Đường nhập lậu tràn lan tại TP Hồ Chí Minh hé lộ mạng lưới hợp thức hóa tinh vi

Tình trạng nhập lậu mặt hàng đường tại thành phố Hồ Chí Minh (TP HCM) tiếp tục khiến chính quyền lo ngại. Theo các cơ quan chức năng, đường cát không chỉ được vận chuyển qua các kênh chính ngạch mà còn qua đường tiểu ngạch, được tập kết tại nhiều kho nhỏ, sau đó phân phối trôi nổi ra thị trường nội thành và các tỉnh lân cận.

Cụ thể, vào ngày 10/9/2025 hơn 40 tấn đường cát nhập lậu từ Campuchia đã bị Công an TP HCM phát hiện, thu giữ khi đang trên đường đưa vào nội địa. Để hợp thức hóa số hàng, tài xế được giao một biên bản vận chuyển và ba hóa đơn bán hàng ghi lùi ngày, sau đó cho xe quay lại Việt Nam qua đường mòn để né tránh Cửa khẩu quốc tế Hoa Lư.

Tiếp đến, mới đây nhất Đoàn kiểm tra của Phòng Nghiệp vụ thuộc Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đã tiến hành kiểm tra hai cơ sở kinh doanh tại đường Võ Văn Kiệt, phường Bình Tiên, TP HCM. Kết quả kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện gần 15 tấn đường cát nhập lậu và không rõ nguồn gốc, với tổng trị giá hơn 238 triệu đồng tại cơ sở của bà Hoàng Nguyễn Kiều Trinh. Bà Trinh chỉ xuất trình căn cước công dân, không có giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh, khai nhận đã mua số hàng này từ nguồn trôi nổi trên thị trường để chứa trữ, kinh doanh, song chưa kịp bán ra thì bị kiểm tra.

Cũng tại địa điểm trên, Đoàn Kiểm tra phát hiện hai mặt hàng đường cát thuộc sở hữu của hộ kinh doanh Út Hương Lan 9. Loại thứ nhất là đường cát trắng không nhãn hiệu, không rõ nguồn gốc xuất xứ, đóng bao 12 kg, tổng cộng 2.916 kg, trị giá hơn 43 triệu đồng. Loại thứ hai là đường tinh luyện MITR PHOL do Thái Lan sản xuất, có nhãn gốc tiếng nước ngoài nhưng không có nhãn phụ tiếng Việt, không có hóa đơn, chứng từ, với số lượng 6.100 kg, trị giá gần 97,6 triệu đồng.

Làm việc với Đoàn kiểm tra, chủ hộ kinh doanh Út Hương Lan 9 thừa nhận toàn bộ số hàng hóa trên là do thu mua trôi nổi trên thị trường để kinh doanh, không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp. Đoàn kiểm tra xác định hộ kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ và hàng nhập lậu.

Theo ông Nguyễn Quang Huy – Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP HCM, các vụ buôn lậu đường và nhiều mặt hàng khác đang diễn ra theo kiểu “kho nhỏ, điểm phân phối lẻ, bán online hoặc chuyển đi tỉnh.” Hàng hóa nhập lậu thường không có nhãn phụ, không hóa đơn, hoặc không thông tin về nhà sản xuất, gây tiềm ẩn rủi ro lớn cho người tiêu dùng.

Ông Huy cho biết sắp tới, lực lượng quản lý thị trường sẽ phối hợp chặt chẽ với công an kinh tế và lực lượng quản lý thị trường tại các tỉnh giáp ranh, tăng cường kiểm tra, kiểm soát từ khâu vận chuyển đến phân phối trong cao điểm cuối năm. Để giúp người dân tránh mua phải đường lậu, Chi cục Quản lý thị trường khuyến cáo người tiêu dùng nên chọn sản phẩm có hóa đơn, chứng từ rõ ràng, ưu tiên mua tại cửa hàng uy tín – siêu thị – đại lý. Tránh các sản phẩm trôi nổi, không tem nhãn hoặc giá “quá rẻ” bất thường, đặc biệt khi mua qua mạng xã hội.

Về phía cơ quan quản lý, ông Trần Hữu Linh – Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường nhấn mạnh rằng, việc kiểm soát đường cát nhập lậu không chỉ là để ngăn buôn lậu mà còn để bảo vệ sản xuất trong nước, ổn định thị trường và giá cả. Cục sẽ chỉ đạo các đơn vị tăng cường kiểm tra đột xuất tại các kho bãi, chợ đầu mối và khu vực trọng điểm để đảm bảo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng cho doanh nghiệp.

Còn theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), mỗi năm có khoảng 600.000 tấn đường, chủ yếu từ Thái Lan được nhập lậu vào Việt Nam qua các tuyến biên giới Campuchia, Lào. Đường được đóng lại bao bì, vận chuyển nhỏ lẻ, thẩm lậu vào các chợ truyền thống, cửa hàng thực phẩm, và chuỗi tiêu dùng đô thị mà không bị phát hiện.

Sự hiện diện của đường lậu đang phá vỡ cấu trúc cạnh tranh lành mạnh, nhà máy trong nước phải giảm giá để tồn tại, dẫn đến tồn kho cao, giảm công suất. Nông dân vì thế cũng bị ảnh hưởng dây chuyền, khi giá thu mua mía giảm, vùng nguyên liệu bị thu hẹp, nhiều nơi đã bỏ mía để chuyển đổi cây trồng.

Đại diện VSSA cho rằng, Việt Nam cần kiểm soát nghiêm các tuyến đường biên, xử lý triệt để các ổ nhóm buôn lậu; chỉ nên nhập khẩu chính ngạch đúng hạn ngạch cam kết với WTO (khoảng 119.000 tấn/năm) để tránh gây rối loạn thị trường; đồng thời, quá trình đấu giá hạn ngạch phải thực hiện minh bạch, công khai, không để bị thao túng bởi lợi ích nhóm.

An Dương (T/h)