Cảnh báo 'đỏ' với người tiêu dùng

Sau một tháng cao điểm từ 15/5 đến 15/6 theo chỉ đạo của Thủ tướng, chiến dịch phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả do Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) chủ trì đã kiểm tra gần 3.900 vụ, xử lý hơn 3.100 trường hợp vi phạm, tổng số tiền xử lý vượt 63 tỷ đồng. Riêng tiền phạt hành chính là hơn 32 tỷ, hàng hóa vi phạm bị tịch thu trị giá gần 31 tỷ, số tiền nộp ngân sách đạt gần 36 tỷ đồng. Đáng chú ý, có tới 26 vụ có dấu hiệu hình sự đã được chuyển cơ quan điều tra, tăng 50% so với cùng kỳ năm trước.

Hàng giả và hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ chiếm tỷ trọng lớn nhất trong các vi phạm, với 1.580 vụ (chiếm 52% tổng số), bị xử phạt 16 tỷ đồng. Kế đến là nhóm buôn lậu với 648 vụ, chiếm hơn 21%, số tiền xử phạt hơn 6 tỷ đồng. Đặc biệt, một số nhóm hàng nhạy cảm như thuốc, thực phẩm chức năng tiếp tục nằm trong diện giám sát chặt. Từ năm 2021 đến nay, đã có gần 1.000 vụ việc liên quan, trong đó có tới 783 vụ vi phạm liên quan đến sữa.

Hàng loạt vụ việc nổi cộm bị phát hiện cho thấy mức độ nghiêm trọng và sự tinh vi của các đối tượng vi phạm. Cụ thể như việc tạm giữ hơn 500 sản phẩm giả mạo thương hiệu tại trung tâm Đà Nẵng, phát hiện cơ sở sản xuất tất giả tại La Phù (Hà Nội), thu giữ hàng nghìn sản phẩm nhái tại Saigon Square (TP.HCM), hay gần đây là vụ kiểm tra 4 cơ sở mỹ phẩm tại Hà Nội ngày 9/6 phát hiện 3.500 sản phẩm nhập lậu không rõ nguồn gốc.

Cục trưởng Cục Quản lý thị trường Trần Hữu Linh cho biết, thời gian tới sẽ tăng cường kết hợp công nghệ số và dữ liệu liên thông trong công tác giám sát thị trường, đặc biệt trên các nền tảng thương mại điện tử. Đồng thời, cơ quan chức năng sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, ký cam kết với các cá nhân, tổ chức kinh doanh nhằm nâng cao nhận thức và tuân thủ pháp luật. Ông Linh nhấn mạnh, lực lượng Quản lý thị trường cam kết hành động mạnh mẽ, đồng bộ và linh hoạt để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đảm bảo môi trường kinh doanh minh bạch.

Quản lý thị trường kiểm tra hàng giả tại các trung tâm thương mại.

Tuy nhiên, trái ngược với những nỗ lực kiểm soát, thị trường online vẫn đang là "thiên đường" cho hàng giả, hàng nhái. Nhiều người bán thừa nhận đang gặp khó khăn do hải quan siết chặt nhưng hàng hóa nhái vẫn tìm cách len lỏi, thay đổi hình thức để tuồn vào thị trường.

Thực tế ghi nhận trên các sàn thương mại điện tử lớn cho thấy tình trạng vi phạm diễn ra công khai. Một cửa hàng có tới 13.300 người theo dõi bán hàng trăm mẫu túi nhái thương hiệu quốc tế với giá từ 110.000 đến 445.000 đồng – thấp hơn hàng trăm lần so với giá thật và đã tiêu thụ hơn 22.000 sản phẩm. Trên sàn khác, các thương hiệu bị giả mạo với mức giá dao động từ vài trăm nghìn đến hàng tỷ đồng. Để lách luật, nhiều người bán viết tắt tên thương hiệu như "L.V", "GG" thay vì Louis Vuitton hay Gucci, thậm chí làm mờ logo trong ảnh sản phẩm.

Dù các sàn thương mại điện tử đã quy định rõ ràng về việc cấm bán hàng giả nhưng việc kiểm soát vẫn chưa triệt để. Một người bán than phiền rằng tài khoản liên tục bị khóa dù đã gửi giấy tờ sản phẩm, trong khi việc xét duyệt diễn ra chậm hoặc không rõ ràng. Sàn thương mại điện tử Shopee khẳng định các sản phẩm đăng bán phải tuân thủ pháp luật và chính sách sàn. Với trường hợp vi phạm, biện pháp xử lý có thể từ khóa tạm thời đến khóa vĩnh viễn, nếu nghiêm trọng sẽ báo cáo cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Ngoài ra, Shopee đã thiết lập chức năng “tố cáo sản phẩm vi phạm” và quy trình xử lý khiếu nại quyền sở hữu trí tuệ.

Sàn Lazada cũng cam kết mạnh tay xử lý gian hàng vi phạm với biện pháp từ hạn chế hiển thị sản phẩm đến đình chỉ vĩnh viễn. Tuy nhiên, hiệu quả của chính sách này trong thực tế vẫn là dấu hỏi khi hàng giả vẫn xuất hiện, người tiêu dùng dễ dàng tiếp cận và mua phải hàng kém chất lượng.

Trong bối cảnh thị trường online phát triển nhanh chóng, việc hàng giả tràn lan không chỉ làm méo mó môi trường kinh doanh mà còn đặt ra thách thức lớn cho công tác quản lý nhà nước và quyền lợi người tiêu dùng. Cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái không thể chỉ trông chờ vào các đợt cao điểm mà cần sự vào cuộc đồng bộ, liên tục từ chính sách, công nghệ đến ý thức của cả người bán lẫn người mua.

 Thanh Hiền