Tuân thủ nguyên tắc 4T - Bảo vệ trẻ em khỏi tác động tiêu cực của trí tuệ nhân tạo

AI đang tác động tiêu cực đến trẻ em như thế nào? 

Trong bối cảnh AI ngày càng trở thành một phần quan trọng của cuộc sống hàng ngày và giáo dục của trẻ em, vấn đề an toàn trí tuệ nhân tạo đặt ra những thách thức lớn đối với xã hội, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ. Trí tuệ nhân tạo đã và đang thay đổi cách cuộc sống của trẻ em, từ việc sử dụng đồ chơi đến các nền tảng giáo dục được hỗ trợ bởi AI. Tuy nhiên, với sự phát triển nhanh chóng của AI, cũng nảy sinh nhiều rủi ro có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và phát triển của trẻ.

Theo một báo cáo của UNICEF và Diễn đàn Kinh tế Thế giới, các rủi ro đến từ AI chủ yếu xung quanh vấn đề về quyền riêng tư và những tác động đến tâm lý, hành vi.

Đại diện Cục An toàn thông tin, ông Nguyễn Phú Lương, Phó Giám đốc Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC) cảnh báo, việc tương tác quá nhiều với máy móc công nghệ có thể dẫn đến tình trạng trầm cảm, lo lắng bất an hoặc mất kỹ năng xã hội do ngày càng ít tương tác với người khác. Quá phụ thuộc vào AI còn có thể làm giảm khả năng học tập, nghiên cứu và làm việc chủ động của trẻ.

Bên cạnh đó, trẻ em có thể tiếp cận thông tin không phù hợp. Những thông tin từ các ứng dụng tích hợp như ChatGPT… cung cấp cho người dùng là thông tin tổng hợp từ nhiều nguồn trên Internet bao gồm có cả thông tin chính xác và thông tin không chính xác, thậm chí là không được chọn lọc, đánh giá, sàng lọc theo độ tuổi của người sử dụng để đề xuất câu trả lời phù hợp. Vì thế, trẻ em rất có thể sẽ tiếp cận những thông tin không phù hợp với lứa tuổi hoặc có chứa nội dung bạo lực.

Nguy hiểm hơn trẻ em có thể bị lôi kéo, dụ dỗ tham gia các thử thách nguy hiểm trên mạng. Thực tế, đã có những trường hợp đáng báo động khi các nữ sinh ở tuổi vị thành niên tham khảo ChatGPT về thông tin sức khỏe và kế hoạch ăn kiêng.

Ngoài ra, trẻ em còn có nguy cơ rò rỉ thông tin riêng tư, thông tin cá nhân trên mạng. Theo phân tích của chuyên gia NCSC, trẻ em có thể bất cẩn khi chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng, và dễ trở thành nạn nhân của các vụ xâm nhập dữ liệu trái phép khi sử dụng những ứng dụng chỉnh sửa ảnh, ứng dụng trò chuyện - chatbot.

“Trên thế giới, đã xảy ra những vụ việc đáng tiếc là khuôn mặt của trẻ em bị dán vào những hình ảnh đồi trụy, khiêu dâm”, ông Nguyễn Phú Lương thông tin thêm.

Nguyên tắc 4T giúp bảo vệ trẻ em trên không gian mạng

Trước những rủi ro từ việc phát triển của trí tuệ nhân tạo có thể tác động tiêu cực đến trẻ em, Cục An toàn thông tin khuyến nghị, khi cho con em tham gia môi trường mạng, sử dụng các công cụ AI, cha mẹ cần luôn tuân thủ "Nguyên tắc 4T", bao gồm: tuân thủ, thông minh, thận trọng và tử tế. Cụ thể:  

Tuân thủ: Theo ông Nguyễn Phú Lương, trước hết cần tuân thủ các quy tắc, biện pháp đảm bảo an toàn khi sử dụng Internet và nguyên tắc đã được thiết lập tại gia đình và trường học đặt ra. Ví dụ, chỉ sử dụng mạng xã hội khi đủ 13 tuổi trở lên, sử dụng Internet trong khoảng thời gian cho phép, truy cập những nội dung được phép…

Thông minh: Phụ huynh và cả trẻ em cần được trang bị kiến thức, kỹ năng cơ bản để tham gia môi trường mạng, đơn cử như kỹ năng cung cấp thông tin cá nhân trên mạng, kỹ năng sử dụng và quản lý mật khẩu để đảm bảo an toàn…

Thận trọng: Người dùng cần luôn cẩn trọng với bất cứ thông tin nào trên mạng, cẩn trọng khi truy cập vào các đường link lạ, cẩn trọng khi gặp những lời mời chào hấp dẫn đến khó tin… từ đó, giảm thiểu các rủi ro liên quan tới lừa đảo trực tuyến.

Tử tế: Chuyên gia NCSC phân tích, người dùng cần cư xử văn minh, tử tế trên môi trường mạng, không gửi hoặc phản hồi những tin nhắn có nội dung xấu hoặc có tính xúc phạm người khác; chia sẻ với cha mẹ, thầy cô khi gặp các vấn đề, khó khăn, khi bị bắt nạt, cô lập hoặc bị xâm hại trên không gian mạng.

Bên cạnh đó, Cục An toàn thông tin khuyến nghị sử dụng các công cụ công nghệ hỗ trợ như Safe Gate Family, Bkav Safe Kid, Mobile Guard for Kid, Cyberpurify Kid để chặn lọc thông tin không phù hợp cho trẻ em.

Trong bối cảnh thế giới đang tiến triển với trí tuệ nhân tạo, việc tuân thủ "Nguyên tắc 4T" không chỉ là bảo vệ trẻ em khỏi những rủi ro tiềm ẩn mà còn là sự đảm bảo cho sự phát triển toàn diện và an toàn của thế hệ trẻ trong thời đại số ngày nay.

Duy Trinh