Sản xuất nông nghiệp gắn với giảm phát thải hướng tới phát triển xanh bền vững

Sản xuất nông nghiệp đối mặt nhiều thách thức trong việc giảm phát thải khí và giao dịch tín chỉ carbon

Bà Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho biết, hiện nay ngành nông nghiệp Việt Nam đang đối mặt nhiều thách thức, trong đó có đề cập đến giảm phát thải khí nhà kính và giao dịch tín chỉ carbon.

Bà Lan cho rằng đây là vấn đề rất quan trọng, phải được quan tâm thích đáng, kịp thời, thường xuyên để đảm bảo môi trường tự nhiên, ổn định đời sống kinh tế, đặc biệt giúp nông nghiệp Việt Nam vượt qua thách thức hiển nhiên của cuộc cách mạng chuyển đổi xanh toàn cầu, tiếp tục giữ vị thế quan trọng trong bản đồ an ninh lương thực thế giới.

Theo bà, nông nghiệp Việt Nam có vai trò rất quan trọng, là lợi thế, trụ đỡ của nền kinh tế. Giá trị xuất khẩu nông sản của nước ta đạt khoảng 54 tỷ USD trong năm 2023, đóng góp quan trọng đối với nền kinh tế nông nghiệp đất nước. Tuy nhiên, nông nghiệp là ngành tạo ra phát thải lớn khoảng 100 triệu tấn CO2 quy đổi và chiếm khoảng 30% tổng lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam. Trong đó, chủ yếu từ ngành trồng lúa chiếm 50%, chăn nuôi phát thải 19%, quản lý đất và sử dụng phân bón chiếm 13% còn lại là xử lý phế phụ phẩm nông nghiệp.

Thời gian qua, để thực hiện cuộc cách mạng xanh toàn cầu và cam kết Net Zero về phát thải khí nhà kính, nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có nhiều nước được coi là thị trường xuất khẩu nông sản của Việt Nam đã xây dựng các hàng rào kỹ thuật giảm phát thải khí nhà kính và thuế carbon hướng tới phát triển xanh bền vững. Đến nay, có khoảng 30 quốc gia trên thế giới triển khai tính thuế carbon.

Cụ thể như từ tháng 1/2025 Việt Nam xuất khẩu nông sản vào một số thị trường cần chứng minh hàng hóa đó không xuất phát từ việc phá rừng; từ tháng 1/2026, hàng rào kỹ thuật về phát thải carbon sẽ được áp dụng ở một số thị trường quốc tế của nông sản Việt Nam. Đây là thách thức rất lớn đối với nhiều quốc gia, đặc biệt là đối với Việt Nam và doanh nghiệp xuất khẩu.

“Nếu chúng ta không có kế hoạch và hành động cụ thể phát triển sản xuất nông sản Việt Nam xuất khẩu gắn với giảm phát thải khí nhà kính thì nông sản khi xuất khẩu sẽ bị tính thêm thuế carbon của các nước, làm gia tăng giá xuất khẩu và mất lợi thế cạnh tranh”, bà Lan nhấn mạnh trong bối cảnh hiện nay nhiều quốc gia đã xây dựng hàng rào biên giới về carbon.

Cần có chiến lược và kế hoạch rõ ràng để giảm phát thải khí nhà kính

Mặc dù có những thách thức như vậy, nhưng nếu chúng ta quan tâm sớm, đúng hướng, làm một cách hiệu quả, đồng bộ, có chiến lược, kế hoạch rõ ràng để giảm phát thải khí nhà kính, tham gia tích cực vào thị trường tín chỉ carbon thì có thể phát huy lợi thế quốc gia nông nghiệp, tăng vị thế cạnh tranh của nông sản Việt Nam, mang lại giá trị gia tăng cao trong sản xuất nông nghiệp và thu tiền từ tín chỉ carbon.

Bà Nguyễn Thị Lan đánh giá cao hành động của Chính phủ đã cam kết tham gia vào cuộc Cách mạng xanh cùng với các nước trên thế giới tại COP26, COP28 và sẵn sàng tham gia thị trường carbon. Việt Nam đã xây dựng Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Nghị định của Chính phủ 06 quy định về biện pháp giảm phát thải khí nhà kính và thiết lập thị trường giấy phép khí carbon.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng phê duyệt Kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050. Tuy nhiên, để giúp người dân hiểu sâu sắc về giá trị to lớn cũng như thách thức của việc giảm phát thải khí nhà kính và thị trường carbon, bà Nguyễn Thị Lan cho rằng, cần tuyên truyền sâu rộng tầm quan trọng của việc giảm phát thải khí nhà kính và thị trường carbon.

