Buôn lậu, vận chuyển trái phép nguyên liệu lá thuốc lá qua biên giới phức tạp

Ban Chỉ đạo 389 tỉnh Cao Bằng cho biết, Cao Bằng là một tỉnh miền núi phía Bắc có gần 333 km đường biên giới tiếp giáp với Trung Quốc. Với đặc điểm có nhiều núi cao, rừng sâu hiểm trở, thời tiết, khí hậu khắc nghiệt, là một trong những yếu tố để các đối tượng lợi dụng buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới trên địa bàn tỉnh kể cả trong giai đoạn dịch COVID-19.

Cũng theo nhận định của lực lượng chức năng tỉnh Cao Bằng, đây cũng là một nhiệm vụ khó khăn đối với các lực lượng chức năng trong công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả. Đặc biệt, thời gian vừa qua vẫn xảy ra tình trạng mang vác, vận chuyển hàng hóa qua biên giới trong đó nổi lên là việc vận chuyển nguyên liệu lá thuốc lá từ Trung Quốc về Việt Nam qua một số đường mòn, lối mở.

Buôn lậu nguyên liệu lá thuốc lá gia tăng tại tỉnh Cao Bằng. Ảnh minh họa 

Theo phản ánh của lực lượng chức năng, được biết trong quý 1/2022, Bộ đội Biên phòng tỉnh và các lực lượng chức năng đã bố trí lực lượng thường trực, tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát biên giới tại các cửa khẩu, đường mòn, lối mở, song tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới vẫn diễn ra, mặc dù không hình thành đường dây ổ nhóm. Một trong những mặt hàng buôn lậu, vận chuyển trái phép qua biên giới đó là nguyên liệu thuốc lá.

Phương thức thủ đoạn của các đối tượng đó là lợi dụng các đường mòn, lối mở biên giới, đêm tối và sự sơ hở của các lực lượng chức năng, thuê cư dân biên giới sang Trung Quốc mua rồi mang vác, vận chuyển hàng hóa ra sát biên giới tập kết tại các khu vực đồi núi cao, dốc và hiểm trở chờ cơ hội thuận lợi để đưa về Việt Nam. Nếu các lực lượng chức năng phát hiện, các đối tượng bỏ lại hàng và sang bên kia biên giới để trốn tránh sự truy đuổi.

Do kiểm soát chặt, mặt khác lợi nhuận từ mặt hàng này mang lại rất cao nên các đối tượng buôn lậu, vận chuyển nguyên liệu lá thuốc lá lợi dụng các địa điểm hiểm trở, khó khăn cho việc triển khai lực lượng tuần tra, kiểm soát như khu vực có vách núi cao, khó đi lại để tìm cách đưa về Việt Nam. Trường hợp bị phát hiện bắt giữ hàng hóa cũng không mang về được mà chỉ tiêu hủy tại chỗ.

Thêm vào đó, nguyên nhân khiến cho tình trạng này tiếp tục diễn ra đó là các đối tượng buôn lậu lợi dụng vùng trồng nguyên liệu lá thuốc lá tại một số địa phương của tỉnh như huyện Trùng Khánh (xã Ngọc Côn), một số xã của Trà Lĩnh để hợp thức cho hàng lậu. Cụ thể là, sau khi nguyên liệu lá thuốc lá đưa từ Trung Quốc qua các đường mòn, lối mở được đưa vào các vùng sản xuất nguyên liệu lá thuốc lá để hợp thức. Việc phân biệt nguyên liệu thuốc lá nhập lậu hiện nay rất khó khăn bởi lực lượng chức năng chưa thể giám định phân loại được lá thuốc lá nguyên liệu có nguồn gốc từ nước ngoài hay trong nước.

Bên cạnh đó, việc xử lý đối với mặt hàng nguyên liệu lá thuốc lá hiện nay của các cơ quan quản lý nhà nước chưa thống nhất, còn nhiều bất cập. Có nơi tịch thu sau đó tổ chức tiêu hủy, có nới tổ chức bán thanh lý. Điều này dẫn đến tình trạng một số đối tượng buôn lậu nguyên liệu lá thuốc lá lợi dụng kẽ hở của pháp luật trong quá trình thanh lý mặt hàng này sau khi bị tịch thu để quay vòng hóa đơn phục vụ cho mục đích buôn lậu. Thậm chí các đối tượng buôn lậu tìm mọi cách để mua lại được số hàng hóa lá thuốc lá bán thanh lý để có được bộ hồ sơ, chứng phục vụ cho việc quay vòng hóa đơn để hợp thức cho quá trình nhập lậu mặt hàng này.

Như vậy, những bất cập trên là điều kiện thuận lợi để hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép mặt hàng thuốc lá qua biên giới trên địa bàn tỉnh Cao Bằng vẫn tồn tại. Để giải quyết căn cơ tình trạng trên thiết nghĩ các lực lượng chức năng có liên quan của tỉnh Cao Bằng cần quan tâm đến một số vấn đề sau:

Trước hết lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng và các huyện của tỉnh Cao Bằng nơi có các vùng sản xuất nguyên liệu lá thuốc lá cần làm tốt công tácđiều tra cơ bản để nắm từng nhà, rà từng hộ về diện tích, sản lượng, số lượng nguyên liệu lá thuốc lá do chính họ sản xuất ra làm cơ sở để phục vụ cho hoạt động kiểm tra, giám sát, kiểm soát, đối chiếu, so sánh khi có vụ việc vi phạm xảy ra trong lĩnh vực này.

Chính quyền địa phương nơi có vùng sản xuất nguyên liệu thuốc lá phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng (Bộ đội Biên phòng, Công an) của tỉnh để quản lý chặt chẽ các hộ dân trồng cây thuốc lá làm nguyên liệu, đồng thời có cơ chế hỗ trợ người dân tại đây trong việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Như vậy mới có thể ngăn ngừa tình trạng lợi dụng các hộ dân trồng cây thuốc lá để hợp thức cho nguyên liệu lá thuốc lá nhập lậu.

Các cơ quan quản lý nhà nước cần thống nhất phương án xử lý đối với mặt hàng nguyên liệu lá thuốc lá nhập lậu bị tịch thu theo hướng tiêu hủy, không bán thanh lý nhằm không tạo kẽ hở để các đối tượng lợi dụng. Mặt khác, cần có cơ chế phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước, các cơ sở được phép sản suất thuốc lá trong nước (Hiệp hội thuốc lá Việt Nam, Tổng công ty thuốc lá Việt Nam,…) trong việc xử lý đối với mặt hàng nguyên liệu thuốc lá nhập lậu bị tịch thu còn chất lượng nhằm phục vụ cho công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực này.

An Dương