Doanh nghiệp xuất khẩu cần nâng cao cảnh giác trong hoạt động thương mại để tránh lừa đảo

(VietQ.vn) - Theo các chuyên gia, trước tình trạng 5 container tiêu, điều xuất khẩu đi Dubai nghi bị lừa đảo các doanh nghiệp xuất khẩu cần nâng cao cảnh giác hơn trong hoạt động thương mại, để phòng tránh lừa đảo trong kinh doanh.
Các nước cấm xuất khẩu gạo- Việt Nam không bỏ lỡ cơ hội vàng
Trình Chính phủ ban hành Chỉ thị về tăng cường công tác xuất khẩu gạo trong tình hình mới
Trung Quốc kiểm soát chặt chẽ xuất khẩu thiết bị bay không người lái
Việc 5 container tiêu, điều xuất khẩu đi Dubai nghi bị lừa đảo, ông Bạch Khánh Nhựt - Phó chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) - cho biết, vẫn chưa có kết luận cụ thể. Tuy nhiên, một trong những lý do dẫn tới khả năng dễ bị lừa đảo là chọn phương thức thanh toán không phù hợp.
Đại diện Vinacas nêu trong vụ việc này, sự uy tín của ngân hàng là có, khách hàng cũng không phải lần đầu (vì đã có một đơn hàng thành công vào tháng 4). Tại đơn hàng, người mua và người bán trực tiếp giao dịch và không qua môi giới. Do đó, Hiệp hội đưa ra khuyến cáo doanh nghiệp cân nhắc thực hiện phương án thanh toán sao cho an toàn.
Các doanh nghiệp thường sử dụng hình thức nhờ thu hộ (D/P) để giao dịch với khách. Tức là bộ chứng từ xuất khẩu sẽ được ngân hàng người bán gửi tới ngân hàng người mua, sau đó người mua thanh toán tiền. Tuy nhiên, hình thức thanh toán này vẫn ẩn chứa nhiều rủi ro cho doanh nghiệp xuất khẩu.

Doanh nghiệp xuất khẩu điều cần nâng cao cảnh giác hơn trong hoạt động thương mại
Ông Ngô Khắc Lễ - Trọng tài viên VIAC - người có kinh nghiệm hơn 40 năm trong lĩnh vực kinh doanh thương mại, logistics cho rằng, các doanh nghiệp xuất khẩu cần nâng cao cảnh giác hơn trong hoạt động thương mại, để phòng tránh lừa đảo trong kinh doanh. Ngoài khuyến cáo về phương thức thanh toán, các doanh nghiệp cũng cần lưu ý nhiều vấn đề khác.
Doanh nghiệp khi gửi chứng từ không nên để đối tác biết đường gửi, và gửi qua hãng vận chuyển nào để phòng tránh việc lấy cắp. Việc của bên mua chỉ là đến ngân hàng mà bên bán thông báo để nộp tiền và lấy chứng từ. Bên bán chỉ cung cấp thông tin về việc đã gửi chứng từ và thời điểm bên mua cần đến ngân hàng nộp tiền.
Vấn đề thứ 2 nằm ở việc lựa chọn ngân hàng thanh toán. Ông Lễ cho rằng các doanh nghiệp cần đề xuất với đối tác lựa chọn các ngân hàng lớn, uy tín, nổi tiếng toàn cầu để tăng tính an toàn. Khi có sự cố xảy ra, các ngân hàng lớn có uy tín sẽ có cách làm việc chuyên nghiệp và thỏa đáng, không trốn tránh trách nhiệm.
Khuyến cáo thứ 3 là các doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ đối tác kinh doanh bằng nhiều phương thức khác nhau. Các đơn vị có thể chủ động gửi đăng ký kinh doanh của mình trước cho đối tác để có cơ sở đề nghị họ gửi đăng ký kinh doanh. Đây là việc bình thường khi giao dịch, qua đó biết được thông tin của doanh nghiệp.
Ngoài ra, doanh nghiệp cũng có thể tìm hiểu đối tác qua sự giúp đỡ của đại sứ quán, thương vụ Việt Nam ở nước sở tại, tra cứu lịch sử giao dịch. Việc lựa chọn đối tác gần như là khâu quyết định của các doanh nghiệp xuất khẩu. Bởi đối tác có uy tín, thương hiệu làm ăn lâu năm thì dù giá có tăng, giảm thì họ vẫn mua hàng của mình.