Giao các trường đại học, học viện xây dựng chương trình đào tạo, nâng cao nhận thức, cung cấp kiến thức cơ bản về giảm phát thải khí nhà kính và thị trường carbon cho người dân, doanh nghiệp, hợp tác xã giảng dạy cho sinh viên đại học và học sinh phổ thông. Cùng với đó, nghiên cứu sâu sắc tác động của quy định thị trường carbon ở một số quốc gia đến việc xuất khẩu nông sản Việt Nam khi quy định này được áp dụng từ tháng 1/2026. Từ đó, đưa ra các giải pháp ứng phó phù hợp, hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp.

Xây dựng chương trình nghiên cứu khoa học, xây dựng các chính sách hấp dẫn, cụ thể, thiết thực để khuyến khích người dân, doanh nghiệp tích cực tham gia vào thị trường carbon, vừa để phát triển bền vững, vừa làm gia tăng giá trị của ngành nông nghiệp trên cơ sở tham khảo bài học của các quốc gia EU, Hà Lan, Mỹ, Nhật Bản…

Đại biểu Trần Quốc Tuấn - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Trà Vinh cho rằng, đây là những chính sách hiện thực hóa cam kết của Chính phủ Việt Nam trong việc hoàn thiện khung pháp lý để khuyến khích phát triển năng lượng xanh, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, phục vụ cho tiến trình xây dựng "nền sản xuất xanh” hướng đến phát triển “nền kinh tế xanh" của Việt Nam từ hội nghị COP26 năm 2021 đến nay.

Theo đại biểu Trần Quốc Tuấn, phát triển nguồn năng lượng xanh, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo là hướng đi đúng đắn hiện nay, cần đặc biệt quan tâm và sớm triển khai thực hiện, vì đây là nguồn tài nguyên có giá trị vô cùng lớn mà thiên nhiên ban tặng, nó sẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài tích cực phát triển sản xuất xanh, tạo ra các loại hàng hóa xuất khẩu “Made in Việt Nam” đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn môi trường của các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới - các FTA mà Việt Nam đã tham gia ký kết, từ đó tạo ra sự tăng trưởng đột biến trong kinh tế thương mại quốc tế.

Về giải pháp giảm phát thải khí nhà kính, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà cho biết, Đảng, Nhà nước đã ban hành Nghị quyết 24-NQ/TW năm 2013 chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường; Chiến lược về biến đổi khí hậu và có sự điều chỉnh sau khi Việt Nam tham dự COP26, trong đó xác định rõ quan điểm và mục tiêu thích ứng với biến đổi khí hậu, các giải pháp giảm phát thải khí nhà kính, giải pháp tăng trưởng xanh để hiện thực hóa mục tiêu này. Chính phủ đã tham mưu cho Bộ Chính trị ban hành các nghị quyết liên quan đến vấn đề năng lượng. Thủ tướng Chính phủ đã trực tiếp chỉ đạo, cùng với các đối tác phát triển xác định nhu cầu của Việt Nam trong quá trình chuyển đổi công bằng và cần có sự tham gia một cách công bằng của các nước phát triển.

Việt Nam cũng đã thành lập Ban chỉ đạo do Thủ tướng Chính phủ chủ trì; thành lập các tổ công tác liên quan tới giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi năng lượng công bằng, thu hút đầu tư… Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo trình Quốc hội đưa vào Chương trình xây dựng luật pháp lệnh, sớm sửa đổi Luật Điện lực, trong đó sẽ đề cập đến năng lượng tái tạo, đề xuất các chính sách về kinh tế xanh; Đồng thời, Chính phủ sẽ nghiên cứu ban hành nghị định về mua bán điện trực tiếp với các khách hàng lớn, trong đó tập trung năng lượng tái tạo; Sớm ban hành nghị định về điện áp mái để khuyến khích người dân tham gia đóng góp vào nguồn điện…

An Dương (T/h)