Nâng cao năng suất lao động thông qua đổi mới công nghệ và đổi mới sáng tạo

Phát biểu tại Hội thảo "Xây dựng chính sách hỗ trợ tìm kiếm, kết nối công nghệ và đổi mới sáng tạo" vừa diễn ra, Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt cho biết, phát triển khoa học và công nghệ (KHCN) và đổi mới sáng tạo là quốc sách hàng đầu, đóng vai trò đột phá chiến lược trong giai đoạn mới, là động lực chính để thúc đẩy tăng trưởng, tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả. Đến năm 2030, đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng kinh tế ở mức trên 50%, chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) không ngừng được cải thiện, thuộc nhóm 40 quốc gia hàng đầu thế giới, đóng góp vào chỉ số phát triển con người (HDI) duy trì trên 0,7.

Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt chia sẻ, với triết lý lấy doanh nghiệp làm trung tâm của hoạt động đổi mới sáng tạo, Bộ KH&CN đang thực hiện tái cơ cấu các chương trình, nhiệm vụ KHCN với mục tiêu cung cấp các hỗ trợ đồng bộ, từ hoạt động tìm kiếm, xác định nhu cầu công nghệ đến hoạt động chuyển giao, ứng dụng, đổi mới công nghệ và đổi mới sáng tạo. Cùng với đó, Bộ đã ban hành nhiều chính sách tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp thông qua Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia, Quỹ Phát triển KHCN quốc gia, đồng thời phối hợp với các đơn vị liên quan tập trung tháo gỡ các vướng mắc trong trích lập, sử dụng Quỹ Phát triển KHCN tại doanh nghiệp để đưa các nhiệm vụ gắn với nhu cầu xã hội, chuỗi giá trị của sản phẩm, hỗ trợ, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Cùng phát biểu tại Hội thảo, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) Lê Quân cho biết, là trung tâm đào tạo, nghiên cứu KHCN hàng đầu đất nước, ĐHQGHN luôn chú trọng mục tiêu làm chủ, chuyển giao và ứng dụng công nghệ phục vụ tăng trưởng kinh tế và phát triển văn hóa, xã hội. Những năm gần đây, ĐHQGHN đã xác lập được vị trí hàng đầu trong hệ thống giáo dục đại học ở Việt Nam, từng bước khẳng định vị thế đối với các trường đại học ở khu vực châu Á và trên thế giới.

Chỉ số đổi mới sáng tạo và tác động xã hội của ĐHQGHN trong nhiều năm liên tục luôn đứng hàng đầu Việt Nam và thuộc nhóm 500 thế giới. ĐHQGHN được Đảng, Nhà nước và Chính phủ giao nhiều chương trình, nhiệm vụ KHCN trọng điểm: Chương trình KHCN trọng điểm phục vụ phát triển kinh tế-xã hội vùng Tây Bắc, dự án Dịch thuật và phát huy tinh hoa giá trị các tác phẩm kinh điển phương Đông, nhiệm vụ xây dựng Bộ Địa chí quốc gia Việt Nam.

Mới đây nhất, ĐHQGHN đã phê duyệt chương trình trọng điểm "KHCN phục vụ thu hút đầu tư, phát triển kinh tế-xã hội các tỉnh ven biển". Đây là một điển hình cho mô hình hợp tác phát triển sản phẩm ứng dụng giữa ba bên trường ĐH-doanh nghiệp-địa phương. Chương trình được thực hiện trong 7 năm, từ năm 2023 đến hết năm 2030.

Trưởng Ban KH&CN (ĐHQGHN) Vũ Văn Tích đánh giá, đối với 28 địa phương ven biển, kinh tế biển là cơ hội để các tỉnh bứt phá, nắm bắt cơ hội của thời cuộc để phát triển vươn lên mạnh mẽ. Chương trình tập trung nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn để đề xuất các giải pháp, quy trình, công nghệ thu hút đầu tư vào các lĩnh vực lợi thế của các tỉnh ven biển, gắn với nhu cầu của doanh nghiệp trong và ngoài nước. Nghiên cứu ứng dụng và chuyển giao công nghệ trong các đề án, dự án của các địa phương và doanh nghiệp phục vụ phát triển các sản phẩm có giá trị gia tăng cao và khả năng thương mại hóa lớn.

