Xuất khẩu cá ngừ sang Italy tăng trưởng nhưng cần lưu ý đến chất lượng và quy định IUU

Xuất khẩu cá ngừ sang Italy tăng gấp 12 lần

Theo bà Nguyễn Hà, chuyên gia thị trường cá ngừ của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), mặc dù không nằm trong top 3 thị trường nhập khẩu nhiều nhất cá ngừ của Việt Nam trong 6 tháng đầu năm nay, nhưng Italy gây chú ý với mức tăng gấp 12 lần trong tháng 6/2023.

Số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, XK cá ngừ của Việt Nam sang Italy sau khi sụt giảm trong tháng 1 đã tăng trưởng liên tục ở mức 3 con số trong những tháng sau đó. Và nhờ đó, tính lũy kế 6 tháng đầu năm 2023 XK cá ngừ sang thị trường này đạt 5,8 triệu USD, tăng 37% so với cùng kỳ năm 2022.

Khác với năm trước, năm nay Italy nhập khẩu nhiều nhất cá ngừ đóng hộp của Việt Nam, chiếm tới hơn 50% giá trị XK cá ngừ sang thị trường này. Giá trị XK nhóm sản phẩm này sang Italy tăng gấp 5 lần so với cùng kỳ năm 2022. Cùng với cá ngừ đóng hộp, XK thịt, phi lê cá ngừ đông lạnh mã HS0304 của Việt Nam sang thị trường này cũng tăng mạnh 71% so với cùng kỳ.

Trong khi đó, nhập khẩu cá ngừ của Italy từ các nước năm nay chỉ ở mức tương đương so với cùng kỳ năm trước. Việt Nam đang là nguồn cung cá ngừ lớn thứ 12 của thị trường này trong số hơn 33 nguồn cung. Hiện tại, Indonesia và Ecuador đang dẫn đầu về xuất khẩu cá ngừ sang Italy.

Xuất khẩu cá ngừ tăng nhưng vẫn còn nhiều thách thức đòi hỏi các doanh nghiệp phải nỗ lực đa dạng hóa sản phẩm. Ảnh minh họa

Doanh nghiệp cần nỗ lực đa dạng hóa sản phẩm, tập trung chế biến sâu, đảm bảo chất lượng thủy sản

Theo các doanh nghiệp, các ưu đãi về thuế quan theo thỏa thuận trong Hiệp định Thương mại tự do giữa EU và Việt Nam (gọi tắt EVFTA) là một trong những nguyên nhân khiến cho các sản phẩm cá ngừ của Việt Nam thu hút được các nhà nhập khẩu Italy, nhất là trong bối cảnh giá cá ngừ nguyên liệu tăng cao như hiện nay.

Tuy nhiên, bước sang nửa cuối năm khi hạn ngạch ưu đãi thuế quan được sử dụng hết, nhiều khả năng XK sang Italy sẽ chững lại. Bên cạnh đó, nếu kết quả thanh tra chương trình chống khai thác bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) của EU vào tháng 10 tới không đạt được kỳ vọng tháo gỡ thẻ vàng, XK cá ngừ của Việt Nam sang các nước EU, trong đó có Italy sẽ bị ảnh hưởng.

Theo số liệu thông kê của Hải quan Việt Nam, hiện không có nhiều doanh nghiệp tham gia XK cá ngừ sang thị trường Italy. Tính đến hết tháng 6/2023, cả nước mới chỉ có khoảng 10 doanh nghiệp tham gia XK sang thị trường này, trong đó dẫn đầu là Yueh Chyang Canned Food, Thanh Dung Canning Co., Ltd và Nha Trang Bay...

Để thúc đẩy lượng tiêu thụ tại các thị trường quốc tế, nhiều doanh nghiệp đang nỗ lực đa dạng hóa sản phẩm, tập trung chế biến sâu, đảm bảo chất lượng. Đầu tư vào chuỗi giá trị để duy trì đơn hàng, trong đó, phát triển các loại mặt hàng thuỷ sản tiện lợi để chế biến sẵn tại nhà; các loại sản phẩm khô, được chế biến sẵn với mức giá rẻ hơn phù hợp với mức thu nhập thấp.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến cũng cho rằng, các doanh nghiệp cần chủ động cân đối nguồn nguyên liệu và tài chính để giữ khách hàng truyền thống và sẵn sàng nguồn cung khi thị trường hồi phục. Điều chỉnh cơ cấu thị trường xuất khẩu và cơ cấu sản phẩm. Cùng với đó, tận dụng hơn nữa ưu đãi thuế quan của các hiệp định thương mại tự do để giữ được vị thế cạnh tranh trên thị trường thế giới. Mặt khác, tích cực tham gia các hội chợ thủy sản quốc tế, tham gia các chương trình giao thương B2B tìm kiếm đối tác, tăng đơn hàng.

