Hàng loạt công ty áp dụng AI mắc rủi ro

AI đang nổi lên như một động lực tăng trưởng mới, kèm theo những thách thức, theo phân tích mới nhất từ Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF). Bên cạnh thúc đẩy thị trường phát triển và tạo việc làm, AI cũng đồng thời tái định hình các vấn đề rủi ro trong bối cảnh khoảng 50% doanh nghiệp dự kiến tái cơ cấu tổ chức theo AI vào năm 2030.

Trong khi các chuyên gia công nghệ vẫn tranh luận về tác động của AI đối với người lao động tri thức, ba vấn đề từ hai báo cáo quan trọng của WEF là Báo cáo Tương lai việc làm 2025 và Báo cáo Rủi ro toàn cầu 2025, đang chỉ ra câu chuyện đáng lưu tâm. Đó là chuyển dịch của thị trường lao động cùng với thay đổi về rủi ro vĩ mô, từ đó đặt ra câu hỏi rằng những biến đổi trong lực lượng lao động giúp giảm thiểu hay làm trầm trọng thêm các rủi ro xã hội.

Sự lạc quan về tiềm năng kinh tế của AI lại đối lập với đánh giá rủi ro toàn cầu của WEF gần đây khi tổ chức này chỉ ra mối đe dọa kỹ thuật số và thông tin nổi lên như những mối lo ngại hàng đầu. Có 5 mối đe dọa kỹ thuật số chính được xếp theo mức độ nghiêm trọng giảm dần, bao gồm thông tin sai lệch và xuyên tạc, gián điệp và chiến tranh mạng, hậu quả tiêu cực của công nghệ tiên tiến, kiểm duyệt và giám sát, cũng như các mối nguy hại trực tuyến khác.

Các tác động tiêu cực của AI dù hiện xếp thấp trong dự báo rủi ro hai năm tới lại có mức tăng nhanh nhất trong đánh giá rủi ro 10 năm, cho thấy xu hướng đáng báo động.

Rủi ro đằng sau việc hàng loạt công ty áp dụng AI.

Tương tự, định nghĩa của Meta cho hay, các hệ thống “rủi ro cao” và “rủi ro nghiêm trọng” đều có thể hỗ trợ các cuộc tấn công mạng, tấn công sinh học, tấn công hóa học nhưng điểm khác biệt là hệ thống “rủi ro nghiêm trọng” dẫn đến “hậu quả thảm khốc không thể giảm nhẹ”.

Meta dẫn một số kịch bản, chẳng hạn xâm nhập môi trường doanh nghiệp được bảo vệ tốt nhất một cách tự động hoặc phổ biến vũ khí sinh học mức độ ảnh hưởng lớn. Đây là những kịch bản “cấp bách nhất” mà hãng tin rằng có thể gia tăng khi công bố một hệ thống AI mạnh mẽ. Việc phân loại hệ thống không dựa trên bất kỳ bài kiểm tra thực nghiệm nào mà đầu vào của các chuyên gia nội bộ lẫn bên ngoài.

Nếu xác định một hệ thống là “rủi ro cao”, Meta sẽ giới hạn truy cập hệ thống ở nội bộ và không tung ra cho đến khi áp dụng các biện pháp giảm thiểu rủi ro đến mức vừa phải.

Mặt khác, nếu một hệ thống bị xác định là “rủi ro nghiêm trọng”, Meta sẽ áp dụng các biện pháp bảo vệ không xác định để ngăn chặn hệ thống bị xâm nhập và dừng phát triển cho đến khi bớt nguy hiểm hơn. Theo TechCrunch, Frontier AI Framework dường như để xoa dịu những lời chỉ trích nhằm vào cách tiếp cận mở của Meta đối với phát triển hệ thống.

Meta thường công khai mã nguồn công nghệ AI, thay vì khép kín như OpenAI. Với công ty, cách tiếp cận mở vừa có lợi vừa có hại. Bộ mô hình AI Llama của hãng được tải về hàng trăm triệu lượt, song Llama cũng được cho là bị lợi dụng để phát triển một chatbot đối địch với Mỹ.

Khi công bố Frontier AI Framework, Meta có thể đang nhắm vào DeepSeek, startup AI Trung Quốc nổi tiếng nhất hiện nay. DeepSeek cũng theo đuổi chiến lược AI nguồn mở nhưng không có nhiều biện pháp bảo vệ và dễ dàng bị điều chỉnh để tạo đầu ra độc hại. Theo Meta, khi cân nhắc lợi hại trong việc ra quyết định về cách phát triển và ứng dụng AI tiên tiến, công nghệ có thể phục vụ xã hội theo cách vừa duy trì lợi ích vừa duy trì mức độ rủi ro phù hợp.

Thanh Hiền (t/h)