Nguy cơ từ gia vị chế biến sẵn không có nhãn mác, không nguồn gốc xuất xứ

Đa dạng gia vị chế biến sẵn trên thị trường 

Ghi nhận tại khu vực bán gia vị ở các siêu thị lớn như Big C, Fivimart, Citymart, Lotte Mart người tiêu dùng rất dễ nhận thấy sự gia tăng nhanh chóng về chủng loại, thương hiệu từ các loại sốt đến nước chấm. Đa dạng nhất là tương ớt, tương cà, sốt thịt nướng, sốt thịt xào, sốt BBQ, sốt thịt hầm, sốt mì vị nấm, vị truyền thống, mayonnaise, các loại tương nước chấm pha sẵn, muối ớt chanh, muối ớt xanh, bột nêm lẩu Thái, lẩu Hàn Quốc, lẩu Nhật hay các loại gia vị được chế biến sẵn như gia vị nấu phở truyền thống, bún bò Huế, lẩu mắm, bún riêu cua, thịt kho tàu, cá kho, đến gia vị bột tỏi, bột nghệ, bột gừng… các loại gia vị này được bán với giá rất rẻ, chỉ từ 5.000 - 20.000 đồng/gói.

Tại Lotte Mart, chị Tú Anh (ở Giảng Võ, Ba Đình, Hà Nội) cho biết, chị đang chọn các loại rau củ để làm kim chi cùng một số gia vị sốt thịt nướng, sốt hải sản nướng tại khu bán gia vị trong siêu thị. Các con thích đồ nướng, tôi thường mua sẵn mấy hũ sốt và thịt để cuối tuần gia đình tự cắt, ướp gia vị rồi nướng ăn cho vui. Các hũ gia vị ướp này rất tiện lợi, đa dạng mùi vị.

Ngoài các loại gia vị được kiểm định về độ an toàn, nhiều loại không nguồn gốc, xuất xứ cũng xuất hiện trên thị trường. Một số chủ cửa hàng tạp hóa tại chợ Hàng Da cho biết, gia vị chế biến sẵn là một trong những sản phẩm bán chạy nhất hiện nay. Từ những món đơn giản như cá kho, thịt kho đến bún bò, bún riêu, cà-ri, bò kho, hủ tiếu, phở, lẩu… chỉ cần cho gia vị chế biến sẵn vào là có ngay hương vị đặc trưng, ngọt đậm đà như ý. Ai không biết cách nấu chỉ cần xem hướng dẫn sử dụng cũng có thể làm được những món ăn ngon, thành người nội trợ khéo léo.

Tại chợ Đồng Xuân, những mặt hàng chủ yếu tư thương nhập về là: gia vị nấu lẩu, xốt dùng để ướp thực phẩm nướng, bột chiên, viên xúp nấu phở... Tất cả đều được để trần trong những bao tải, những túi nilon buộc tạm bợ. Khách đến mua hàng chủ yếu là những quán bán phở, bán lẩu và mỗi lần mua không dưới vài chục cân gia vị.

Điều dễ nhận thấy nhất là tất cả các mặt hàng kể trên đều không có nhãn mác. Các chủ hàng chỉ cắm lên đó những tờ giấy đề nguệch ngoạc để chú thích cho mặt hàng của mình. Có rất nhiều gói gia vị lớn với mầu sắc sặc sỡ trên bao bì toàn là chữ Trung Quốc hoặc chữ Thái Lan không hề có chú thích về sản phẩm, cách dùng...

Các group mua bán trên mạng xã hội cũng rao bán rất nhiều loại gia vị chế biến sẵn. Từ các loại gia vị tẩm ướp cho đến gia vị lẩu, các loại sốt mà theo quảng cáo đó là những gia vị chuẩn Nhật, Thái, Hàn...

Có thể nói chưa bao giờ các sản phẩm gia vị chế biến sẵn lại phát triển như hiện nay, từ dạng lỏng đến dạng viên hay khô giúp việc chế biến món ăn của các bà nội trợ dễ dàng hơn rất nhiều. Tuy nhiên, phần lớn người dùng chỉ thấy được hương vị của nó rất giống tự nhiên, ít ai quan tâm đến chất lượng và độ an toàn của những loại gia vị này.

Đề cập tới các loại gia vị chế biến sẵn, PGS.TS Bùi Quang Thuật, Phó Viện trưởng Viện Công nghiệp thực phẩm (Bộ Công Thương) cảnh báo, người tiêu dùng không nên sử dụng các loại gia vị chế biến sẵn không nhãn mác và không rõ nguồn gốc xuất xứ bởi nó tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ đối với sức khỏe.

