Nâng cao năng lực thực thi cam kết TBT, tạo thuận lợi thương mại và xuất khẩu bền vững

Đó là khẳng định của TS. Trần Hậu Ngọc - Phó Chủ tịch Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia tại Hội nghị “Phổ biến về cam kết Hàng rào kỹ thuật trong thương mại (TBT) trong các Hiệp định thương mại tự do và công cụ minh bạch hóa, khai thác thông tin về TBT” do Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia tổ chức ngày 17/10 tại TP.HCM.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, TS. Trần Hậu Ngọc cho biết, đây là hoạt động quan trọng trong chương trình tuyên truyền, phổ biến TBT quốc gia 2025, nhằm cập nhật và phổ biến cam kết minh bạch hóa về TBT trong các Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam là thành viên. Đồng thời hướng dẫn khai thác Hệ thống ePing, công cụ trực tuyến hỗ trợ minh bạch hoá và cảnh báo sớm về TBT.

Bên cạnh đó, cung cấp thông tin chuyên sâu về TBT trong lĩnh vực nông sản xuất khẩu, giúp doanh nghiệp chủ động ứng phó với quy định kỹ thuật của các thị trường trọng điểm như EU, Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc.

"Hội nghị còn là diễn đàn kết nối giữa cơ quan quản lý, các điểm TBT địa phương, bộ ngành và doanh nghiệp, góp phần nâng cao năng lực thực thi cam kết TBT, tạo thuận lợi thương mại và phát triển xuất khẩu bền vững", ông nhấn mạnh.

TS. Trần Hậu Ngọc - Phó Chủ tịch Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia phát biểu khai mạc Hội nghị ngày 17/10.

Trong bối cảnh Việt Nam đã tham gia hơn 17 FTA và đang tiến hành đàm phán, nâng cấp 5 FTA với nhiều đối tác song phương lẫn đa phương, trong đó có các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP, UKVFTA, việc thực hiện hiệu quả các cam kết về TBT có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Việc thực hiện hiệu quả các cam kết về TBT không chỉ là một nghĩa vụ của hội nhập, mà còn là công cụ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, thúc đẩy năng suất, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. “Nếu được áp dụng đúng đắn, TBT trở thành “hàng rào thông minh”, giúp doanh nghiệp chủ động thích ứng, giảm chi phí tuân thủ và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế" – TS. Trần Hậu Ngọc khẳng định.

Đồng thời, TS. Trần Hậu Ngọc cũng nhấn mạnh, việc thực thi tốt cam kết TBT không chỉ giúp Việt Nam tuân thủ nghĩa vụ quốc tế, mà còn thúc đẩy hoàn thiện thể chế tiêu chuẩn hoá, nâng cao năng lực quốc gia về chất lượng và năng suất.

“Tôi tin rằng, với sự phối hợp chặt chẽ của cơ quan, sự tham gia chủ động của doanh nghiệp, sự hỗ trợ của mạng lưới TBT Việt Nam, công tác thực thi TBT sẽ ngày càng chuyên nghiệp, hiện đại và hiệu quả hơn, góp phần thiết thực vào thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế và phát triển quốc gia trong kỷ nguyên chuyển đổi số” - TS. Trần Hậu Ngọc - Phó Chủ tịch Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia chia sẻ.

Phó Giám đốc phụ trách Văn phòng TBT Việt Nam Tôn Nữ Thục Uyên chia sẻ tại Hội nghị. 

Tại hội nghị, trình bày về thực thi cam kết TBT của Việt Nam và một số vấn đề lưu ý, Phó Giám đốc phụ trách Văn phòng TBT Việt Nam Tôn Nữ Thục Uyên nhấn mạnh vai trò của minh bạch hóa và hài hòa tiêu chuẩn quốc tế trong việc thực thi các cam kết TBT của Việt Nam.

Bà Tôn Nữ Thục Uyên chỉ rõ, kể từ khi gia nhập WTO (2007), Việt Nam cam kết thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của Hiệp định TBT mà không yêu cầu thời gian chuyển tiếp, thể hiện quyết tâm hội nhập mạnh mẽ và trách nhiệm cao trong hệ thống thương mại toàn cầu. Điểm cốt lõi được nêu là minh bạch hóa mọi biện pháp kỹ thuật (quy chuẩn, tiêu chuẩn, thủ tục đánh giá sự phù hợp) phải được thông báo sớm cho WTO và đối tác, tạo điều kiện để góp ý, điều chỉnh trước khi ban hành – một nguyên tắc trọng tâm để tránh tạo rào cản thương mại không cần thiết.

