Ngộ độc hiếm gặp từ cây me đất hoa đỏ

Người phụ nữ 62 tuổi (ở Hà Nội) nhập viện trong tình trạng suy thận cấp sau khi uống nước nấu từ cây me đất hoa đỏ - một loại cây mọc dại ngoài vườn. Qua khai thác thông tin của người bệnh, do xem trên mạng thấy người ta chia sẻ về cây me đất có tác dụng thanh mát, giải độc cùng với việc cô ruột cũng thường xuyên đun uống để chữa sỏi thận, tiểu đường, thấy vườn nhà đang sẵn có nhiều cây mọc nên bà đã nhổ để dùng.

Sau khi nhổ được một rổ to khoảng nửa kilôgam, bà lấy cả rễ cây để đun nhừ, cô đặc từ 1,5 lít nước xuống 600ml, khoảng 3 cốc uống nước. Bản thân bà uống 2 cốc, còn 1 cốc cho mẹ 85 tuổi cùng uống. Uống xong khoảng một thời gian ngắn thì cảm thấy khó chịu, buồn nôn và nôn ra dịch.

Sáng hôm sau vẫn dậy sinh hoạt bình thường nhưng có cảm giác mệt, đau đầu và choáng. Sau hai ngày vẫn thấy người mệt, ăn không ngon nên bà đến viện để kiểm tra.

Tại Bệnh viện Bạch Mai, các bác sĩ Trung tâm Chống độc cho biết bệnh nhân vào viện tỉnh táo, không sốt, không yếu liệt, không buồn nôn, không đau bụng, chủ yếu kêu đau đầu âm ỉ. Kết quả xét nghiệm nước tiểu và máu, chỉ số creatine cao gấp nhiều lần bình thường, dấu hiệu cho thấy bị tổn thương thận, suy thận cấp.

Loại cây me đất hoa đỏ bệnh nhân đun nước uống. (Ảnh minh họa).

Mẫu vật phẩm bệnh nhân mang đến đã được gửi tới chuyên gia và xác định đây là cây me đất hoa đỏ, tên khoa học là Oxalis corymbosa DC. Kết quả xét nghiệm vật phẩm (mẫu cây me đất bệnh nhân uống) tại Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia cho thấy có chứa axit oxalic. Đây là nguyên nhân gây ra tình trạng suy thận khi người bệnh uống quá nhiều.

Tiến sĩ - Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, axit oxalic là một loại axit hữu cơ mạnh, có thể gây ngộ độc cấp tính nếu sử dụng liều cao, thậm chí tử vong. Ngoài ra, chất này kết hợp với canxi trong cơ thể tạo thành sỏi oxalat, lắng đọng ở thận và các cơ quan khác.

"Đây là trường hợp đầu tiên chúng tôi ghi nhận bị suy thận do uống cây chứa axit oxalic. Trong y văn thế giới cũng chưa từng báo cáo trường hợp tương tự"- bác sĩ Nguyên nói.

Liều ngộ độc (LD50) của axit oxalic nguyên chất được ước khoảng 378 mg/kg thể trọng (khoảng 22,68 g/người 60 kg). Sự kết hợp của axit oxalic với canxi tạo ra canxi oxalat, có thể gây kết tủa lắng đọng tạo thành sỏi ở cơ quan tiết niệu, gan, mật, tụy… hoặc đọng lại ở các khớp xương.

Axit oxalic có thể tìm thấy trong các loại thực phẩm rau, củ, quả, mà chúng ta hấp thụ hàng ngày như khế, chanh, nho, me, củ cải đường, ca cao, cải bó xôi, lá chè, cải thìa, cần tây... Cách dễ nhận biết khi ăn thực phẩm chứa axit oxalic là có vị chua, chát. Tuy nhiên, với việc ăn uống bình thường hàng ngày các thực phẩm này thì lượng axit oxalic đưa vào không ảnh hưởng tới sức khỏe.

"Đây là ví dụ điển hình cho thấy ngay cả những loại cây cỏ được ghi nhận có thể ăn uống bình thường, nếu sử dụng quá mức cũng có thể gây ngộ độc. Việc sử dụng cây cỏ để chữa bệnh dù được gọi là thảo dược và thường mang cảm giác an toàn, vẫn tiềm ẩn nguy cơ nếu không được kiểm soát đúng cách. Bởi một khi đã gọi là "thuốc" thì cần tuân thủ các nguyên tắc về khám bệnh, quản lý và sử dụng thuốc.

Nói cách khác, khi có vấn đề về sức khỏe, người dân cần đi khám và được tư vấn bởi nhân viên y tế, kể cả thầy thuốc y học cổ truyền đã được cơ quan có thẩm quyền cấp phép hành nghề. Sau khi khám, bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh và kê đơn phù hợp với loại thuốc và liều lượng chính xác.

Người dân tuyệt đối không nên tin tưởng hay làm theo thông tin lan truyền trên mạng hoặc truyền miệng, nhằm tránh hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra", Giám đốc Trung tâm Chống độc khuyến cáo.

Thanh Hiền (t/h)