Ngay cả với những loại gia vị mà nhiều người cho rằng tốt như gói gia vị thuốc bắc dùng để tần gà nhưng điều kiện bảo quản không đạt tiêu chuẩn về nhiệt độ, độ ẩm thì rất dễ nảy sinh nấm mốc. Trong đó, có các loại nấm mốc nguy hiểm như Aspergillus flavus và Aspergillus parasiticus chứa độc tố Aflatoxin, là tác nhân gây ung thư gan. Đây là loại nấm mốc phát triển rất mạnh trong điều kiện thời tiết nồm ẩm ở nước ta.

Bên cạnh đó, khi sản xuất nhiều loại gia vị handmade, người làm còn cho thêm vào các chất phụ gia, hương liệu tổng hợp không được phép sử dụng hoặc không đúng liều lượng cho phép sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ngộ độc. Vì vậy, người tiêu dùng chỉ nên sử dụng nguyên liệu tươi, đảm bảo chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm hoặc các loại gia vị có nhãn mác, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, được kiểm định chất lượng.

Cùng quan điểm trên, các bác sĩ tại Trung tâm dinh dưỡng Hà Nội cho biết, về cơ bản, gia vị có tác dụng làm cho món ăn có mùi vị riêng nên gia vị tự nhiên hay gia vị chế biến sẵn đều có thể dùng được. Tuy nhiên, gia vị chỉ là thành phần phụ trợ cho món ăn, không thể thay thế các nguyên liệu và chất có từ cá, thịt, đậu… Vì thế, người tiêu dùng không nên lạm dụng.

Dù là sản phẩm dạng viên, lỏng hay bột, người dân cũng không nên dùng nhiều. Bởi dùng thường xuyên, các loại gia vị này có thể gây suy dinh dưỡng, thậm chí về lâu dài có thể tích tụ thành chất độc gây hại cho cơ thể.

Các loại gia vị bắt buộc phải tự công bố chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm

Theo Tổ chức Tiêu chuẩn hóa quốc tế (ISO), gia vị là những sản phẩm có nguồn gốc thực vật hoặc động vật, hay hỗn hợp của chúng, không chứa tạp chất, sử dụng để nâng cao hương vị và tạo mùi hương cho thực phẩm.

Gia vị có nguồn gốc thực vật có thể kể đến các loại hạt, củ, lá, hoa, còn một số gia vị có nguồn gốc động vật có thể kể đến như tinh dầu cà cuống, nước mắm từ cá, mắm từ các loại thủy hải sản. Ngoài 2 nhóm gia vị cơ bản đó còn có thể kể đến các loại muối hay các loại sản phẩm từ quá trình lên men như mẻ, mắm tôm rất đỗi phong phú và phổ biến trong văn hóa ẩm thực Phương Đông và của Việt nam nói riêng.

Trên thị trường Việt Nam hiện nay các loại gia vị đã, đang tham gia tích cực vào thị trường nội địa và xuất khẩu được nhiều người tiêu dùng ưa dùng do sự phong phú, đa dạng, tiện lợi và đặc biệt do hương vị và chất lượng của nguồn nguyên liệu gia vị Việt Nam. Với nhưng sản phẩm có nhãn mác và có công bố thành phần rõ ràng, người tiêu dùng có thể yên tâm với giá trị “gia vị” của nó mang lại và còn có 1 số tác dụng chữa bệnh đáng kể.

Sự phong phú của gia vị góp phần tạo nên thương hiệu ẩm thực của một xã hội và từ đó cũng yêu cầu có sự quản lý chất lượng gia vị nhằm bảo đảm an toàn cũng như tính chất riêng biệt của mỗi loại gia vị. Có thể nói gia vị nguyên liệu và gia vị dạng hỗn hợp là nhóm sản phẩm có nhiều thách thức trong vấn đề tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm. Tiêu chuẩn và quy chuẩn có vai trò như là công cụ giúp các cơ quan quản lý và các cơ sở sản xuất gia vị cùng phối hợp tốt hơn để đưa ra thị trường các sản phẩm gia vị đáp ứng yêu cầu và thực thi trên thị trường. 

Hiện nay còn rất nhiều nội dung về gia vị thực phẩm cần phải được xây dựng tiêu chuẩn cơ sở hoặc tiêu chuẩn quốc gia nhằm nâng cao hiệu quả quản lý cũng như chất lượng sản phẩm.

Căn cứ theo Nghị định 15/2018 NĐCP quy định chi tiết thi hành một số điều luật an toàn thực phẩm thì các loại gia vị bắt buộc phải tự công bố vệ sinh an toàn thực phẩm đối với: thực phẩm đã qua chế biến bao gói sẵn, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, dụng cụ chứa đựng thực phẩm, vật liệu bao gói tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm.

Các loại gia vị đóng gói sẵn được ăn kèm hoặc cho vào thực phẩm khi chế biến bao gồm mắm, muối, đường, ớt, hạt tiêu, mù tạt, các loại rau thơm...nếu muốn đưa vào siêu thị hay doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu đều bắt buộc phải thực hện công bố chất lượng theo quy định của Bộ Y tế.

An Dương (T/h)