Ăn nhầm lá ngón khiến học sinh tử vong tại Sơn La

Ông Trần Văn Chiến, hiệu trưởng Trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học và trung học cơ sở Nà Khoang (xã Mường Và, huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La), cho biết, hai nữ sinh của trường ăn nhầm lá ngón khiến một em tử vong.

Theo ông Chiến, trong thời gian tự quản chiều 7/12, em H.T.D. (14 tuổi, học sinh lớp 8A, ở bản Phá Thóng, xã Mường Và) và L.M.Đ. (13 tuổi, học sinh lớp 8B, ở bản Huổi Dương, xã Mường Và) lên khu đồi ở đằng sau trường chơi. Tại đây hai em đã ăn nhầm lá ngón.

"Thời điểm phát hiện, hai em vẫn còn tỉnh táo. Ngay lập tức, nhà trường đã đưa hai em đến bệnh viện. Mặc dù đã được các y, bác sĩ nỗ lực cấp cứu, tuy nhiên do ăn nhiều lá ngón nên em D. đã không qua khỏi. Còn em Đ. không nguy hiểm đến tính mạng, hiện đang điều trị tại bệnh viện" - ông Chiến nói. 

Trước đó các y, bác sĩ bệnh xá quân y, Đoàn kinh tế quốc phòng 4, đóng tại xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn (Nghệ An) vừa cứu sống 3 học sinh bị ngộ độc lá ngón. Qua kiểm tra cho thấy, 2 em bị nhiễm độc nặng, 1 em nhẹ hơn. Các em đều rơi vào tình trạng lơ mơ, bất tỉnh, mạch đập nhanh nhưng nhỏ và khó bắt, huyết áp khó đo, tính mạng nguy kịch. 

Độc tính trong lá ngón nguy hiểm đến mức nào?

Lá ngón là loại cây thường mọc tại vùng núi phía bắc nước ta như Hòa Bình, Cao Bằng, Hà Tây, Hà Giang, Lào Cai, Tuyên Quang. Ngoài ra, cây lá ngón còn mọc ở một số nước vùng nhiệt đới, một số vùng của Trung Quốc, Châu mỹ. Đây là một loại cây leo thân quấn thường xanh, dài tới 12m, cành không có lông, trên thân hơi có khía dọc. Lá mọc đối, hình trứng thuôn dài, hơi hình mác, đầu nhọn, phía cuống nhọn hoặc hơi từ, mép nguyên, bóng nhẵn, dài 7-12 cm, rộng 2,5-5,5 cm. Hoa mọc thành chùm ở đầu cành hay ở kẽ lá. Cánh hoa màu vàng. Mùa hoa tháng 6, 8, 10. Quả là một nang, màu nâu hình thon, dài một cm, rộng 0,5 cm. Hạt nhỏ, quanh mép có rìa mỏng màu nâu nhạt, hình thận. Đây được coi là một trong bốn loại cây có độc tính hàng cao nhất gồm: cây củ chi, lá ngón, trúc đào và cây sui. Vì vậy, chỉ cần ăn 3 lá ngón là sẽ mất mạng ngay lập tức.

Trong lá ngón có chứa một chất kịch độc có thể giết người trong "nháy mắt". Loại độc tố trong lá ngón là hoạt chất alkaloid. Alkaloid được biết đến là những hợp chất hữu cơ có chứa dị vòng nitơ, có tính bazơ, thường gặp ở trong nhiều loài thực vật và đôi khi còn tìm thấy trong một vài loài động vật. Đặc biệt, alkaloid có hoạt tính sinh lý rất cao đối với cơ thể con người và động vật, nhất là hệ thần kinh. Một lượng nhỏ alkaloid cũng có thể gây chết người. Đây là một loại độc tố nguy hiểm. Loại độc trong lá ngón ngấm rất nhanh chỉ mất 5-30 phút qua đường tiêu hóa, thời gian gây chết người trung bình của độc lá ngón trong vòng từ 1 - 7 tiếng.

Theo nghiên cứu về lá ngón được nhóm nghiên cứu tại khoa Sinh, Đại học Đà Lạt, chỉ cần ngắt lá, bẻ cành, để chất nhựa độc dính vào tay rồi vô tình tiếp xúc với đồ ăn, vết thương hở, lập tức các độc tính sẽ gây ra triệu chứng khát nước, đau họng, chóng mặt, hoa mắt, buồn nôn dẫn đến chết rất nhanh do ngừng hô hấp.

Thành phần có thể giết người trong loại cây này là các alkaloid chứa trong toàn bộ cây, độc tính giảm dần theo thứ tự rễ, lá, hoa, quả và thân cây. Độc lá ngón gây tử vong rất nhanh vì độc tính nội tại quá mạnh.

Cách xử trí khi bị ngộ độc lá ngón

Người bị ngộ độc lá ngón có các triệu chứng khát nước, đau họng, chóng mặt, hoa mắt, buồn nôn, sau đó dẫn đến mỏi cơ, thân nhiệt hạ, huyết áp hạ, răng cắn chặt, sùi bọt mép, đau bụng dữ dội, tim đập yếu, khó thở, đồng tử giãn và chết rất nhanh do ngừng hô hấp.

Lá ngón không dễ phân biệt, những người chưa từng gặp qua sẽ dễ nhầm lẫn với một số loại cây khác, nhất là những bạn trẻ hay đi du lịch miền núi, nhỡ đâu trúng độc của lá ngón cần phải nhanh trí xử lí ngay để không dẫn đến tình huống xấu nhất. Vì nếu không phát hiện sớm, sơ cứu, cấp cứu khẩn trương và điều trị kịp thời, người trúng độc có thể mất mạng sau 1-7 giờ ngộ độc.

Do vậy, khi phát hiện người bị ngộ độc cây lá ngón, phương pháp xử trí ban đầu hết sức quan trọng, phải nhanh chóng loại bỏ chất độc ra khỏi cơ thể bằng các biện pháp như gây nôn: uống đầy nước rồi móc họng để kích thích gây nôn, sau đó nhanh chóng chuyển đến cơ sở y tế gần nhất để loại bỏ độc chất, ngăn cản hấp thu độc chất bằng cách rửa dạ dày, uống than hoạt, truyền dịch.

Sau đó khẩn trương vận chuyển bệnh nhân tới bệnh viện chuyên khoa có đầy đủ các trang thiết bị cấp cứu điều trị giải độc và tích cực tránh những biến chứng muộn nặng nề, nguy hiểm, nguy cơ dẫn đến tử vong.

An Dương (T/h)