Tận dụng lợi thế, tháo gỡ 'điểm nghẽn' trong xuất khẩu nông sản, thực phẩm
11:25 16/09/2023(VietQ.vn) - Xuất khẩu nông sản Việt Nam hiện đang đối mặt với nhiều thách thức khi các quốc gia điều chỉnh khung khổ pháp lý với hàng loạt Luật, quy định mới.
Petrovietnam về đích nhiều chỉ tiêu quan trọng, tăng tốc mở rộng quy mô, tái tạo mô hình kinh doanh
Xử phạt cơ sở kinh doanh N2O không có Giấy phép, buộc tiêu hủy toàn bộ số hàng hóa vi phạm
Ứng dụng chuyển đổi số vào quá trình kinh doanh giúp nông sản Việt Nam vươn xa
Với những ưu thế về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, thổ nhưỡng thuận lợi cùng ưu đãi từ 15 Hiệp định thương mại tự do song phương và khu vực đang thực hiện với nhiều đối tác trên thế giới, đặc biệt là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA), liên tục trong vài năm gần đây, kim ngạch xuất khẩu nông sản, thủy sản và thực phẩm của nước ta duy trì tốc độ tăng trưởng trên hai con số. Năm 2022, xuất khẩu nông, lâm thủy sản của Việt Nam đạt 53,2 tỉ USD, tăng gần 10% so với 2021. Trong đó, nhiều nhóm hàng có kim ngạch đạt trên 2 tỷ USD như gỗ, thủy sản, cà phê, cao su, gạo, rau quả và điều...
Đặc biệt, trong năm 2022, nhiều loại nông sản như chuối tươi, khoai lang, bưởi, nhãn, chanh leo, sầu riêng… được cấp phép xuất khẩu sang các thị trường phát triển và có tiêu chuẩn cao trên thế giới như Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, New Zealand. Điều này tạo ra cơ hội lớn cho xuất khẩu trái cây.
Năm 2023, trong bối cảnh thị trường nhiều khó khăn, đặc biệt là lạm phát tăng cao ở tất cả thị trường xuất khẩu chủ lực, kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng nông - lâm - thủy sản Việt Nam được dự báo vẫn sẽ vượt qua con số 50 tỉ USD. Hiện nay Việt Nam là nhà cung ứng trong top 3 thế giới về cà phê, lớn thứ nhất về hạt điều, hạt tiêu, lớn thứ ba về gạo, …
Trong số sản phẩm nông sản, rau quả là một trong những điểm sáng. Dự báo cả năm 2023, nhiều khả năng xuất khẩu rau quả sẽ cán mốc lịch sử 5 tỷ USD. Các chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh lạm phát toàn cầu, năm 2023, Trung Quốc vẫn sẽ là thị trường hấp dẫn nông sản Việt Nam nhờ nhu cầu bùng nổ sau hậu Covid-19 cộng với lợi thế về vị trí địa lý gần khiến chi phí logistics và rủi ro về thời gian thấp hơn các thị trường khác.
Xuất khẩu nông sản, thực phẩm của Việt Nam những năm gần đây đạt nhiều bứt phá. Ảnh minh họa
Mặc dù có nhiều tiềm năng lớn, xuất khẩu nông sản đang phải đối mặt với nhiều thách thức khi các quốc gia đang điều chỉnh khung khổ pháp lý của mình với hàng loạt Luật, quy định mới.
Điển hình, giữa tháng 5 vừa qua, EU đã ban hành đạo luật về Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM). Quy định này buộc các nhà nhập khẩu vào EU phải báo cáo lượng phát thải carbon trong hàng hóa. Cuối tháng 6/2023, EU ban hành Quy định Chống suy thoái rừng (EUDR). Theo đó, các công ty kinh doanh gỗ, cà phê, ca cao, cao su, đậu nành, gia súc, dầu cọ và sản phẩm phái sinh tại EU phải chứng minh hàng hóa mà họ bán không liên quan đến hoạt động phá rừng từ sau năm 2021. Nếu vi phạm sẽ bị phạt tối thiểu 4% doanh số hàng năm thu được trên toàn EU.
Các quy định về bảo vệ môi trường tại thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như EU, Bắc Mỹ và Đông Bắc Á ngày càng chặt chẽ hơn. Chính phủ Hoa Kỳ và Canada cũng đang cân nhắc cơ chế tương tự CBAM và EUDR của EU. EU cũng nêu rõ các nhóm mặt hàng nằm trong CBAM và EUDR sẽ được mở rộng trong tương lai.
Đánh giá tiềm năng xuất khẩu nông sản của Việt Nam, ông Vincent Gothknecht, Trưởng đại diện Công ty I.Schroeder (Đức) cho rằng, Việt Nam đang có lợi thế lớn về xuất khẩu nông sản sang thị trường EU nhờ Hiệp định EVFTA.
Theo ông Vincent, châu Âu là thị trường khó tính với nhiều tiêu chuẩn khắt khe về an toàn vệ sinh thực phẩm. Các sản phẩm xuất khẩu vào thị trường này phải có truy xuất nguồn gốc. Cùng với đó là đảm bảo các yêu cầu tiêu chuẩn về môi trường, lao động. Nhìn nhận về chất lượng nông sản Việt, ông Vincent Gothknecht cho biết, hiện có khoảng 50 nhà cung ứng tại Việt Nam cung cấp sản phẩm nông sản như vải, thơm, chanh dây… và hàng thủy sản cho công ty. Theo đó, chất lượng sản phẩm không còn là vấn đề với nông sản Việt Nam. Tuy nhiên, điểm nghẽn mà doanh nghiệp Việt Nam gặp phải chủ yếu là yêu cầu về môi trường, việc giảm phát thải, trung hòa carbon…
“Nhiều nhà mua hàng muốn nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng của họ phải trung hòa carbon. Do đó, nếu doanh nghiệp Việt Nam không đạt được tiêu chuẩn này sẽ mất cơ hội”, ông Vincent nhấn mạnh.
Cùng với đó là sự hỗ trợ của Chính phủ với các ngành hàng. Đơn cử như tại Đồng bằng sông Cửu Long, các sản phẩm cá tra, tôm... xuất khẩu của Việt Nam đã đạt nhiều tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm của các quốc gia nhập khẩu, trong đó có tiêu chuẩn ASC (Aquaculture Stewardship Council) xác nhận cấp quốc tế đối với thủy sản được nuôi có trách nhiệm, giảm thiểu tối đa tác động xấu lên môi trường, hệ sinh thái, cộng đồng dân cư và đảm bảo tốt các quy định về lao động. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn đang gặp khó khăn với các mặt hàng thủy sản đánh bắt.
Trong khi đó, tại nhiều quốc gia khác các sản phẩm thủy sản đánh bắt đã có chứng nhận MSC (Marine Stewardship Council - MSC) khai thác bền vững nguồn thủy sản. Do vậy, nhiều doanh nghiệp thủy sản đã mất cơ hội xuất khẩu vào thị trường này. Cũng theo ông Vincent Gothknecht, muốn xuất khẩu vào EU, sản phẩm phải có chứng nhận an toàn thực phẩm, chứng nhận tiêu chuẩn môi trường, lao động… Để làm được điều này, doanh nghiệp bắt buộc phải đầu tư nguồn lực khá lớn bởi đây là yêu cầu bắt buộc để thâm nhập thị trường.
Khánh Mai (t/h)
