Tăng trưởng tài chính xanh để giảm phát thải carbon, thích ứng với biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu được xem là một trong những thách thức lớn nhất đối với nhân loại trong thế kỷ 21. Nó ảnh hưởng đến hệ sinh thái, tài nguyên môi trường và cuộc sống của con người. Do vậy, để đối phó với vấn đề biến đổi khí hậu, tăng trưởng xanh là một yếu tố trọng điểm cần được quan tâm. Tài chính xanh được coi là sự hỗ trợ tài chính cho tăng trưởng xanh. Tăng cường tài chính xanh trong nông nghiệp, công trình xanh và các dự án xanh khác nhằm mục tiêu phát triển bền vững kinh tế đất nước.

Dưới ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, các doanh nghiệp không chỉ gặp phải rủi ro tài chính dưới hình thức những thiệt hại về mặt vật chất gây ra bởi các hiện tượng thời tiết cực đoan, mà cũng phải chịu những rủi ro mang tính chính trị, quản lý, hay phải đầu tư nhiều hơn cho những công nghệ thân thiện với môi trường. Biến đổi khí hậu cũng gây ảnh hưởng tới các lựa chọn đầu tư, ví dụ như sự gia tăng của dòng vốn vào các dự án xanh và các doanh nghiệp cũng được kỳ vọng phải giải trình về những tài sản mang rủi ro môi trường của mình đối với nhà đầu tư.

Những thảm họa này gây tàn phá tài sản về mặt vật chất, cũng như để lại các thiệt hại vô hình như làm đứt gãy chuỗi cung ứng, giảm năng suất,...  Thiệt hại về kinh tế cũng gia tăng với tốc độ tương tự. Số lượng người thiệt mạng và nạn nhân bị ảnh hưởng cũng gia tăng đáng kể, cho dù đã có những biện pháp phòng chống hậu quả thiên tai.

 Tăng trưởng tài chính xanh để giảm những thiệt hại do biến đổi khí hậu gây ra. Ảnh minh họa

Một điều cần được chú ý là mức độ ảnh hưởng của biến đổi khí hậu lên các quốc gia là khác nhau. Trong khi các nước giàu chịu trách nhiệm cho phần lớn lượng khí thải nhà kính, họ lại không phải đối mặt với nhiều tác động đến từ biến đổi khí hậu như các nước nghèo và đang phát triển.

Việt Nam cũng được coi là một trong những quốc gia dễ tổn thương nhất trước biến đổi khí hậu, khi chỉ xếp 127/182 quốc gia về mức độ thích ứng với biến đổi khí hậu và xếp 13/180 quốc gia về mức độ rủi ro biến đổi khí hậu.

Nhận định về tác hại của biến đổi khí hậu tới kinh tế, bà Trịnh Thị Hương - Phó cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, kinh tế tài chính toàn cầu có thể bị thiệt hại với con số không hề nhỏ vì biến đổi khí hậu, có thể lên đến 38.000 tỉ USD mỗi năm vào năm 2050.

Theo bà Hương, điều này không chỉ ảnh hưởng đến các nền kinh tế phát triển mà còn đặc biệt tác động nặng nề tới các nước đang phát triển như Việt Nam.

"Với hơn 3.200km bờ biển và các tỉnh, thành phố có địa hình trũng thấp, đồng bằng ven sông, Việt Nam là một trong những quốc gia dễ bị tổn thương nhất trên thế giới trước biến đổi khí hậu", bà Hương nói.

Theo bà Hương, tính toán ban đầu của một nghiên cứu quốc tế gần đây cho thấy Việt Nam mất đi khoảng 10 tỉ USD vào năm 2020, tương đương 3,2% GDP do tác động của biến đổi khí hậu. Nếu không có các biện pháp thích ứng và giảm thiểu phù hợp, ước tính biến đổi khí hậu sẽ khiến Việt Nam mất khoảng 12-14,5% GDP mỗi năm vào năm 2050 và có thể khiến tới 1 triệu người vào tình trạng nghèo cùng cực vào năm 2030.

Bà Hương cho hay để thực hiện lộ trình phát triển thích ứng với khí hậu và phát thải ròng bằng "0", dự kiến Việt Nam sẽ cần đầu tư thêm khoảng 6,8% GDP, tương đương 368 tỉ USD từ nay đến năm 2040.

"Rõ ràng là bên cạnh nguồn ngân sách thì rất cần có sự tham gia mạnh mẽ và tích cực của khu vực tư nhân trong nước cũng như các nguồn lực đầu tư tài chính quốc tế. Chính vì vậy, kiến tạo môi trường pháp lý thuận lợi, khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân, doanh nghiệp, khơi thông nguồn đầu tư tác động thực hiện các mục tiêu bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu là vô cùng quan trọng", bà Hương nói.

Ông Nguyễn Đức Lệnh - Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh cho hay, Ngân hàng Nhà nước rất quan tâm đến các chương trình tài chính xanh và có những hạn mức tín dụng phù hợp với mục tiêu bảo vệ môi trường, giảm phát thải carbon cùng hướng tới tăng trưởng xanh.

Theo ông Lệnh, Ngân hàng Nhà nước khuyến khích các tổ chức tín dụng tập trung huy động các nguồn vốn xanh và triển khai các gói hỗ trợ tài chính chú trọng yếu tố phát triển xanh và bền vững.

Đồng thời, ông nhấn mạnh rằng các quy chế và quy trình áp dụng tín dụng xanh không có sự khác biệt với tín dụng thông thường, sự khác biệt ở việc phân loại ngân sách (vốn đầu tư, vốn vay, nợ vay) theo mục đích đầu tư và vận hành của từng dự án.

Đại diện đơn vị tổ chức, ông Bùi Quang Duy - Phó giám đốc toàn cầu bộ phận tài chính khí hậu - mảng định chế tài chính (Công ty quản lý quỹ toàn cầu responsAbility) cho biết, đang có nguồn vốn lớn từ các tổ chức tài chính đầu tư vào lĩnh vực chống biến đổi khí hậu, phát triển bền vững, tài chính xanh… vào các quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Theo ông Duy, hiện responsAbility hỗ trợ các đối tác bằng việc cấp vốn dài hạn và xây dựng năng lực, tư vấn triển khai các chiến lược xanh.

Đáng chú ý, ông Duy cho hay Việt Nam hiện là thị trường đầu tư lớn thứ hai của quỹ này và quỹ mong muốn tiếp tục mở rộng hợp tác với các đơn vị trong thời gian tới, nhằm hướng đến mục tiêu xây dựng hệ sinh thái xanh hoàn chỉnh tại Việt Nam.

Bà Phạm Thị Ngọc Thủy - Giám đốc Văn phòng ban nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (thuộc Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ) cho hay, khảo sát cho thấy nhiều doanh nghiệp muốn tiếp cận tài chính xanh, có các dự án xanh nhưng do còn khác nhau về tiêu chí, nhận thức nên các ngân hàng, các quỹ không thừa nhận để rót vốn. Do đó, bà Thủy cho rằng cần khơi thông các điểm nghẽn để doanh nghiệp tiếp cận được các dòng vốn xanh.

Tương tự, ông David Ambadar (Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức GIZ) cũng cho rằng cần tận dụng nguồn tài chính xanh, xây dựng các cơ chế và sàn giao dịch để mua bán tín chỉ carbon để tiếp cận thị trường tài chính quốc tế.

An Dương (T/h)