Khoa học và công nghệ trở thành động lực then chốt của sự nghiệp đổi mới và phát triển

author 16:06 18/05/2022

(VietQ.vn) - Những năm qua, khoa học và công nghệ không chỉ khẳng định vai trò và sức mạnh vô cùng to lớn trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước mà còn trở thành động lực then chốt của sự nghiệp đổi mới và phát triển.

Khẳng định vai trò và sức mạnh của khoa học công nghệ

Từ năm 2014 đến nay, ngày KH&CN Việt Nam 18/5 đã trở thành ngày truyền thống, ngày hội của ngành KH&CN. Đây là dịp để các bộ, ngành, địa phương; các viện nghiên cứu, trường đại học và các doanh nghiệp tổ chức hoạt động phổ biến, giới thiệu các cơ chế, chính sách mới về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST); giới thiệu thành tựu nổi bật của KH&CN; góp phần khẳng định vị trí, vai trò của KH,CN&ĐMST trong phát triển KT-XH, đặc biệt trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0. Đây cũng là dịp để tôn vinh, ghi nhận đóng góp của cộng đồng KH&CN đối với đất nước

Những năm qua, KH&CN không chỉ khẳng định vai trò và sức mạnh vô cùng to lớn trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước mà còn trở thành động lực then chốt của sự nghiệp đổi mới và phát triển. Đảng và Nhà nước luôn xác định KH,CN&ĐMST có vai trò hết sức quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trên cơ sở bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, cơ chế, chính sách về KH&CN đã được tập trung hoàn thiện với nhiều quy định tiến bộ và đổi mới để KH&CN thực sự đồng hành và thúc đẩy sự phát triển của các ngành, lĩnh vực và địa phương.

Thứ trưởng Trần Văn Tùng phát biểu tại buổi lễ.

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm Ngày KH&CN Việt Nam và Lễ trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2022, Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Văn Tùng cho hay, vào ngày 18/5/1963, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ I của Hội nghị phổ biến khoa học, kỹ thuật Việt Nam, bàn về mối quan hệ giữa khoa học và sản xuất, Hồ Chủ Tịch đã nói “Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động và không ngừng cải tiến đời sống nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi”. Thực hiện lời dạy của Bác Hồ, từ năm 2014 đến nay, Ngày KH&CN Việt Nam 18/5 đã trở thành ngày truyền thống, ngày hội quan trọng của ngành KH&CN.

Việc tổ chức kỷ niệm Ngày KH&CN Việt Nam nhằm tri ân, tôn vinh các thế hệ đội ngũ cán bộ quản lý và trực tiếp triển khai hoạt động KH&CN, đồng thời khuyến khích niềm đam mê nghiên cứu khoa học của thế hệ trẻ - thế hệ tương lai của đất nước. Các sự kiện, hoạt động được tổ chức rộng khắp cả nước để tuyên truyền nâng cao nhận thức của xã hội về vai trò của KH&CN, kêu gọi sự quan tâm đầu tư cho nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh và ứng dụng giải pháp khoa học kỹ thuật trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

Ngày KH&CN năm nay, với quyết tâm toàn ngành chung sức vượt qua khó khăn, khắc phục hậu quả dịch bệnh, Bộ KH&CN lựa chọn chủ đề “Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo - Đẩy nhanh quá trình phục hồi, phát triển KT-XH” với mong muốn ngành KH&CN Việt Nam sẽ có đóng góp thiết thực mạnh mẽ hơn, khẳng định được vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng đất nước, phục hồi nền kinh tế.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Thứ trưởng thường trực Trần Văn Tùng tặng hoa và trao Giải thưởng cho GS.TSKH Ngô Việt Trung; PGS.TS Nguyễn Thị Lệ Thu.

Cũng theo Thứ trưởng Trần Văn Tùng, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII xác định, KH,CN&ĐMST phải thực sự trở thành đột phá chiến lược và động lực chính cho phát triển kinh tế - xã hội, đưa nước ta nhanh chóng trở thành nước có nền công nghiệp hiện đại vào năm 2030, nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045.

Thực hiện chủ trương của Đảng, ngày 11/5/2022, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam đã ký Quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển KH,CN&ĐMST đến năm 2030 với mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cụ thể, đồng bộ. Mục tiêu đến năm 2030, KH,CN&ĐMST được phát triển vững chắc, thực sự trở thành động lực tăng trưởng, góp phần quyết định đưa Việt Nam trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; góp phần phát triển toàn diện văn hóa, xã hội, con người, bảo đảm quốc phòng - an ninh, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, nâng cao vị thế và uy tín quốc tế của Việt Nam; tiềm lực, trình độ KH,CN&ĐMST đạt mức tiên tiến ở nhiều lĩnh vực quan trọng, thuộc nhóm dẫn đầu trong các nước có thu nhập trung bình cao; trình độ, năng lực công nghệ, ĐMST của doanh nghiệp đạt mức trên trung bình của thế giới; một số lĩnh vực KH&CN đạt trình độ quốc tế.

