Dùng thuốc xịt mũi có hoạt chất chống viêm Dexamethasone kéo dài nguy cơ mắc bệnh suy thượng thận

Các bệnh lý liên quan tới tình trạng dị ứng thường xảy ra thường xuyên khi thay đổi thời tiết, khi tiếp xúc với dị nguyên nên người bệnh hay sử dụng thuốc xịt mũi kéo dài. 

Thuốc xịt mũi là một dạng thuốc để sử dụng điều trị các bệnh lý đường hô hấp. Thuốc xịt mũi dễ sử dụng và thuốc được phân chia nhỏ như các hạt nước li ti dễ xâm nhập vào khoang mũi, niêm mạc mũi xoang, nên thuốc có tác dụng nhanh và kéo dài khiến nhiều người tự ý sử dụng mà không cần khám bác sĩ. Mặc dù các thuốc này có thể làm giảm triệu chứng nhanh nhưng lại có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn, khi lạm dụng dùng kéo dài.

Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 vừa tiếp nhận một trường hợp bệnh nhân nam N.H.N. (24 tuổi, trú tại Hà Nội) vào viện với triệu chứng ngạt tắc mũi kéo dài gần 10 năm nay, bệnh nhân phải thường xuyên thở bằng miệng trong quá trình sinh hoạt hàng ngày.

Sau đó, bệnh nhân được nhập viện để chuẩn bị cho phẫu thuật chỉnh hình cuốn mũi dưới. Tuy nhiên, ngoài các triệu chứng về mũi xoang, khi thăm khám, các bác sĩ Khoa Tai Mũi Họng phát hiện bệnh nhân có những biểu hiện rất kín đáo của bệnh lý nội tiết giống Hội chứng Cushing như rậm lông, mặt tròn đỏ, da mỏng, nhiều vết rạn da, yếu và giảm khối lượng cơ gốc chi…

Bệnh nhận được hoãn phẫu thuật và chuyển khám chuyên khoa nội tiết để được thăm khám và làm các xét nghiệm hormone. Qua khai thác tiền sử, các bác sĩ phát hiện bệnh nhân có một giai đoạn hơn 5 năm liên tục mỗi ngày đều tự ý sử dụng thuốc xịt mũi chống ngạt mũi có hoạt chất chống viêm Dexamethasone. Kết quả xét nghiệm cho thấy nồng độ Cortisol máu của bệnh nhân lúc 8h sáng ở mức rất thấp, (1,5nmol/L, chỉ số bình thường 166-507nmol/L).

Theo bác sĩ chuyên khoa nội tiết Lưu Thúy Quỳnh, suy thượng thận thứ phát do thuốc là tình trạng giảm tiết cortisol của tuyến thượng thận do sự ức chế từ nồng độ Corticoid cao quá mức cho phép trong máu trong một thời gian dài. Việc sử dụng tràn lan các sản phẩm thuốc chứa Corticoid như thuốc tân dược, thuốc hít, thuốc xịt và đặc biệt là các thuốc trộn, thuốc gia truyền không rõ nguồn gốc… là nguyên nhân hàng đầu gây nên tình trạng này. Điều trị bệnh suy thượng thận sau khi được phát hiện cũng cần phải có hướng dẫn rất chi tiết từ phía thầy thuốc và tuân thủ tuyệt đối từ phía người bệnh để không để lại hậu quả lâu dài.

Trường hợp bệnh nhân này là cực kì may mắn khi được phát hiện bệnh và can thiệp điều trị kịp thời vì người bệnh có nguy cơ rất cao rơi vào trạng thái suy thượng thận cấp do ngừng thuốc đột ngột, có thể dẫn tới suy hô hấp, trụy tim mạch, thậm chí tử vong.

Với người dân, đây chính là tiếng chuông cảnh tỉnh trong việc tự ý sử dụng thuốc không theo chỉ định của các nhà chuyên môn gây nên những ảnh hưởng cực kì nguy hại đến sức khỏe. Để phòng tránh, người dân chỉ nên sử dụng thuốc corticoid theo đúng chỉ định về liều lượng do bác sĩ kê đơn. Tuyệt đối không đùng các loại thuốc, dược phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ và thành phần không rõ ràng… để tránh các hậu quả khôn lường lâu dài.

Đặc biệt khi sử dụng các thuốc co mạch như naphazolin, oxymetazolin...để điều trị triệu chứng nghẹt mũi sẽ thấy tác dụng rất nhanh, tuy nhiên không nên lạm dụng thuốc dùng thuốc xịt mũi kéo dài. Bởi vì khi dùng kéo dài sẽ gây ra một số biến chứng như: Gây kích ứng niêm mạc mũi, làm giảm đáp ứng của thuốc co mạch với cuốn mũi. Thuốc sẽ không tác dụng tốt như ban đầu khi thực sự cần thiết.

Dùng lâu có thể gây những tác dụng phụ toàn thân như: Tăng huyết áp, hồi hộp lo lắng, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, tăng nhịp tim hoặc nhịp chậm phản xạ. Nên rất cẩn trọng với những bệnh nhân có bệnh mạn tính như bệnh lý mạch vành, tăng huyết áp, đái tháo đường, cường giáp trạng.

Thuốc co mạch không dùng cho trẻ em dưới 6 tuổi, phụ nữ có thai thì chưa có bằng chứng an toàn khi sử dụng nhất là trong 3 tháng đầu thai kỳ. Các loại thuốc xịt mũi kháng histamin thì có thể dùng kéo dài hơn, những nhóm thuốc này gây ra tác dụng phụ hay gây buồn ngủ và không dùng cho trẻ dưới 2 tuổi.

Khi xịt thuốc tránh để đầu phun của chai xịt chạm vào bên trong mũi, vì nếu chạm có thể gây nhiễm khuẩn. Không sử dụng thuốc xịt mũi chung với bất kỳ ai. Khi có các dấu hiệu bất thường như chảy máu cam, đau rát nhiều khi dùng thuốc xịt mũi cần thông báo ngay cho nhân viên y tế để tìm nguyên nhân và xử lý.

Thuốc xịt mũi hầu hết là các thuốc điều trị triệu chứng, nên có thể làm giảm các triệu chứng bệnh nhanh chóng nhưng không giải quyết nguyên nhân nên vẫn có thể bị lại sau khi ngưng thuốc. Khi sử dụng thuốc cần tuân thủ đúng, không nên lạm dụng tránh gây ra những tác dụng không mong muốn.

An Dương (T/h)