Chuyên gia khuyến cáo nguồn vi và chỉ cách đơn giản để bảo vệ bản thân

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên Trưởng khoa Công nghệ Thực phẩm, Giảng viên Viện Công nghệ Sinh học và Công nghệ Thực phẩm - Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội cho hay, hạt vi nhựa là những hạt nhựa nhỏ có kích thước nhỏ hơn 5 mm. Vi nhựa có thể được tìm thấy trong nhiều loại sản phẩm bao gồm: một số thực phẩm (đồ ăn, thức uống), mỹ phẩm, sản phẩm chăm sóc cá nhân, quần áo, thảm và các sản phẩm công nghiệp…

Hạt vi nhựa cũng được tạo ra thông qua quá trình phân hủy các sản phẩm nhựa như: lọ đựng nước, túi nilon… Các mảng nhựa lớn này khi được phân hủy sẽ phân tán vào trong nước. Hạt vi nhựa có hại cho môi trường và động vật hoang dã vì chúng tích tụ trong đại dương và các hệ sinh thái khác.

Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, hạt vi nhựa xâm nhập vào thực phẩm và đồ uống của chúng ta qua việc sử dụng vật liệu đóng gói bằng nhựa để bọc thực phẩm, điều này có thể khiến các hạt nhựa nhỏ lọt vào bên trong bao bì. Tuy nhiên, nguồn vi nhựa vào cơ thể con người nhiều nhất phải kể tới là sự xâm nhập vào chuỗi thức ăn thông qua sự ô nhiễm nguồn nước do ô nhiễm nhựa.

Vị chuyên gia công nghệ thực phẩm chỉ ra rằng, các mảnh nhựa lớn khi phân hủy sẽ phân tách các hạt vi nhựa vào nước bám vào rong rêu, tảo biển, phù du... Khi các loại cá, thủy hải sản ăn thức ăn này sẽ bị nhiễm hạt vi nhựa. Con người ăn những sản phẩm thủy sản này sẽ bị nhiễm tích tụ trong cơ thể. Nhựa có mặt ở khắp mọi nơi nên con người thường xuyên dung nạp vi nhựa vào người mà không hề hay biết.

"Hạt vi nhựa có kích thức rất nhỏ khi vào cơ thể là chất hữu cơ không thể tiêu hóa được. Do đó, hạt vi nhựa tích lũy trong cơ thể sẽ gây độc cho con người", PGS Thịnh nói.

Có nhiều cách để hạn chế hạt vi nhựa xâm nhập vào cơ thể con người cần hành động ngay hôm nay. Ảnh minh họa

Một số nghiên cứu cho rằng vi nhựa có thể gây hại cho sức khỏe con người được công bố vào năm 2021 trên Tạp chí Vật liệu Nguy hiểm. Các nhà khoa học phát hiện ra rằng các loại tác hại cụ thể – chết tế bào, phản ứng dị ứng và tổn thương thành tế bào là do mức độ vi nhựa mà con người ăn vào.

Một số nghiên cứu khác cũng chỉ ra hạt vi nhựa ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của nam giới. Hạt vi nhựa được biết là có chứa các hóa chất gây rối loạn nội tiết, bắt chước hoặc can thiệp vào hormone của chính cơ thể và có liên quan đến các vấn đề về phát triển, sinh sản, não, miễn dịch và các vấn đề sức khỏe khác. Nghiên cứu gần đây cho thấy, vi nhựa có thể cản trở quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng trong cơ thể.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh đánh giá, hiện nay lượng xả thải nhựa của con người là cực kỳ lớn. Việc sử dụng những đồ dùng gia dụng bằng nhựa thuận tiện cho con người. Tuy nhiên, không có kế hoạch sử dụng lại có thể gây hại. Do đó, ở các nước phát triển sẽ có kế hoạch thu gom rác thải nhựa để tái sử dụng.

Ngoài ra cũng có một số nghiên cứu khoa học nhằm loại bỏ hạt vi nhựa. Điển hình trong một nghiên cứu của các nhà khoa học ở Tế Nam, Trung Quốc, đã tiết lộ một giải pháp có thể loại bỏ phần lớn hạt vi nhựa trong nước uống khá đơn giản và hiệu quả, đó chính là đun sôi nước. Trong nghiên cứu của mình, các nhà khoa học Trung Quốc cho biết họ phát hiện những hạt vi nhựa có ở 129/159 mẫu nước máy từ 14 quốc gia trên thế giới.

Tiến sỹ Eddy Zeng ở Đại học Tế Nam ở Trung Quốc và các đồng nghiệp của ông đã thử nghiệm mẫu nước máy lấy từ Quảng Châu, Trung Quốc, có hàm lượng hạt vi nhựa trung bình 1 mg/lít, và tiến hành đun sôi nước trong 5 phút. Mức độ hạt vi nhựa sau đó được các nhà khoa học đo lại và họ phát hiện chúng đã giảm hơn 80%.

Các nhà nghiên cứu ở Đại học Princeton, Mỹ, đã sử dụng lòng trắng trứng để tạo ra một loại hợp chất aerogel nhẹ, xốp có thể loại bỏ vi nhựa và muối khỏi nước biển. Khi họ làm đông và đun lòng trắng trứng trong một không gian được loại bỏ oxy, hệ thống protein tinh khiết của lòng trắng trứng tạo ra một hỗn hợp các sợi carbon và các tấm graphene có thể loại bỏ 99% hạt vi nhựa khỏi nước và 98% muối. Ngay cả trứng chiên và trứng đánh bông cũng làm được việc này, miễn là có đủ điều kiện phù hợp.

Đây là một vật liệu hữu cơ rẻ, phổ biến và không tiêu tốn năng lượng hoặc nước dư thừa để loại bỏ vi nhựa. Than hoạt tính tuy rẻ nhưng gần như không hiệu quả bằng gel do lòng trắng trứng tạo ra. Và với kết quả nghiên cứu này, các loại protein khác cũng có thể được sử dụng mà không ảnh hưởng tới nguồn cung cấp thực phẩm của dân số.

Ngoài những nghiên cứu loại bỏ hạt vi nhựa trên để giảm nguy cơ nhiễm vi nhựa trong cuộc sống hàng ngày, vị chuyên gia thực phẩm khuyến nghị, hãy sử dụng các sản phẩm thay thế cho các sản phẩm nhựa bất cứ khi nào có thể. Đặc biệt là xung quanh nhà bếp, nơi nhựa tiếp xúc với thức ăn hoặc đồ uống nóng. Chọn dụng cụ nhà bếp làm từ vật liệu tự nhiên có thể giúp giảm nguy cơ ô nhiễm vi nhựa.

Bên cạnh đó, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh cho biết nên phân loại rác để tái chế các sản phẩm nhựa đúng cách có thể giúp giảm lượng rác thải nhựa thải ra môi trường, nơi nó có thể phân hủy thành các hạt vi nhựa. Hãy hạn chế xả rác thải ngựa như túi nilon, lon nước ngọt, bao bì. Hãy ưu tiên sử dụng quần áo sợi tự nhiên thay cho quần áo sợi tổng hợp.

Vân Thảo (T/h)