Sử dụng thực phẩm chức năng xương khớp không đúng cách nguy cơ gây hại sức khỏe

Theo Tổ chức Y tế Thế giới WHO, thoái hóa khớp là nguyên nhân gây ra tàn tật phổ biến nhất ở người lớn tuổi. Bệnh lý này chiếm 50% toàn bộ gánh nặng bệnh cơ xương khớp, ước tính trên toàn thế giới có khoảng 9,6% nam giới và 18,0% phụ nữ trên 60 tuổi bị thoái hóa khớp có kèm theo triệu chứng. Nếu như trước đây, bệnh thoái hóa khớp được coi là căn bệnh của người già thì hiện nay, không ít người khoảng hơn 20 tuổi đến 30 tuổi đã bị thoái hóa khớp. Nếu không được điều trị kịp thời, người bị thoái hóa khớp có nguy cơ tàn phế rất cao.

Những năm gần đây, Việt Nam được xếp vào nhóm những quốc gia có tỷ lệ mắc bệnh cơ xương khớp cao nhất thế giới. Theo số liệu thống kê của Hội cơ xương khớp Việt Nam, có khoảng 30% người hơn 35 tuổi, 60% người hơn 65 tuổi và 85% người trên 80 tuổi bị thoái hóa khớp. Trung bình, cứ 3 phụ nữ hơn 50 tuổi thì có một người mắc bệnh loãng xương. Có những người bị thoái hóa khớp trong nhiều năm, gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

Trước đây, các bệnh về xương khớp thường xuất hiện ở người cao tuổi nhưng hiện nay không ít người chưa đến 30 tuổi đã mắc bệnh. Bắt kịp nhu cầu cũng như lo lắng của người bệnh, hiện nay trên thị trường ngày càng bán nhiều loại thực phẩm chức năng được quảng cáo là điều trị và phòng ngừa các bệnh về xương khớp. Dĩ nhiên sau đó đã có nhiều người mua về uống từ tháng này đến tháng khác, thậm chí nhiều năm trời với hy vọng có thể phòng ngừa và điều trị bệnh xương khớp mặc dù đôi khi cũng hoài nghi.

Theo bác sĩ Trần Nam Chung - Phó Trưởng khoa xương khớp Bệnh viện E, trong một số trường hợp bệnh nhân xương khớp, để hỗ trợ cho quá trình điều trị bệnh, các bác sĩ sẽ sử dụng thực phẩm chức năng cho bệnh nhân uống. Ví dụ như một số trường hợp loãng xương, người bệnh có thể bị thiếu một số thành phần như canxi, vitamin D thì có thể uống thực phẩm chức năng.

Không nên tự ý sử dụng thực phẩm chức năng xương khớp. Ảnh minh họa

Người dân cũng có thể sử dụng thực phẩm chức năng xương khớp để phòng bệnh, tuy nhiên vì thực phẩm chức năng cần uống trong thời gian dài nên bác sĩ Trần Nam Chung lưu ý người dân nên có sự tham vấn ý kiến của chuyên gia y tế để lựa chọn loại thực phẩm chức năng phù hợp với sức khỏe, tránh tình trạng uống quá sớm hay quá muộn thì khi đó, thực phẩm chức năng sẽ không phát huy được hiệu quả, ngược lại còn tiền mất tật mang.

Ngoài ra thực phẩm chức năng có tác dụng trong quá trình hỗ trợ điều trị và phòng ngừa bệnh xương khớp. Tuy nhiên thực phẩm chức năng không phải là thuốc. Đó là lý do mà trong bất cứ một chương trình quảng cáo nào, khi kết thúc bao giờ cũng có câu: "Không sử dụng thực phẩm chức năng để chữa bệnh”. 

