Mật ong 'Mù Cang Chải' - Đặc sản hương vị của núi rừng Tây Bắc

Mật ong Mù Cang Chải là một trong những đặc sản nổi tiếng của vùng núi Tây Bắc. Mù Cang Chải có diện tích rừng trên 80 ngàn ha chủ yếu là rừng tự nhiên, cùng với sự phong phú của hàng trăm loại hoa rừng, đua nở suốt bốn mùa, thích hợp để các đàn ong phát triển. Nhờ sự phối trộn của nhiều loại phấn hoa khác nhau, những bầy ong nơi đây đã tinh luyện ra thứ mật tươi ngon, vàng óng, sánh, có mùi thơm và vị ngọt dịu mát tự nhiên.

Khu vực địa lý: Các xã Cao Phạ, Chế Cu Nha, Chế Tạo, Dế Xu Phình, Hồ Bốn, Khao Mang, Kim Nọi, La Pán Tẩn, Lao Chải, Mồ Dề, Nậm Có, Nậm Khắt, Púng Luông và thị trấn Mù Cang Chải thuộc huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái.

Được biết, hiện sản phẩm mật ong của Hợp tác xã Xây dựng và Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Mù Cang Chải được công nhận đạt chất lượng 3 sao trong chương trình OCOP; được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) cấp văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý; sản phẩm có mặt trong gian hàng trưng bày, giới thiệu các sản phẩm của Liên minh HTX tỉnh… Ngoài việc đầu tư dây chuyền sản xuất hiện đại, với mục tiêu của HTX là mở rộng địa bàn nuôi ong ở trên toàn địa bàn huyện Mù Cang Chải để sản xuất lượng mật lớn hơn, tạo thêm việc làm, thu nhập cho các thành viên.

 Mật ong Mù Cang Chải được bảo hộ chỉ dẫn địa lý.

Đồng thời, HTX sản xuất, sơ chế và kinh doanh sản phẩm mật ong mang chỉ dẫn địa lý “Mật ong Mù Cang Chải” đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng. Sản phẩm có mã vạch, tem truy xuất nguồn gốc điện tử QR code; được tiêu thụ thông qua hệ thống kênh tiêu thụ, đầu mối liên kết với hộ nông dân, nhóm sở thích, HTX; các cơ sở nuôi ong, sơ chế và chế biến sản phẩm mật ong nằm trong vùng chỉ dẫn địa lý. Với quan điểm quản lý sản xuất an toàn từ gốc cho đến sản phẩm cuối cùng, đây là khâu quan trọng để giải quyết, ngăn chặn mật ong Mù Cang Chải bị pha trộn, làm giả, làm nhái lưu thông trên thị trường và cũng là bước đệm để tiếp tục tạo ra những sản phẩm có chất lượng, giữ gìn thương hiệu mật ong nổi tiếng lâu đời của địa phương.

Thông thường, vào những tháng cuối đông hoa Blong song, hoa đào rừng đua nhau nở nộ. Qua Tết Âm lịch, hoa Sơn tra, thảo quả và các loại hoa rừng khác bắt đầu nở gối nhau, do đó, quanh năm, khu vực này cung cấp nguồn hoa dồi dào cho ong làm mật. Nhờ độ nguyên chất, thơm ngọt tự nhiên và những đặc tính vốn có của mật ong mà mật ong Mù Cang Chải được thị trường ưa chuộng và đang trở thành thương hiệu nổi tiếng được nhiều người, khách du lịch ưa thích và tìm mua về sử dụng và làm quà tặng.

Mật ong thu hoạch tháng 9 đến tháng 11, đây là vụ thu hoạch chính trong năm. Khác biệt so với các loại mật ong ở vùng khác, mật ong vụ này ở Mù Cang Chải có màu trắng sữa, lỏng, sánh và trong suốt không có tạp chất. Các tạp chất nhìn thấy bằng mắt thường trong mật ong Mù Cang Chải là sáp ong, xác ong non, và hạt phấn. Sở dĩ có màu sắc đặc biệt như vậy vì vào thời điểm này loài hoa Blong song ở rừng Mù Cang Chải nở rộ và đây là nguồn mật phấn chính cho ong lấy mật ở giai đoạn này.

Mật ong thu hoạch vào tháng 3 đến tháng 4, lúc này trong rừng có các loại hoa thảo quả, hoa sơn tra. Đây là nguồn mật phấn chính cho ong lấy mật. Nhờ mật độ phân bố lớn và lượng mật trong hoa ở mức khá dày nên tuần suất quay mật thường từ 5 ngày đến 7 ngày một lần. Mật ong vụ này có màu vàng cam, lỏng, sánh và trong suốt. Mùi thơm đặc trưng, rõ mùi, dễ chịu. Vị ngọt đậm, mát tự nhiên.

Nhờ đặc thù của khu vực địa lý mà mật ong Mù Cang Chải được nhiều người tiêu dùng lựa chọn. Khu vực địa lý gắn với dãy hoàng Liên Sơn có nhiều dãy núi liên tiếp nhau chay theo hướng Tây Bắc - Đông Nam. Địa hình bị chia cắt đã tạo nên các sườn núi trải dài, độ cao trung bình trên 900 mét so với mực nước biển. Nhiệt độ trung bình năm của Mù Cang Chải khoảng 19,6 oC, số giờ nắng trung bình năm gần 1.800 giờ. Lượng mưa trung bình năm khoảng 1.990 mm, mùa mưa bắt đầu từ tháng Tư, kết thúc trong tháng Chín. Diện tích đất rừng lớn, thổ nhưỡng chủ yếu là đất Feralit vàng đỏ, tầng đất dày, nhiều mùn và giàu chất hữu cơ nên thuận lợi cho việc sinh trưởng phát triển cây nguồn mật như Blong song, màng mủ, đào mận, thảo quả, sơn tra..

Bên cạnh đó, người dân đã biết tận dụng thế mạnh của địa phương là có nhiều đồi rừng nên hoạt động nuôi ong mật tại Mù Cang Chải đã hình thành từ lâu. Người dân nơi đây có kinh nghiệm nuôi ong mật truyền thống với giống ong ta địa phương, kết hợp với phương thức nuôi ong trong rừng tự nhiên, không sử dụng thuốc kháng sinh… đã tạo nên chất lượng đặc thù cho sản phẩm mật ong Mù Cang Chải.

 Hoài Thương