Cùng với việc thông tin thị trường, Bộ NN&PTNT và các địa phương cần đôn đốc, hướng dẫn ngư dân gấp rút thực hiện giải pháp khắc phục thẻ vàng của Ủy ban châu Âu (EC); tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm hành vi vi phạm khai thác thủy sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) để bảo đảm nguồn cung phục vụ cho xuất khẩu và đưa ngành thủy sản phát triển theo hướng bền vững.

Chống khai thác bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) để phát triển bền vững

Liên quan tới vấn đề chống khai thác bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) vừa ban hành công điện khẩn số 5312/CĐ-BNN-KN gửi Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển về việc khẩn trương thực hiện các biện pháp mạnh chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định, chuẩn bị làm việc với Đoàn Thanh tra của Ủy ban châu Âu lần thứ 4 dự kiến vào tháng 10/2023.

Trong đó, cần tập trung chỉ đạo thực hiện các biện pháp mạnh để ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá, ngư dân vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; điều tra, xác minh, xử lý triệt để tình trạng môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Bên cạnh đó, thực hiện nghiêm công tác quản lý tàu cá. Tiến hành tổng kiểm tra, rà soát toàn bộ số lượng tàu cá, nắm được thực trạng tàu cá (số lượng đã đăng ký, đăng kiểm, cấp phép; số lượng chưa đăng ký, đăng kiểm, cấp phép hoặc hết hạn; tàu cá hoạt động trên địa bàn ngoài tỉnh; tàu cá chưa lắp đặt thiết bị VMS…) để sàng lọc, phân loại đảm bảo theo dõi, giám sát được toàn bộ hoạt động của đội tàu, xử lý theo quy định pháp luật đối với các trường hợp vi phạm; đặc biệt các tàu cá “3 không”.

Kiểm soát chặt chẽ tàu cá ra, vào cảng, tàu cá xuất, nhập bến tại các đồn, trạm biên phòng; thực hiện đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản, cập nhật đầy đủ số liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase); ngăn chặn, xử lý nghiêm tàu cá không đủ điều kiện, đặc biệt là tàu cá không tuân thủ quy định về VMS tham gia hoạt động khai thác thủy sản.

Thực hiện xác nhận, chứng nhận truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác đảm bảo tính pháp lý; tổ chức thanh tra, kiểm tra chuyên ngành các doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu thủy sản khai thác để chế biến, xuất khẩu sang thị trường châu Âu; xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật về hành chính, hình sự đối với các tổ chức, cá nhân cố tình vi phạm, hợp thức hóa hồ sơ lô hàng xuất khẩu; đảm bảo 100% tàu cá cập cảng chỉ định, giám sát 100% sản lượng thủy sản khai thác tại địa phương.

Bộ NN&PTNT đề nghị các địa phương chỉ đạo các lực lượng thực thi pháp luật phối hợp mở các đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản; đặc biệt tập trung xử lý nghiêm, triệt để các trường hợp vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, vi phạm quy định về VMS…

Bố trí đủ nguồn lực (nhân lực, kinh phí, trang thiết bị) cho các lực lượng chức năng có liên quan tại địa phương thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU; bố trí cán bộ có năng lực, trình độ, tinh thần trách nhiệm và có cơ chế, chính sách, chế độ đãi ngộ, động viên, khen thưởng phù hợp.

Bộ NN&PTNT cũng giao Cục Thủy sản chủ trì, phối hợp với Cục Kiểm ngư và các cơ quan liện quan của các Bộ, ngành, địa phương xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện “tổng kiểm tra toàn diện” tại 28 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển để sàng lọc, phân loại và xử lý theo quy định pháp luật các tàu cá “3 không".

An Dương (T/h)