Do đó người cao tuổi nếu bị bệnh xương khớp mà không đi điều trị, chỉ trông chờ vào những viên uống thực phẩm chức năng thì sẽ gây phản ứng ngược. Hoặc uống thực phẩm chức năng xương khớp mà để tình trạng thừa cân béo phì, ít vận động thì sẽ không có tác dụng. Vì vậy, mỗi người nên xây dựng sức khỏe xương khớp, gân, cơ, dây chằng từ sớm bằng cách uống sữa từ nhỏ, ăn đầy đủ thực phẩm có nhiều canxi, vận động thường xuyên, tập thể dục đều đặn, không làm việc quá nặng, gây chấn thương lên xương…

Tùy từng thể trạng của bệnh nhân, quá trình điều trị và loại thuốc mà bệnh nhân đang sử dụng, các bác sĩ sẽ lựa chọn cho bệnh nhân uống loại thực phẩm chức năng xương khớp phù hợp. Đó là lý do mà người bệnh không nên mua thực phẩm chức năng uống theo lời đồn đại hay kinh nghiệm truyền miệng từ người khác.

Hiện nay, trên thị trường bán rất nhiều loại thực phẩm chức năng từ hàng được quảng cáo là xách tay từ nước ngoài về đến hàng sản xuất trong nước, những viên uống đông y… Có hàng được dán tem nhãn nhưng cũng có hàng bán trôi nổi không có ai kiểm soát. Điều đó tiềm ẩn nguy cơ đối với người sử dụng.

Nếu sử dụng thực phẩm chức năng tùy tiện, quá nhiều, quá liều, dùng phối hợp các thành phần khác nữa mà nó có sự tương tác, tương kị thì vô hình chung gây tác dụng phụ, ảnh hưởng tới sức khỏe. Đối với thực phẩm chức năng bán trôi nổi, nếu nguồn nguyên liệu bị mốc, không đảm bảo, vì sử dụng thời gian dài nên người ta phải ngâm tẩm hóa chất, trong quá trình chế biến, sản xuất mà không lọc sạch các chất độc hại thì khi vào cơ thể sẽ có hại nhiều, sớm nhất là gây độc lên gan, sau đó là có thể lên hệ thần kinh, tim mạch…”.

Thông tin từ Bệnh viện Vinmec, trước khi sử dụng các sản phẩm bổ sung về xương khớp cần kê khai với bác sĩ nếu thuộc các trường hợp sau: Phụ nữ đang trong thời gian mang thai hay đang cho con bú; Người có tiền sử hay cơ địa dị ứng với các thành phần trong thuốc; Người đang sử dụng thêm các loại thuốc nào nếu có (kể cả thuốc được kê đơn hay thuốc không kê đơn, các loại thảo mộc, thảo dược hoặc thực phẩm chức năng); Có ý định cho trẻ em sử dụng; Đang hoặc có tiền sử bị các bệnh khác ngoài vấn đề xương khớp; Liều dùng đối với người lớn.

Hiện nay các sản phẩm thực phẩm chức năng xương khớp cho người già chỉ được chỉ định cho người lớn mắc các bệnh viêm khớp, thoái hóa khớp. Liều dùng như sau: Uống 500mg, 3 đến 4 lần/1 ngày; mức tối đa 1500mg/1 ngày; uống sau khi ăn. Lưu ý, trường hợp dùng cho người già quá liều cần liên lạc ngay với trung tâm y tế hoặc bệnh viện gần nhất để xử lý.

Người sử dụng bảo quản thực phẩm chức năng xương khớp cho người già ở nhiệt độ trong nhà, tránh độ ẩm và ánh sáng mặt trời. Không bảo quản trong tủ lạnh ngăn đá hoặc trong phòng tắm ẩm. Tránh xa tầm tay của trẻ em và các loại vật nuôi trong gia đình. Ngoài ra, đối với mỗi loại sẽ có hướng dẫn bảo quản khác nhau. Cần đọc theo hướng dẫn được in trên bao bì để có thể bảo quản một cách tốt nhất.

Đối với sản phẩm xương khớp đã hết hạn sử dụng nên vứt bỏ thuốc vào thùng rác theo đúng quy trình xử lý rác thải. Không nên vứt trực tiếp vào trong nhà vệ sinh hoặc các hệ thống đường ống dẫn nước.

Vân Thảo (T/h)