Việt Nam vươn lên thành thị trường tiêu thụ tôm nội địa năng động bậc nhất châu Á

Theo ước tính, mỗi đêm, các chợ đầu mối tại TP.HCM tiêu thụ từ 400 đến 500 tấn tôm sống, phản ánh sức mua nội địa rất lớn. Tôm đã trở thành một phần không thể thiếu trong thực đơn của các nhà hàng, quán ăn và hộ gia đình, góp phần thúc đẩy dòng chảy thương mại trong nước. Với xu hướng này, Việt Nam đang tiến gần đến mức tiêu thụ tôm nội địa của Nhật Bản – thị trường vốn nổi tiếng về tiêu dùng hải sản, với khoảng 200.000 tấn mỗi năm.

Ngành tôm thế giới đang chứng kiến sự thay đổi sâu sắc trong cấu trúc thị trường tiêu thụ. Trước đây, các nhà xuất khẩu tôm chủ yếu phụ thuộc vào một số thị trường lớn như Hoa Kỳ. Tuy nhiên, hiện nay, tiêu thụ đang phân tán hơn, mở rộng ra các khu vực như Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản và các thị trường nội địa của các quốc gia sản xuất như Việt Nam.

Xu hướng này không chỉ giúp ngành tôm thế giới giảm thiểu rủi ro từ sự phụ thuộc vào một số ít thị trường lớn, mà còn mở ra nhiều cơ hội tăng trưởng mới, đặc biệt khi nhu cầu nội địa ở các quốc gia sản xuất ngày càng được chú trọng và đầu tư.

Việt Nam vươn lên thành thị trường tiêu thụ tôm nội địa năng động bậc nhất châu Á.

Tình hình xuất khẩu tôm sang Hoa Kỳ đã gặp nhiều thách thức trong thời gian qua, đặc biệt trong bối cảnh chính quyền Trump áp đặt thuế cao lên hàng nhập khẩu từ châu Á. Điều này buộc các doanh nghiệp phải tìm kiếm thị trường thay thế để duy trì ổn định đầu ra.

Dữ liệu từ năm 2024 cho thấy tiêu thụ tôm tại Mỹ chỉ tăng nhẹ 4%, trong khi tồn kho đang có xu hướng gia tăng trước các mốc áp thuế mới vào tháng 7 và tháng 8/2025. Tâm lý “chờ xem” khiến các đơn hàng trở nên ngắn hạn và kém ổn định. Trong khi đó, Trung Quốc – một thị trường lớn khác – cũng ghi nhận mức giảm tiêu thụ 4% trong cùng kỳ.

Trái ngược với xu hướng chững lại ở Mỹ và Trung Quốc, thị trường châu Âu và Nhật Bản lại ghi nhận những bước tiến mạnh mẽ. Tại EU, tiêu thụ tôm tăng 14% trong năm 2024, còn Nhật Bản ghi nhận mức tăng 11%, cho thấy sự dịch chuyển rõ nét trong hành vi tiêu dùng toàn cầu.

Đặc biệt, châu Âu đã nổi lên là thị trường tăng trưởng nhanh nhất cho ngành tôm, với mức tăng 25% trong nguồn cung trong nửa đầu năm 2025 từ các nước như Việt Nam, Ấn Độ và Indonesia. Trong khi đó, nhập khẩu từ Ecuador tăng mạnh tới 49%, và từ Ấn Độ tăng 42%.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng để tận dụng tốt cơ hội tại thị trường EU, doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược tiếp thị bài bản và dài hạn. “Tôm sú Madagascar là một ví dụ điển hình cho việc xây dựng thương hiệu thành công tại châu Âu,” ông Olivier Hottlet, Giám đốc điều hành Hottlet Frozen Foods, nhận định.

Tại Nhật Bản, nhu cầu tiêu dùng tôm vẫn duy trì ổn định, đặc biệt nhờ lượng du khách quốc tế gia tăng sau đại dịch. Tuy nhiên, các doanh nghiệp xuất khẩu đang đối mặt với thách thức tỷ giá: đồng yên đã mất giá tới 40%, khiến chi phí nhập khẩu gia tăng và làm giá thành tôm tăng cao.

Dù vậy, với khẩu vị ưa chuộng hải sản, người tiêu dùng Nhật Bản vẫn sẵn sàng chi tiêu, giữ cho thị trường này ở trạng thái “sôi động nhưng nhạy cảm”.

Sự phát triển nhanh chóng của thị trường nội địa là một tín hiệu tích cực cho ngành tôm Việt Nam trong bối cảnh thị trường xuất khẩu có phần biến động. Việc người tiêu dùng trong nước ngày càng ưu tiên sản phẩm tươi sống, chất lượng cao, đặc biệt trong bối cảnh thu nhập và nhận thức về dinh dưỡng gia tăng, mở ra cơ hội tăng trưởng lâu dài cho ngành.

Không chỉ đơn thuần là lựa chọn thay thế khi xuất khẩu gặp khó, thị trường trong nước đang chứng minh vai trò trụ cột trong chiến lược phát triển bền vững cho ngành tôm Việt Nam – từ nuôi trồng, phân phối đến tiêu dùng.

Với tốc độ tiêu thụ nội địa tăng trưởng ấn tượng và xu hướng dịch chuyển trên bản đồ thương mại toàn cầu, Việt Nam đang dần khẳng định vị thế không chỉ là nước xuất khẩu mà còn là thị trường tiêu thụ tôm năng động hàng đầu khu vực. Để tận dụng hiệu quả các cơ hội này, ngành tôm Việt cần tập trung phát triển song song cả thị trường trong nước lẫn quốc tế, trên cơ sở đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm và xây dựng thương hiệu bài bản.

Phương Nam