Trong thời gian tới, Bộ KH&CN sẽ cùng các Bộ, ngành, địa phương và các cơ quan, tổ chức KH&CN tiếp tục kiên trì đổi mới tư duy, thực hiện đồng bộ các nhóm giải pháp lớn về phát triển hệ thống ĐMSTquốc gia; đổi mới cơ chế quản lý KH&CN; nâng cao tiềm lực và trình độ KH&CN; thu hút nguồn lực; phát triển các tổ chức nghiên cứu mạnh; thúc đẩy phát triển hệ sinh thái ĐMST và khởi nghiệp sáng tạo; thúc đẩy hoạt động KH,CN&ĐMST trong doanh nghiệp; tăng cường hợp tác và hội nhập quốc tế.

Bộ KH&CN sẽ tiếp tục phối hợp, nâng cao hiệu quả hợp tác giữa các bộ, ngành, địa phương và giữa các cấp trong phát triển và ứng dụng kết quả KH&CN để phát triển kinh tế - xã hội. Thúc đẩy hợp tác quốc tế về KHCN&ĐMST; khai thác lợi thế, chia sẻ kinh nghiệm và tận dụng các thành tựu KH&CN tiên tiến, cũng như chủ động nắm rõ các xu thế KH&CN trên thế giới để có giải pháp vận dụng hiệu quả vào Việt Nam.

Trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu cho 2 nhà khoa học

Trong khuôn khổ Ngày KH&CN Việt Nam, Bộ KH&CN tổ chức các hoạt động rất ý nghĩa như: Ngày hội STEM; Hội nghị các nhà khoa học trẻ và trao giải cuộc thi sáng kiến khoa học năm 2022; Lễ phát động văn hóa đọc trong ngành KH&CN; mở cửa các phòng thử nghiệm. Đặc biệt, là Lễ trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2022 dành cho các nhà khoa học có thành tựu nổi bật trong nghiên cứu cơ bản thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật.

Theo Bộ KH&CN, kể từ năm 2014, Giải thưởng Tạ Quang Bửu đã trở thành sự kiện quan trọng, thường niên trong dịp Kỷ niệm ngày KH&CN Việt Nam. Năm 2022, Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia - Cơ quan Thường trực Giải thưởng (NAFOSTED) đã nhận được 48 hồ sơ đăng ký tham gia Giải thưởng. Từ 48 hồ sơ đề cử/ứng cử, các Hội đồng khoa học chuyên ngành đã nhất trí đề cử 05 hồ sơ cho giải thưởng chính và giải thưởng trẻ.

Hội đồng Giải thưởng đã đề xuất 02 nhà khoa học để Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ trao tặng Giải thưởng chính (Không có giải thưởng trẻ). Giải thưởng được trao cho 02 nhà khoa học, gồm: GS. TSKH. Ngô Việt Trung, Viện Toán học – Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, lĩnh vực Toán học với Công trình: “Depth functions of symbolic powers of homogeneous ideals” và PGS.TS. Nguyễn Thị Lệ Thu, Trường Đại học Bách khoa – Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, lĩnh vực Hóa học với Công trình: “Tailoring the Hard−Soft Interface with Dynamic Diels−Alder Linkages in Polyurethanes: Toward Superior Mechanical Properties and Healability at Mild Temperature”.

GS.TSKH. Ngô Việt Trung phát biểu tại buổi lễ.

Công trình của GS.TSKH. Ngô Việt Trung và TS. Nguyễn Đăng Hợp nghiên cứu một bất biến rất cơ bản của Idean là độ sâu, giải quyết được 3 bài toán mở liên quan đến tính tăng của hàm độ sâu, tính hội tụ của hàm độ sâu và tính đạt được mức tuần hoàn cho trước của hàm độ sâu. Đây là lần đầu tiên một công trình thực hiện tại Việt Nam được đăng trên tạp chí Inventiones Mathematicae, nằm trong số ít tạp chí toán học hàng đầu thế giới.

Công trình của PGS.TS. Nguyễn Thị Lệ Thu và cộng sự đã nghiên cứu chế tạo một hệ vật liệu polyuretan mới - polyme tự lành với cấu trúc chứa liên kết thuận nghịch Diels-Alder không nằm ngẫu nhiên mà được thiết kế đặc biệt sắp xếp tại bề mặt phân cách giữa pha cứng và pha mềm của polyuretan. Vật liệu có thể “tự lành” khi xuất hiện vết rạn tế vi giúp sản phẩm có tuổi thọ sử dụng cao, nhờ đó giảm thiểu chi phí sửa chữa, đem lại hiệu quả ứng dụng và hiệu quả kinh tế, giúp tiết kiệm năng lượng, tài nguyên và chất thải. Kết quả nghiên cứu góp phần xây dựng một hướng nghiên cứu mới của thế giới, và khởi đầu cho việc phát triển các sản phẩm vật liệu mới “tự lành” ở Việt Nam.

Đến nay, đã có 16 nhà khoa học được trao tặng Giải thưởng chính, 4 nhà khoa học được trao tặng giải thưởng cho nhà khoa học trẻ trong tổng số hơn 300 hồ sơ đăng ký tham dự. 

Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Văn Tùng cho hay, trong những năm vừa qua, khoa học cơ bản đã được quan tâm đầu tư, trong đó phải kể đến chương trình tài trợ nghiên cứu cơ bản thông qua Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia được triển khai từ năm 2009. Khoa học cơ bản của Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ và thành tựu nổi bật.

Các nhà khoa học được trao tặng Giải thưởng Tạ Quang Bửu hôm nay và trong các năm vừa qua là minh chứng rõ nét cho những thành tựu đó. Giai đoạn 2016 - 2020, tốc độ tăng trưởng bình quân công bố quốc tế của Việt Nam là 25,68%/năm, trong đó các công bố do Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia tài trợ chiếm ~ 60% số lượng công bố trên các tạp chí khoa học thuộc hệ thống Web of Science là kết quả các nhiệm vụ sử dụng ngân sách nhà nước. Bên cạnh các công bố khoa học quốc tế, nghiên cứu cơ bản còn có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực trình độ cao trên khắp cả nước, trong đó hình thành nhiều nhóm nghiên cứu mạnh trong các lĩnh vực, đạt trình độ tương đương khu vực và quốc tế.

"Ngày 2/12/ 2021, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã thông qua Nghị quyết xác định năm 2022 là Năm Quốc tế về Khoa học cơ bản vì sự phát triển bền vững, qua đó khuyến nghị các quốc gia thành viên, các tổ chức của hệ thống Liên hợp quốc và các tổ chức, cá nhân khác nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của khoa học cơ bản đối với phát triển bền vững.

Để đẩy mạnh hơn nữa khoa học cơ bản của Việt Nam, trong thời gian tới, Bộ KH&CN sẽ chú trọng đầu tư đúng mức cho nghiên cứu cơ bản, khuyến khích, thu hút các doanh nghiệp KH&CN đầu tư cho nghiên cứu đồng thời kiện toàn hệ thống tổ chức KH&CN theo hướng khuyến khích tự chủ, đẩy mạnh kết nối giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và các doanh nghiệp; tạo điều kiện để nghiên cứu cơ bản thực sự là nền tảng góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đưa đất nước bền vững đi lên", Thứ trưởng Trần Văn Tùng cho hay.

PGS.TS Nguyễn Thị Lệ Thu phát biểu tại buổi lễ 

Chia sẻ cảm xúc tại buổi lễ trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2022, GS.TSKH. Ngô Việt Trung cho hay, bản thân ông cảm thấy rất vinh dự và xúc động khi được trao giải thưởng Tạ Quang Bửu. Vinh dự vì giải thưởng Tạ Quang Bửu được đánh giá rất cao trong cộng đồng khoa học.

"Tôi rất xúc động vì GS Tạ Quang Bửu là người đã thay đổi cuộc đời tôi. Ít người biết rằng tôi phải đi nạng khi học phổ thông, tuy đủ điêu chuẩn đi du học nhưng không được nước nào nhận cả. Nhờ GS Tạ Quang Bửu can thiệp mà tôi được đi học Toán ở Đức và được điều trị để có thể đi lại gần như bình thường. 

Giải thưởng này đúng ra phải được coi là giải thưởng chung cho tôi và TS Nguyễn Đăng Hợp, đồng tác giả công trình. Không có những ý tưởng của anh Hợp thì không thể giải quyết được vấn đề chính của công trình", GS.TSKH. Ngô Việt Trung nói. GS.TSKH. Ngô Việt Trung cũng gửi lời tri ân tới người vợ của mình. Cùng với đó là Viện Toán học, Quỹ Nafosted đã giúp ông có điều kiện để nghiên cứu khoa học trong thời gian dài trước đó.

PGS.TS. Nguyễn Thị Lệ Thu cũng chia sẻ, Giải thưởng Tạ Quang Bửu thật sự là nguồn động viên lớn lao cho các nhà khoa học, thúc đẩy hoạt động khoa học công nghệ có chất lượng ở Việt Nam.

"Diễn đàn kinh tế thế giới đã bình chọn “vật liệu tự lành” là một trong 10 công nghệ nổi trội nhất của năm 2013, và đây cũng là năm mà nhóm nghiên cứu của chúng tôi hình thành tại Khoa Công nghệ Vật liệu, trường Đại học Bách Khoa, ĐHQG TP.HCM. Công trình được lựa chọn trao giải là một trong số các nghiên cứu mà nhóm chúng tôi đang theo đuổi bắt nguồn từ cảm hứng của xu hướng bùng nổ các nghiên cứu về vật liệu tự lành trên thế giới, mặc dù quá trình từ nghiên cứu cơ bản đến thương mại hóa vật liệu mới này vẫn đang thử thách các nhà khoa học.

Cho dù các kết quả nhóm đạt được mới chỉ là bước đầu và con đường đến ứng dụng thực tế vẫn còn dài, những hiểu biết tích lũy được từ các nghiên cứu này là động lực giúp chúng tôi tiếp tục theo đuổi niềm đam mê nghiên cứu của mình", PGS.TS. Nguyễn Thị Lệ Thu nói.

Phong Lâm

Thích và chia sẻ bài viết:

tin liên quan

video hot

Về đầu trang