Chủ động mở đường, chiếm lĩnh thị trường tiềm năng xuất khẩu nông sản

Chuẩn Halal, tiêu chuẩn xanh trở thành “giấy thông hành” mới cho nông sản xuất khẩu

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, bên cạnh những tác động tiêu cực từ biến động chuỗi cung ứng, rào cản kỹ thuật và chính sách thuế đơn phương từ các nước lớn, Việt Nam cũng đang đứng trước cơ hội để tái cấu trúc thị trường xuất khẩu, hướng tới những điểm đến mới và nhiều tiềm năng như Đông Nam Á, Trung Đông, châu Phi. Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhận định, nhu cầu tiêu thụ thực phẩm tại các quốc gia Hồi giáo đang tăng nhanh, nhất là nhóm sản phẩm như gạo, thủy sản, thực phẩm chế biến sẵn. Do đó, việc mở rộng thị trường Halal là hướng đi chiến lược, giúp Việt Nam tăng kim ngạch xuất khẩu và khẳng định vị thế.

Tại một hội nghị thương mại Halal Việt Nam - Singapore gần đây, bà Dewi Hartaty Suratty - Giám đốc điều hành Down Horizon đánh giá ngành công nghiệp Halal đã bước vào giai đoạn phát triển mới với sự hỗ trợ của chuyển đổi số, chủ nghĩa tiêu dùng có đạo đức và vai trò trung tâm ngày càng tăng của ASEAN. Bà khuyến nghị các doanh nghiệp Việt cần chủ động ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý và kiểm soát chất lượng Halal để tối ưu hóa chi phí và tuân thủ tiêu chuẩn một cách đơn giản, hiệu quả hơn.

Tuân thủ thủ tiêu chuẩn để chinh phục thị trường khó tính. Ảnh minh họa

Theo TS Nguyễn Thiện Nghĩa - Phó Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia, Halal ngày nay không chỉ là một yêu cầu tín ngưỡng mà đã trở thành chuẩn mực quốc tế về chất lượng, sự tin cậy và phát triển bền vững. Việt Nam hiện đã có nhiều bước đi quan trọng trong việc xây dựng hành lang pháp lý và hệ thống tiêu chuẩn phục vụ cho ngành Halal, cho thấy quyết tâm của Chính phủ trong chiến lược đa dạng hóa thị trường và nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản xuất khẩu.

Doanh nghiệp Việt đầu tư công nghệ, đổi mới mô hình để đáp ứng yêu cầu toàn cầu

Không chỉ với thị trường Halal, nhiều chuyên gia và doanh nghiệp cũng cho rằng đây là thời điểm vàng để ngành nông sản, thực phẩm Việt đẩy mạnh tái cơ cấu toàn diện theo hướng bền vững, công nghệ cao. Bà Trần Nguyên Thu Thủy - Giám đốc Dự án Công ty Minh Vi (VEAS) nhấn mạnh, ngành cần đầu tư mạnh vào cơ giới hóa, số hóa, và tăng cường liên kết vùng để tạo ra chuỗi giá trị đồng bộ. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản Việt Nam đạt 62,4 tỷ USD - con số kỷ lục, nhưng thách thức về biến đổi khí hậu và xu thế tiêu dùng xanh - sạch buộc doanh nghiệp phải thay đổi sâu rộng nếu muốn giữ vững đà tăng trưởng.

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp Việt đã và đang chủ động thích ứng. Bà Trịnh Tú Anh - Giám đốc Công ty TNHH Tây Trúc Xanh chia sẻ, để xuất khẩu bền vững, doanh nghiệp cần đồng hành với nông dân trong tư duy sản xuất sạch, đạt chuẩn quốc tế ngay từ khâu đầu vào. Bên cạnh đó, việc ứng dụng phương thức quản trị hiện đại cũng giúp công ty cải thiện năng lực cạnh tranh trên các thị trường cao cấp. Tương tự, ông Lê Đức - Phó Giám đốc Công ty TNHH Dalanka Forest Farm cho biết, đang theo đuổi mô hình nông nghiệp không hóa chất, đa dạng sinh học và lồng ghép thêm hoạt động du lịch trải nghiệm ngay tại nông trại, học theo mô hình của nông dân Thái Lan.

Thực tế từ Thái Lan cho thấy sự phối hợp hiệu quả giữa doanh nghiệp, cộng đồng và cơ quan nhà nước trong hỗ trợ công nghệ, máy móc, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm đã giúp nhiều đơn vị khởi nghiệp nông nghiệp phát triển bền vững. Bà Khun Lao - sáng lập thương hiệu Khun La tại tỉnh Rayong chia sẻ, nguyên liệu của doanh nghiệp đều được thu mua từ cộng đồng và nhận được sự hỗ trợ bài bản từ Bộ Ngoại thương và ngành nông nghiệp nước này.

Kinh nghiệm “đi một ngày đàng, học một sàng khôn” còn được minh chứng tại hội chợ thực phẩm lớn ở Thái Lan, nơi ông Thanh Tường - Quản lý phòng kinh doanh quốc tế của Công ty TNHH Datafa đã mạnh dạn thử nghiệm đa dạng hương vị sản phẩm trái cây rau củ Việt Nam theo thị hiếu từng thị trường mục tiêu. Không chỉ trưng bày sản phẩm đẹp mắt, công ty còn ghi nhận phản hồi để phát triển dòng sản phẩm mới, giữ được bản sắc nông sản Việt nhưng đáp ứng yêu cầu chất lượng quốc tế, hướng tới khách hàng châu Âu.

Theo ThS. Lê Năng Hùng - Ủy ban Thường vụ Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường TP.HCM, các doanh nghiệp muốn “đi trước một bước” để chinh phục đa dạng thị trường thì phải tập trung vào yếu tố bền vững trong sản xuất và ứng dụng khoa học công nghệ như một “chìa khóa vạn năng” để giải các bài toán trong ngành.

Bên cạnh đó, vị chuyên gia lưu ý thêm, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, các tiêu chuẩn cao từ thị trường quốc tế đang đặt ra yêu cầu thích ứng khắt khe cho nông sản Việt. Do đó, trách nhiệm cốt lõi của doanh nghiệp là phải xây dựng chuỗi giá trị an toàn, bền vững, đồng thời cải thiện môi trường sản xuất để có nền tảng vững chắc cho tăng trưởng dài hạn.

 Duy Trinh