT cây mắc ca là loại cây ăn quả thân gỗ, thuộc nhóm quả hạch, hạt có vỏ cứng, nhân dùng trực tiếp làm thực phẩm hoặc chế biến các loại bánh, kẹo, mỹ phẩm… Mắc ca ưa khí hậu mát, mưa ẩm và khô hạn xen kẽ, sinh trưởng và phát triển tốt nhất ở nhiệt độ trung bình hàng năm từ 20 – 25 độ C với lượng mưa hàng năm từ 1500mm – 2500mm. Đất trồng mắc ca tốt nhất là đất thịt nhẹ, thoát nước tốt, tầng đất sâu, ẩm. Trồng mắc ca ở những nơi bị gió mạnh, sương muối, mưa phùn vào thời điểm thụ phấn sẽ giảm khả năng đậu quả.

Loại cây này được trồng nhiều ở Úc, Mỹ, Nam Phi, Kenya và một số nước khác. Tổng diện tích khoảng 80.000 ha, sản lượng 140 nghìn tấn quả/năm. Tại Úc, giá quả khô từ năm 1987 đến năm 2014 dao động trong khoảng 1,5 – 4 đô la Úc/1 kg. Mức giá này tương đương khoảng 25.000 – 70.000 đồng/1 kg.

Theo Bộ NN-PTNT, gần đây giá quả mắc ca có xu hướng tăng do nhu cầu trên thế giới tăng, chủ yếu là ở Châu Á. Do đó, nhiều nước trên thế giới mở rộng nhanh diện tích trồng mắc ca. Ở Việt Nam, hiện mới chỉ có một vài công ty, cơ sở chế biến hạt mắc ca quy mô nhỏ, nguồn nguyên liệu chủ yếu là từ nhập khẩu.

Đánh giá về thị trường tiêu thụ sản phẩm mắc ca tại Việt Nam, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Hà Công Tuấn cho rằng, thị trường tiêu thụ chưa phát triển lắm, giá bình quân từ 130.000 – 150.000 đồng/kg hạt tươi. Tuy nhiên, hiện tại hạt mắc ca tươi được thu mua chủ yếu để tạo cây con làm gốc ghép nhân giống.

Không trồng mắc ca tràn lan

Từ năm 2002, Bộ NN-PTNT đã chỉ đạo các đơn vị chức năng tiến hành nhập giống, khảo nghiệm giống ở nhiều địa phương trong nước gồm Ba Vì (Hà Nội), Mai Sơn (Sơn La), Đồng Hới (Quảng Bình), Đại Lải (Vĩnh Phúc), Krong Năng (Đắc Lắc) và Đắc Plao (Đắc Nông), Tân Uyên (Lai Châu), TP Thái Nguyên (Thái Nguyên), Lạc Thủy (Hòa Bình), Thạch Thành (Thanh Hóa), Khe Sanh (Quảng Trị), Kbang (Gia Lai), Cầu Hai (Phú Thọ), Nam Đàn (Nghệ An), Lâm Hà, Bảo Lộc (Lâm Đồng), Đắc Hà (Kon Tum).

Cần thận trọng khi trồng cây mắc ca. Ảnh: vov.vn

Qua những địa điểm khảo nghiệm khá rộng trên phạm vi cả nước đó, Bộ NN-PTNT đánh giá kết quả nghiên cứu, khảo nghiệm bước đầu cho thấy cây mắc ca có khả năng sinh trưởng và phát triển tại các điểm trồng khảo nghiệm, nhưng tỷ lệ đậu quả, sản lượng quả rất khác nhau. Cụ thể, ở các mộ hình khảo nghiệm có quả thì sản lượng hạt tươi cao nhất vào năm thứ 10 đạt từ 17,5 – 21,5kg/cây, tương đương với 3,9 – 4,7 tấn/ha/năm, sản lượng thấp nhất đạt 9,4 – 12,4 kg/cây. Điều đặc biệt là có một số địa điểm cây không đậu quả.

Thứ trưởng Hà Công Tuấn cho hay, trên cơ sở kết quả nghiên cứu khảo nghiệm và đề nghị của Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu nông lâm sản chế biến, Bộ NN-PTNT đã công nhận 10 giống mắc ca. Trong đó, 3 giống quốc gia là các dòng OC, 246 và 816; 7 giống tiến bộ kỹ thuật là các dòng Daddow, 842, 849, 741, 800, 900 và 695.

Báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ NN-PTNT cũng nêu rõ, do mắc ca là cây trồng mới, quá trình khảo nghiệm cho kết quả còn khác nhau. Mặt khác, cần xem xét kỹ các vấn đề về chế biến, thị trường. Do vậy, Bộ NN-PTNT chưa đủ căn cứ khoa chọc để phê duyệt quy hoạch phát triển cây mắc ca. Quy trình kỹ thuật nhân giống, trồng, chăm sóc, công nghệ chế biến cũng đang trong giai đoạn hoàn thiện. Được biết, trong năm 2015, Bộ NN-PTNT sẽ khẩn trương nghiên cứu và ban hành quy trình này.

Thứ trưởng Hà Công Tuấn cho hay, hiện Bộ NN-PTNT đề nghị các địa phương trước mắt cần hướng dẫn nông dân trồng mắc ca ở những nơi đã khảo nghiệm thành công hoặc có điều kiện tương tự. Không trồng mắc ca trên quy mô lớn trong các khu vực chưa được trồng khảo nghiệm và khẳng định hiệu quả. Tổng diện tích trồng mắc ca cả nước đến năm 2020 chỉ nên vào khoảng 10.000 ha. Đặc biệt, Bộ NN-PTNT cũng yêu cầu các địa phương tăng cường quản lý chặt chẽ chất lượng giống, cơ sở sản xuất giống, chỉ cho phép trồng các giống cây mắc ca được nhân giống vô tính như ghép, triết từ các dòng có năng suất, chất lượng cao đã được công nhận. Cần ngăn ngừa, xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân cung ứng, kinh doanh giống mắc ca không đảm bảo chất lượng theo quy định của pháp luật, Thứ trưởng Hà Công Tuấn cho hay.

Trần Hoài