Mập mờ nguồn gốc, rủi ro chất lượng: 'Sữa cỏ' có đáng tin?

Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khỏe, các sản phẩm mang nhãn “organic”, “sạch”, “tự nhiên” có xu hướng được ưa chuộng hơn bao giờ hết. Nắm bắt tâm lý đó, một số đơn vị sản xuất và kinh doanh đã tung ra thị trường sản phẩm gọi là “sữa cỏ” – sữa tươi được cho là vắt từ bò chỉ ăn cỏ, không ăn thức ăn công nghiệp, không dùng kháng sinh hay hormone tăng trưởng.

Lời quảng cáo thường đi kèm với những hình ảnh bắt mắt: Đàn bò thong dong gặm cỏ trên cánh đồng xanh mướt, những ly sữa trắng sánh, đặc sánh với hương vị "nguyên bản" và lời cam kết mạnh mẽ rằng sản phẩm “tốt hơn mọi loại sữa từng biết đến”.

Nhiều người tiêu dùng tin rằng bò ăn cỏ sẽ cho ra loại sữa “thuần khiết” hơn, mùi vị thơm ngon hơn, thậm chí còn có nhiều lợi ích vượt trội cho sức khỏe. Một số mẹ bỉm sữa còn truyền tai nhau rằng “sữa cỏ giúp trẻ tăng cân tốt hơn”, khiến nhu cầu mua loại sữa này tăng vọt.

Tuy nhiên, các chuyên gia dinh dưỡng cho rằng đây chủ yếu là chiêu tiếp thị, không có cơ sở khoa học rõ ràng. Việc bò ăn cỏ hay ăn thức ăn tổng hợp không tạo nên sự khác biệt quá lớn về thành phần dinh dưỡng trong sữa, đặc biệt nếu quá trình chăn nuôi và vắt sữa tuân thủ đúng quy trình vệ sinh – an toàn thực phẩm.

Điều đáng lo ngại nhất là hiện nay trên thị trường Việt Nam, “sữa cỏ” vẫn là một khái niệm chưa được định nghĩa cụ thể và cũng chưa nằm trong bất kỳ tiêu chuẩn quản lý nào của Bộ Y tế hay Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Điều này dẫn đến thực trạng nhiều sản phẩm “tự xưng” là sữa cỏ nhưng không có kiểm định chất lượng, không rõ nguồn gốc, và thiếu thông tin minh bạch về quy trình sản xuất.

Tràn ngập loại sữa quảng cáo có nguyên liệu nhập khẩu được bày bán tại các nhà thuốc, cửa hàng sữa gần bệnh viện.

Tại một số chợ mạng, người bán quảng cáo loại sữa này là “sữa thô”, vắt xong chỉ lọc sơ và đóng chai gửi ngay trong ngày. Sữa thường được đựng trong chai nhựa không nhãn mác, không thông tin về hạn sử dụng hay điều kiện bảo quản. Một số nơi thậm chí khuyến khích người tiêu dùng nên “uống càng sớm càng tốt để tận hưởng vị tươi nguyên”.

Thế nhưng, theo quy định của ngành thực phẩm, sữa tươi vắt ra nếu không qua tiệt trùng hoặc xử lý nhiệt đúng cách có thể chứa nhiều vi khuẩn gây bệnh, trong đó nguy hiểm nhất là E.coli, Salmonella và Listeria – những tác nhân có thể gây ngộ độc, tiêu chảy, thậm chí ảnh hưởng nghiêm trọng đến trẻ em, người già hoặc phụ nữ mang thai.

Một khách hàng tại Hà Nội cho biết: “Tôi từng mua một chai sữa cỏ được quảng cáo là nguyên chất, nhưng khi mở ra thì có mùi tanh lạ, nổi váng. Người bán nói đó là bình thường do sữa không có chất bảo quản, nhưng thật sự tôi không dám dùng".

PGS. TS Nguyễn Duy Thịnh – chuyên gia công nghệ thực phẩm (Đại học Bách khoa Hà Nội) cho rằng khái niệm “sữa cỏ” đang bị hiểu nhầm và lạm dụng: “Bò ăn cỏ hay ăn thức ăn hỗn hợp đều có thể cho sữa đạt tiêu chuẩn nếu quy trình chăn nuôi và kiểm soát dịch bệnh thực hiện nghiêm ngặt. Việc tự nhận là sữa cỏ, không qua xử lý, không tiệt trùng… là rất nguy hiểm vì dễ dẫn đến ngộ độc thực phẩm. Người tiêu dùng cần thận trọng, không nên dùng các loại sữa không rõ nguồn gốc, chưa qua kiểm định".

Ngoài ra, theo quy định của Bộ Y tế, mọi sản phẩm sữa tươi lưu hành trên thị trường phải có giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm, ghi rõ ngày sản xuất, hạn dùng và hướng dẫn bảo quản. Việc rao bán sữa tươi trôi nổi, không kiểm định, không dán nhãn là hành vi vi phạm pháp luật và tiềm ẩn rủi ro lớn cho sức khỏe cộng đồng.

Trong khi chờ cơ quan chức năng vào cuộc để rà soát, quản lý và chuẩn hóa khái niệm “sữa cỏ”, người tiêu dùng cần nâng cao cảnh giác. Đừng vội tin vào những lời quảng cáo “có cánh”, nhất là với sản phẩm được bán online không có thông tin cụ thể về nhà sản xuất, quy trình kiểm định hay chứng nhận chất lượng. Nếu thật sự muốn sử dụng sữa tươi sạch, hãy ưu tiên lựa chọn những thương hiệu uy tín, có nhà máy sản xuất đạt chuẩn, được cấp phép lưu hành rõ ràng. Đồng thời, nên đọc kỹ nhãn mác, thông tin về nguồn gốc sữa và hình thức bảo quản trước khi quyết định mua.

Thanh Hiền (t/h)