Doanh nghiệp có thể tìm hiểu thông tin khi liên lạc, trao đổi với đối tác. Trọng tài viên VIAC cho rằng hiện công nghệ phát triển, việc họp online, trao đổi với đối tác qua phương thức gọi video (video call) cũng giúp xác minh thông tin. Thông qua hình thức gọi trực tuyến, hai bên biết rõ mặt nhau, tận mắt thấy được văn phòng, cơ sở sản xuất, hệ thống nhà xưởng…
Doanh nghiệp cũng cần tổ chức cho nhân viên tham gia các lớp học chuyên môn, các sự kiện, hội thảo... để nâng cao kiến thức, kinh nghiệm. Học phí không nhiều nhưng có tác dụng rất tốt để giảm rủi ro lâu dài.
"Nếu trong trường hợp nghi vấn, phát hiện dấu hiệu lừa đảo, doanh nghiệp nên thông báo cho bạn hàng, hiệp hội mà mình tham gia để phòng tránh chung", ông Lễ nhấn mạnh.
Luật sư Lê Trọng Thêm- Công ty Luật LTT&Lawyers cũng cho biết, doanh nghiệp xuất khẩu cần nhớ trong giao dịch thương mại quốc tế, cần lưu ý 4 điểm:
Thẩm định tín nhiệm của đối tác: Thương vụ 76 containers điều nhân chỉ bán cho vài đối tác thông qua cùng một nhà môi giới. Các thương nhân Việt Nam chưa từng có lịch sử làm ăn với đối tác này và việc giao thương hoàn toàn dựa trên sự tin tưởng đối với người môi giới. Điều này lộ rõ một thói quen giao thương quốc tế cố hữu của thương nhân Việt Nam là không mấy khi thuê các đơn vị làm thẩm định tín nhiệm (bao gồm thương mại và pháp lý). Trong khi đó, các thương nhân nước ngoài khi làm ăn với Việt Nam thường yêu cầu bên tư vấn sở tại cung cấp bản báo cáo thẩm tra đối tác thương mại.
Điều chỉnh trong chính sách bán hàng. Năm 2021 kim ngạch xuất nhập khẩu điều là 3,7 tỷ USD. Chúng ta nhập khẩu điều thô từ các nước châu Phi và bán điều nhân cho các thị trường Trung Quốc, châu Âu. Tuy nhiên, các thương nhân điều của Việt Nam thường mua điều thô nước ngoài với điều khoản thanh toán trước hoặc đặt cọc 10%, lần hai thanh toán 88% theo điều khoản thanh toán để lấy bộ chứng từ gốc và 2% sau cùng. Theo phương thức này, doanh nghiệp điều bị mất cọc rất nhiều.
Ngược lại, khi bán điều nhân cho nước ngoài, thương nhân Việt Nam lại chấp nhận thanh toán D/P hoàn toàn mà không có bất kỳ khoản đặt cọc nào từ bên mua. Giá trị thương mại của điều nhân thường có giá trị cao gấp 4-5 lần điều thô nhưng thương nhân Việt Nam lại phải chấp nhận chính sách bán hàng bất lợi.
Trong thương vụ này, nếu các thương nhân Việt Nam đều yêu cầu bên mua hàng phải đặt cọc, thanh toán trước một tỷ lệ phần trăm nhất định thì có thể phát hiện và kiểm định được người mua có phải là thương nhân uy tín và có năng lực hay không. Ngoài ra, việc yêu cầu thanh toán tạm ứng cũng có thể giúp các thương nhân Việt Nam có được thông tin về ngân hàng của bên mua để từ đó có thể biết được việc gửi bộ chứng từ nhờ thu có chính xác hay không.
Điều chỉnh trong chính sách bộ chứng từ: Liên quan đến vận đơn trong thương vụ này, các thương nhân Việt Nam sử dụng vận đơn gốc được phát hành bởi hãng tàu cùng với các tài liệu khác để hợp thành bộ chứng từ gốc gửi đến ngân hàng nhờ thu bên người mua. Do vậy, trong trường hợp việc chuyển phát bộ chứng từ ngân hàng Việt Nam tới ngân hàng nhờ thu ở nước ngoài bị đánh tráo, đánh cắp thì rủi ro mất hàng sẽ xảy ra.
Trong khi đó, tập quán thương mại hàng hóa quốc tế cho phép thương nhân Việt Nam có thể làm theo cách khác để hạn chế được rủi ro này. Đó là, thay vì dùng vận đơn gốc thì dùng House Bill – vận đơn được phát hành bởi đại lý logistics (hay còn gọi là Forwarder).
An Dương (T/h)