Khởi nghiệp công nghệ số: Thêm cơ hội nhờ Luật mới
16:46 27/10/2025(VietQ.vn) - Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu bước vào kỷ nguyên số, khởi nghiệp công nghệ (startup số) đang nổi lên như một động lực quan trọng cho tăng trưởng. Tại Việt Nam, doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) chiếm hơn 97% tổng số doanh nghiệp, đóng góp khoảng 45% GDP và tạo việc làm cho hơn 5 triệu lao động.
Quy định hỗ trợ startup
Luật Công nghiệp công nghệ số (Luật số 71/2025/QH15) xác định dự án khởi nghiệp sáng tạo trong công nghiệp công nghệ số là ngành, nghề đặc biệt ưu đãi đầu tư, được hưởng ưu đãi, hỗ trợ theo quy định của pháp luật về đầu tư, thuế, đất đai và các quy định pháp luật có liên quan. Đồng thời, các dự án khởi nghiệp này có thể được hỗ trợ kinh phí trực tiếp từ ngân sách địa phương theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước hoặc từ Chương trình phát triển công nghiệp công nghệ số cho các hoạt động như: đào tạo, phát triển và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao; nghiên cứu, phát triển và sản xuất thử nghiệm; tư vấn khởi nghiệp; mua sắm và đổi mới công nghệ.
Các dự án khởi nghiệp có thể được hỗ trợ kinh phí trực tiếp từ ngân sách địa phương theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước hoặc từ Chương trình phát triển công nghiệp công nghệ số.
Hội đồng nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm quy định tiêu chí, điều kiện, trình tự, thủ tục, nội dung và mức hỗ trợ từ ngân sách địa phương, bảo đảm phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương. Đây là bước cụ thể hóa định hướng nêu tại Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 10/4/2024 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó công nghiệp công nghệ số được xác định là một trong bốn đột phá chiến lược.
Cơ chế sandbox thử nghiệm sản phẩm
Một điểm nhấn quan trọng được cộng đồng khởi nghiệp quan tâm là cơ chế sandbox – khung thử nghiệm có kiểm soát dành cho sản phẩm, dịch vụ công nghệ mới. Sandbox cho phép doanh nghiệp triển khai giải pháp trong phạm vi giới hạn về thời gian, địa bàn hoặc số lượng người dùng, dưới sự giám sát của cơ quan quản lý. Đây được xem là “bệ phóng an toàn” cho các lĩnh vực vừa tiềm ẩn rủi ro vừa có khả năng tạo đột phá.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, sandbox là công cụ hiệu quả. Singapore và Anh đã chứng minh mô hình này giúp giảm 40–50% chi phí tuân thủ trong giai đoạn đầu và tăng niềm tin của nhà đầu tư. Tại Việt Nam, sandbox sẽ do Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp cùng các bộ ngành triển khai, với tiêu chí riêng cho từng lĩnh vực. Đây là bước tiến quan trọng để cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và an toàn xã hội.
Bức tranh hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ
Theo Báo cáo Đổi mới sáng tạo và Khởi nghiệp Việt Nam 2024, cả nước hiện có hơn 3.800 startup, trong đó khoảng 1.000 hoạt động trong lĩnh vực công nghệ số, chiếm hơn 25%. Vốn đầu tư mạo hiểm vào startup Việt Nam đạt gần 1,2 tỷ USD năm 2023, tăng 15% so với 2022, bất chấp thị trường toàn cầu suy giảm. Các lĩnh vực thu hút vốn lớn nhất gồm fintech (23%), edtech (15%), logistics và thương mại điện tử (12%) cùng healthtech (10%).
Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra rằng, có tới 70% startup công nghệ số chưa vượt qua được giai đoạn “valley of death” – khoảng trống từ ý tưởng đến thương mại hóa. Nguyên nhân chủ yếu là thiếu vốn, thiếu hành lang pháp lý và khó tiếp cận thị trường quốc tế. Luật Công nghiệp công nghệ số được kỳ vọng sẽ tháo gỡ những điểm nghẽn này thông qua cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (Điều 8), ưu đãi và hỗ trợ đầu tư cho dự án khởi nghiệp sáng tạo (Điều 28, 29), cùng với định hướng phát triển hạ tầng số quy mô quốc gia và các trung tâm dữ liệu hiện đại.
Đồng thời, Luật khuyến khích startup tham gia vào các chương trình tăng tốc (accelerator), ươm tạo (incubator) với sự đồng hành từ Nhà nước và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Sandbox được xem là “bệ phóng an toàn” cho các lĩnh vực vừa tiềm ẩn rủi ro vừa có khả năng tạo đột phá.
Kỳ vọng phát triển hệ sinh thái đổi mới
Sự ra đời của Luật Công nghiệp công nghệ số được xem là cơ hội để hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam bước sang giai đoạn mới. Ba kỳ vọng lớn được cộng đồng nhấn mạnh là:
Thứ nhất, thúc đẩy liên kết bốn nhà: doanh nghiệp, viện nghiên cứu – trường đại học, nhà đầu tư và cơ quan quản lý để tạo nền tảng đổi mới sáng tạo bền vững. Đây là mô hình đã thành công ở Hàn Quốc và Israel, nơi startup được kết nối trực tiếp với phòng thí nghiệm công nghệ và quỹ đầu tư.
Thứ hai, hình thành các “cụm khởi nghiệp công nghệ” (tech hubs) tại Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, gắn với trung tâm dữ liệu và khu công nghệ cao. Điều này phù hợp với Chiến lược Hạ tầng số quốc gia 2024–2030 (Quyết định 1132/QĐ-TTg, 2024), đặt mục tiêu đạt 870 MW công suất trung tâm dữ liệu vào năm 2030.
Thứ ba, tăng sức hút với nhà đầu tư quốc tế. Khi Việt Nam có luật chuyên ngành và môi trường pháp lý rõ ràng, các tập đoàn công nghệ sẽ yên tâm rót vốn. Theo Cushman & Wakefield 2025, chi phí phát triển trung tâm dữ liệu tại Việt Nam chỉ khoảng 6,94 triệu USD/MW- thấp hơn đáng kể so với Singapore hay Malaysia- đây là lợi thế cạnh tranh quan trọng.
Luật Công nghiệp công nghệ số không chỉ là khung pháp lý toàn diện đầu tiên cho lĩnh vực công nghệ số tại Việt Nam mà còn là động lực để cộng đồng startup tự tin bứt phá. Với cơ chế sandbox, chính sách ưu đãi và tầm nhìn phát triển hệ sinh thái, luật mở ra cơ hội để Việt Nam trở thành điểm đến khởi nghiệp hấp dẫn của khu vực. Trong thập kỷ tới, cùng với nguồn nhân lực trẻ và thị trường năng động, Việt Nam có thể biến công nghệ số thành động lực tăng trưởng mới, miễn là luật được triển khai đồng bộ, hiệu quả và sát với nhu cầu của doanh nghiệp.
Lê Kim Liên