Chương trình cũng nghiên cứu xây dựng bộ cơ sở dữ liệu và luận chứng kinh tế-kỹ thuật hỗ trợ xúc tiến đầu tư các dự án có quy mô lớn của các địa phương ven biển; nghiên cứu giải pháp khoa học nhằm phát triển đội ngũ và đào tạo nhân lực chất lượng cao, ứng dụng KHCN đáp ứng yêu cầu của các ngành kinh tế biển và thông tin tư vấn tới doanh nghiệp, nhà đầu tư.

Ông Lê Quân cho rằng, việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách nhằm tạo điều kiện để các sản phẩm KHCN trở thành hàng hóa, nhanh chóng chuyển giao và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, kinh doanh là nhiệm vụ trọng tâm trong chiến lược phát triển kinh tế-xã hội đất nước.

Giám đốc ĐHQGHN cho biết thêm, với tiềm lực về hạ tầng, nhân lực và mạng lưới đối tác rộng khắp trong nước và quốc tế, ĐHQGHN đã triển khai một số chính sách tiêu biểu như: Ưu tiên đầu tư kinh phí cho các nhiệm vụ phát triển sản phẩm ứng dụng trọng điểm, phát triển các phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu trọng điểm, nhóm nghiên cứu mạnh với nhiều điều kiện thuận lợi trong tổ chức và hoạt động. Đến nay, ĐHQGHN có khoảng 175 sản phẩm KHCN tiềm năng có khả năng chuyển giao và thương mại hóa.

Tháng 2/2022, ĐHQGHN đã ban hành Chiến lược phát triển KHCN và đổi mới sáng tạo giai đoạn 2021-2030 với quan điểm KHCN và đổi mới sáng tạo là nền tảng, động lực cho sự phát triển của ĐHQGHN. Mới đây, ĐHQGHN đã thành lập Kênh hợp tác và phát triển doanh nghiệp. Đây là điểm kết nối cung-cầu KHCN giữa ĐHQGHN với doanh nghiệp trong và ngoài nước, các khu công nghệ cao và khu đô thị sáng tạo của Hà Nội.

Hoàn thiện cơ chế chính sách, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ và đổi mới sáng tạo

Theo ông Phạm Thế Dũng, Phó Cục trưởng phụ trách Cục Ứng dụng và phát triển công nghệ (Bộ KH&CN), trong khuôn khổ đề án "Thúc đẩy chuyển giao, làm chủ và phát triển công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam trong các ngành, lĩnh vực ưu tiên giai đoạn đến năm 2025, định hướng đến năm 2030", Bộ KH&CN đã xây dựng và triển khai Chương trình tìm kiếm và chuyển giao công nghệ nước ngoài đến năm 2030 và Chương trình đổi mới công nghệ quốc gia đến năm 2030. Các chương trình, đề án đã hình thành hành lang pháp lý và chuỗi hỗ trợ có hệ thống, tập hợp được nguồn lực cần thiết trong và ngoài nước để hỗ trợ doanh nghiệp nói riêng, phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia nói chung.

Theo ông Phạm Thế Dũng, để các chương trình, đề án đi vào thực tiễn, cần có sự tham gia phối hợp của các bộ, ngành, địa phương, đơn vị nghiên cứu và doanh nghiệp để triển khai hiệu quả các cơ chế, chính sách, đáp ứng nhu cầu ngày càng cấp thiết của doanh nghiệp và nền kinh tế.

Hoạt động hỗ trợ, tìm kiếm, chuyển giao, đổi mới công nghệ và đổi mới sáng tạo là cần thiết và quan trọng, giúp doanh nghiệp phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh, từng bước hội nhập với quốc tế.

Bảo Lâm