Máy bay vận tải C-130 - ‘ngựa thồ’ đa năng của Mỹ vừa rơi mạnh cỡ nào?

Sáng nay 3/5 theo giờ Việt Nam một máy bay quân sự của Mỹ đã bị rơi cắm thẳng xuống đường khiến 9 người thiệt mạng. Theo tìm hiểu được biết vụ tai nạn trên chính là máy bay vận tải WC-130 thuộc dòng máy bay C-130. Vậy dòng máy bay vận tải C-130 này của Mỹ có những tính năng vượt trội như thế nào?

Được biết, tháng 12 năm 2006 máy bay C-130 là chiếc máy bay thứ ba (sau chiếc English Electric Canberra hồi tháng 5 năm 2001 và Pháo đài bay B-52 tháng 1 năm 2005) kỷ niệm 50 năm hoạt động liên tục trong không quân Hoa Kỳ.

Máy bay C-130 là một máy bay vận tải hạng trung bốn động cơ tuốc bin cánh quạt và là loại máy bay không vận chiến lược của nhiều lực lượng quân sự trên thế giới. Máy bay này có khả năng cất hạ cánh đường băng ngắn (STOL) từ các đường băng dã chiến.

Thiết kế của chiếc máy bay C-130 như một máy bay vận tải, cứu thương và vận chuyển quân. Thân có thể thay đổi khiến loại máy bay này đáp ứng được nhiều vai trò, gồm máy bay vũ trang hạng nặng, tấn công trên không, tìm kiếm và cứu hộ, nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thời tiết, tiếp dầu trên không và máy bay cứu hoả. Các loại máy bay Hercules có thời gian chế tạo dài nhất so với bất kỳ loại máy bay quân sự nào khác trong lịch sử. Trong hơn 50 năm hoạt động, các dòng máy bay này đã tham gia vào nhiều chiến dịch quân sự, dân sự và cứu trợ nhân đạo.

Máy bay C-130 có thân rộng với cánh nâng chính được bố trí ở phía trên thân may báy. Đồng thời cánh chính cũng là nơi thùng chứa nhiên liệu và cũng là nơi đặt 4 động cơ của máy bay. Ở khoảng giữa 2 động cơ của máy bay còn có 2 móc treo các móc treo này dùng để treo 2 thùng nhiên liệu phụ hoặc thiết bị ECM, 1 cánh đuôi đứng lớn và cánh thăng bằng đơn được bố trí ở phía trên phần đuôi của máy bay.

Máy bay được trang bị 4 động cơ phản lực tuabin cánh quạt với cánh quạt 3 hoặc 4 lá tùy theo phiên bản máy bay. Bên cạnh đó máy bay C - 130 được trang bị 3 bộ càng đáp với càng đáp phụ được đặt ngay dưới khoang lái của máy bay, 2 càng đáp chính được bố trí tại phía dưới của gốc cánh. C - 130 có tất 14 bánh đáp với 2 ở càng trước và 12 ở 2 càng sau, điểm đặc biệt là độ cao của thân máy bay so với mặt đất có thể điều chỉnh được việc này tao ra thuận lợi cho việc bốc xếp hàng hóa lên máy bay.

Ngoài thiết bị lái cơ khí, C - 130 còn được trang bị hệ thống lái điện tử (fly-by-wire). Hệ thống bay tự động (Auto pilot), cùng ra đa dẫn đường Doppler, hệ thống cảm biến cảnh báo khi bị hệ thống PK đối phương bắt bám.

Máy bay được trang bị hệ thống máy tính hàng không tương tự hoặc kỹ thuật số tùy vào phiên bản của máy bay. Ngoài ra C - 130 còn được trang bị các hệ thống phụ trợ cho việc chỉ huy dẫn đường tác chiến điện tử và điều khiển UAV hệ thống tiếp dầu và vũ khí đối đất trên các phiên bản chuyên dùng. Máy bay cũng được trang bị hệ thống thông tin liên lạc đối đất đối không và cả thiết bị liên lạc vệ tinh, thiết bị nhận diện địch ta. 

Với khả năng hạ cánh mà không cần đường băng chuyên dụng, C-130 rất hữu ích trong các nhiệm vụ cứu trợ nhân đạo ở những khu vực không có sân bay.

Pháo không phải là vũ khí duy nhất mà C-130 có thể mang theo. Tập đoàn Lockheed Martin từng thiết kế một phiên bản chống tàu chiến và tàu ngầm mang tên SC-130 Sea Herc. Máy bay được trang bị ngư lôi, tên lửa cùng hệ thống cảm biến tiên tiến.

Ngoài ra, máy bay C-130 còn có thể mang bom thông minh loại GBU-39 có khả năng tiêu diệt mục tiêu với độ chính xác cao, hoặc bom phát quang BLU-82 (ảnh) để dọn bãi đáp cho trực thăng ở những khu vực rậm rạp.

Dòng máy bay C-130 có rất nhiều biến thể. Trên phiên bản hiện đại hóa C - 130J khoang lái của máy bay các đồng hồ cơ khí và màn hình CRT đơn sắc được thay bằng các màn hình hiển thị đa chức năng LCD. 

Phiên bản AC-130 được trang bị pháo 105 mm và 40 mm cho phép tiêu diệt hiệu quả các mục tiêu trên mặt đất.

Phiên bản KC-130 có thể mang theo 21,7 tấn nhiên liệu hàng không để tiếp cho nhiều loại máy bay khác nhau. Trong ảnh, 2 tiêm kích tàng hình F-35 đang tiếp cận vòi tiếp nhiên liệu của KC-130.

Không quân và Tuần duyên Mỹ sử dụng nhiều phiên bản HC-130 có nhiệm vụ cứu hộ. Máy bay được trang bị hệ thống cảm biến hiện đại giúp tìm kiếm người mất tích trên mặt nước, trên đất liền. HC-130 là phi cơ tuần tra hàng hải, thực thi pháp luật chủ lực của Tuần duyên Mỹ. Phiên bản này được trang bị hệ thống cảm biến hiện đại để tìm kiếm và phát hiện các đối tượng tình nghi trên biển.

EC-130J là phiên bản chuyên dụng cho nhiệm vụ thiết lập trung tâm thông tin di động hỗ trợ các hoạt động quân sự và dân sự. Phiên bản này chuyên thực hiện nhiệm vụ phát sóng liên lạc radio để truyền tải các thông điệp cảnh báo trong vùng chiến sự hoặc sắp xảy ra thiên tai.

EC-130E là phiên bản chuyên dụng cho nhiệm vụ thiết lập trung tâm chỉ huy trên không. Phi cơ được trang bị hệ thống máy tính hiện đại cùng điều hòa không khí để đảm bảo cho các thiết bị vận hành tốt.

Khi Không quân Mỹ muốn phá vỡ hệ thống điện tử của đối phương, họ có thể triển khai phi cơ EC-130H Compass Call, phiên bản tác chiến điện tử chuyên dụng. Máy bay này được lắp hệ thống gây nhiễu hiện đại có thể làm mù radar, gián đoạn thông tin liên lạc vô tuyến của đối phương.

 An Dương (T/h)