Tiêu chuẩn quốc tế: Việt Nam phải lấy tiêu chuẩn quốc tế làm nền tảng cho quy chuẩn kỹ thuật trong nước, nhằm đảm bảo sự tương thích và công nhận lẫn nhau giữa các thị trường.

Cân bằng lợi ích: Hiệp định TBT cho phép các quốc gia bảo vệ sức khỏe, an toàn, môi trường và an ninh quốc gia, đồng thời yêu cầu các biện pháp đó không được mang tính phân biệt đối xử hay gây cản trở thương mại quốc tế.

TS. Trần Hậu Ngọc - Phó Chủ tịch Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia chia sẻ tại Hội nghị. 

Trình bày về “Hệ thống ePing, Thông báo và Cảnh báo Xuất khẩu”, ông Hoàng Công Duy – Văn phòng TBT Việt Nam giới thiệu và nhấn mạnh vai trò chiến lược của hệ thống ePing trong việc hỗ trợ Việt Nam chủ động ứng phó với các rào cản kỹ thuật (TBT/SPS) trong thương mại quốc tế.

Theo ông Duy, hệ thống ePing – nền tảng hợp tác giữa WTO, Liên Hợp Quốc và Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC) – giúp các cơ quan quản lý, hiệp hội và doanh nghiệp Việt Nam theo dõi, phân tích, góp ý kịp thời các dự thảo biện pháp kỹ thuật của các quốc gia thành viên WTO. Đây là công cụ then chốt để tăng cường minh bạch hóa và cảnh báo sớm, góp phần bảo vệ lợi ích xuất khẩu của Việt Nam.

Từ tháng 6/2024, ePing đã có phiên bản tiếng Việt, giúp người dùng trong nước truy cập dễ dàng hơn, có thể góp ý trực tiếp lên dự thảo biện pháp TBT và theo dõi các quan ngại thương mại (QNTM).

Ông Hoàng Công Duy cũng cho biết, Văn phòng TBT Việt Nam đã xây dựng cơ chế cảnh báo xuất khẩu, trong đó các biện pháp TBT ảnh hưởng tới sản phẩm xuất khẩu chủ lực (như điện thoại, đồ gỗ, bao bì…) được đánh giá và phát hành cảnh báo sớm tới doanh nghiệp.

Đặc biệt, ePing được xem là “cầu nối giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp”, giúp phát hiện và xử lý các rào cản thương mại ngay từ giai đoạn dự thảo – trước khi chúng trở thành quy định bắt buộc.

Trong phần trình bày tham luận “Quy định TBT về ghi nhãn nông sản của một số thị trường xuất khẩu trọng điểm", bà Vũ Hoàng Diệu Linh (Văn phòng TBT Việt Nam) đã phân tích chi tiết và thực tiễn về quy định ghi nhãn nông sản – thực phẩm của Liên minh châu Âu (EU). Đồng thời minh họa bằng trường hợp cụ thể về sản phẩm xoài sấy dẻo Việt Nam xuất khẩu sang Đức.

Từ đó giúp doanh nghiệp hiểu rõ rằng: EU quy định nghiêm ngặt về tính trung thực, rõ ràng và minh bạch của nhãn hàng hóa, từ tên thực phẩm, thành phần, khối lượng tịnh, hạn sử dụng, nước xuất xứ, điều kiện bảo quản, hướng dẫn sử dụng đến giá trị dinh dưỡng (theo Quy định (EU) số 1169/2011). Ngôn ngữ ghi nhãn cũng là yếu tố bắt buộc, sản phẩm xuất sang quốc gia nào phải dùng ngôn ngữ của quốc gia nhập khẩu. 

“Ngoài ra, doanh nghiệp Việt Nam cần đáp ứng yêu cầu riêng của từng thị trường như: chứng nhận HACCP/BRCGS/IFS Food, kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, tuân thủ Luật bao bì và môi trường (VerpackG của Đức), đăng ký hệ thống tái chế bao bì” - bà Vũ Hoàng Diệu Linh nhấn mạnh.

Đặc biệt, bài tham luận không chỉ nêu quy định mà còn cung cấp tình huống minh họa và câu hỏi thực hành (về xuất khẩu mật ong sang Pháp, cà chua đóng hộp sang Ý), giúp người nghe/doanh nghiệp hiểu – vận dụng và tự đánh giá khả năng tuân thủ TBT khi xuất khẩu sang EU.

Kim Thoa