Quảng Trị chuẩn hóa truy xuất nguồn gốc điện tử để nâng tầm sản phẩm nông sản

Trong bối cảnh thị trường ngày càng khắt khe, đặc biệt là yêu cầu từ các hiệp định thương mại tự do (FTA), truy xuất nguồn gốc đang trở thành “tấm hộ chiếu” bắt buộc cho nông sản Việt Nam. Tại Quảng Trị, việc chuẩn hóa hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử đang được đẩy mạnh, góp phần nâng cao giá trị, tạo niềm tin cho người tiêu dùng và mở rộng cơ hội xuất khẩu.

Chất lượng và nguồn gốc nông sản từ lâu luôn là mối quan tâm hàng đầu của người tiêu dùng và các đối tác thương mại. Trong bối cảnh kinh tế còn nhiều thách thức, xuất khẩu nông sản vẫn là điểm sáng với doanh thu ổn định và nhiều thị trường tiềm năng được mở rộng. Chính vì vậy, việc triển khai truy xuất nguồn gốc không chỉ mang tính chiến lược mà còn là yêu cầu tất yếu nhằm đảm bảo minh bạch thông tin, gia tăng khả năng cạnh tranh.

Quyết định số 100/QĐ-TTg ngày 19/1/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án truy xuất nguồn gốc hàng hóa đã mở đường cho hệ sinh thái số trong lĩnh vực này, với hạt nhân là Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc Quốc gia. Tuy nhiên, thực tế triển khai tại nhiều địa phương còn mang tính hình thức, thiếu hiệu quả do người dân và doanh nghiệp chưa hiểu rõ, thiếu nhân lực chuyên môn, hạ tầng số còn yếu và chưa đồng bộ.

Nắm bắt yêu cầu thị trường và nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng, tỉnh Quảng Trị đã chủ động chuẩn hóa hệ thống và đẩy mạnh ứng dụng truy xuất nguồn gốc điện tử trong sản xuất nông nghiệp. Không chỉ minh bạch thông tin, hệ thống truy xuất còn là công cụ hữu hiệu hỗ trợ tiêu thụ, nâng cao vị thế nông sản địa phương.

Truy xuất nguồn gốc điện tử giúp người tiêu dùng dễ dàng tra cứu thông tin về quá trình sản xuất, thu hoạch, chế biến, vận chuyển chỉ bằng thao tác quét mã QR. Thông tin chi tiết như giống cây trồng, vật nuôi, thuốc bảo vệ thực vật sử dụng, ngày thu hoạch, chứng nhận chất lượng… đều được hiển thị rõ ràng, tạo nền tảng vững chắc cho niềm tin và thương hiệu sản phẩm.

Đối với cơ quan quản lý và doanh nghiệp, truy xuất điện tử giúp kiểm soát chặt chẽ chuỗi cung ứng, phát hiện và xử lý kịp thời các rủi ro trong sản xuất, đồng thời là lợi thế cạnh tranh khi tiếp cận các thị trường đòi hỏi cao về chất lượng và minh bạch thông tin.

Tỉnh Quảng Trị cũng đã lồng ghép việc hỗ trợ tem truy xuất vào các mô hình khuyến nông trọng điểm. Trong giai đoạn năm 2020–2021, tỉnh đã cấp tem QR cho 10 ha dưa hấu sản xuất an toàn trên đất lúa chuyển đổi và mô hình chăn nuôi lợn hữu cơ với quy mô hơn 340 con. Trong lĩnh vực chế biến, có 70/279 cơ sở đã áp dụng truy xuất nguồn gốc, đặc biệt là hầu hết sản phẩm OCOP đều được số hóa thông tin để người tiêu dùng dễ kiểm tra. Riêng thủy sản, năm 2024, tỉnh giám sát được 34,81% sản lượng qua cảng – một bước quan trọng để tiến tới kiểm soát toàn bộ nguồn khai thác.

Trên lĩnh vực lâm nghiệp, hơn 1,3 triệu tấn gỗ từ rừng trồng được kiểm tra, truy xuất nguồn gốc đảm bảo hợp pháp, bền vững. Hầu hết các nhà máy đang hoạt động đều thu mua nguyên liệu có nguồn gốc từ rừng trồng sản xuất được khai thác trên địa bàn tỉnh và các tỉnh lân cận như Quảng Bình, Thừa Thiên Huế. Bên cạnh đó, để sản phẩm nông nghiệp của tỉnh tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, trong năm 2023, Sở đã đẩy mạnh công tác cấp và quản lý mã số vùng trồng (MSVT), truy xuất nguồn gốc.

Đến nay, toàn tỉnh đã cấp được 27 mã số vùng trồng tại các địa phương với quy mô gần 2.240 ha; trong đó có 11 mã phục vụ xuất khẩu và 16 mã nội địa. Ngoài ra, còn có 3 mã trên cây chanh leo và 1 mã số cơ sở đóng gói đang được đàm phán với nước nhập khẩu để hoàn thành các bước chờ cấp mã số. 

Tính đến nay tỉnh cũng đã cấp được 1 mã số cơ sở đóng gói và 37 mã số vùng trồng với diện tích gần 2.880 ha, trong đó có 11 vùng phục vụ xuất khẩu. Đồng thời, hỗ trợ 9 cơ sở sản xuất ứng dụng truy xuất nguồn gốc bằng mã QR, mỗi cơ sở được cấp 16.000 tem điện tử. Đặc biệt, HTX Dược liệu Trường Sơn (huyện Cam Lộ) đã được hỗ trợ phần mềm truy xuất Facefarm, giúp giới thiệu sản phẩm OCOP hiệu quả hơn đến người tiêu dùng.

Dù đã có những kết quả tích cực, quá trình triển khai vẫn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là thiếu nhân sự chuyên môn để vận hành hệ thống, người dân còn lúng túng với công nghệ, hạ tầng số ở vùng nông thôn còn hạn chế.

Để truy xuất nguồn gốc điện tử thực sự phát huy hiệu quả, tỉnh cần tiếp tục chuẩn hóa quy trình, bổ sung quy định hướng dẫn cụ thể và đẩy mạnh các chính sách hỗ trợ kỹ thuật, tài chính cho doanh nghiệp, HTX và hộ nông dân. Đồng thời, cần đầu tư mạnh cho hạ tầng số, đảm bảo kết nối Internet ổn định, tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng ứng dụng công nghệ và truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng.

Chỉ khi có sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền, doanh nghiệp và người dân, việc truy xuất nguồn gốc điện tử mới thực sự trở thành “chìa khóa” để nông sản Quảng Trị khẳng định được chỗ đứng trên thị trường trong nước và quốc tế.

An Dương (T/h)