Nghiên cứu mới từ Anh: Chất ngọt nhân tạo có liên quan tới ung thư?

Chất tạo ngọt tổng hợp (hay chất tạo ngọt nhân tạo) rất phổ biến, được xem như lựa chọn thay thế đường cho bệnh nhân đái tháo đường hoặc ăn kiêng giảm cân. Tuy nhiên, nhiều người chưa nhận biết các tác hại của các hoá chất này đối với sức khỏe.

Cụ thể, theo nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc trường Đại học Aston đã khơi lại cuộc tranh luận kéo dài hàng thập kỷ về tính an toàn của chất làm ngọt nhân tạo, cho thấy có thể có mối liên hệ với nguy cơ ung thư tăng lên.

Trong nhiều năm, đã có nhiều ý kiến tranh cãi về tác động sức khỏe của chất làm ngọt nhân tạo ở người. Mặc dù các chất phụ gia thực phẩm gây tranh cãi này có thể không nhất thiết phải hoàn toàn lành tính, nhưng đã có bằng chứng mâu thuẫn nhất quán liên quan đến các tác động có hại cho sức khỏe. Nghiên cứu mới này tập trung vào một lập luận đặc biệt: Chất làm ngọt nhân tạo có gây ung thư không?

Có nhiều nghiên cứu cho thấy chất ngọt nhân tạo có liên quan tới ung thư. Ảnh minh họa

Trong 50 năm qua, các nghiên cứu trên động vật và phòng thí nghiệm đã làm dấy lên khả năng chất làm ngọt nhân tạo có thể gây ung thư, nhưng nghiên cứu quan sát ở người không xác định được các mối liên quan này. Nghiên cứu mới này nhằm cung cấp một cuộc điều tra dịch tễ học chính xác hơn về mối quan hệ giữa những gì mọi người ăn và nguy cơ ung thư.

Nghiên cứu đã xem xét dữ liệu từ một dự án đang thực hiện có tên là nghiên cứu NutriNet-Santé. Được khởi xướng vào năm 2009, dự án đang theo dõi mối quan hệ giữa dinh dưỡng và sức khỏe ở hơn 100.000 người Pháp tham gia.

Dữ liệu trong nghiên cứu NutriNet-Santé cung cấp chi tiết hơn so với các nghiên cứu quan sát chung. Cứ 6 tháng một lần, những người tham gia nghiên cứu điền vào ba hồ sơ ăn kiêng 24 giờ không liên tục liệt kê mọi thứ họ tiêu thụ trong ngày hôm đó, bao gồm tất cả thông tin thương hiệu. Vì chất làm ngọt nhân tạo được thêm vào hàng nghìn loại thực phẩm khác nhau nên có thể khó định lượng chính xác lượng tiêu thụ, vì vậy nghiên cứu này đưa ra một cách hợp lý để theo dõi lượng phụ gia thực phẩm cụ thể.

Phát hiện tiêu đề lớn là những đối tượng trong nghiên cứu tiêu thụ lượng chất ngọt nhân tạo cao được phát hiện có tỷ lệ mắc bệnh ung thư cao hơn so với những người không ăn hoặc không sử dụng chất làm ngọt nhân tạo. Đặc biệt, có liên quan đến nguy cơ ung thư vú và béo phì cao hơn.

Các nhà nghiên cứu kết luận: "Phát hiện của chúng tôi không ủng hộ việc sử dụng chất làm ngọt nhân tạo như những lựa chọn thay thế an toàn cho đường trong thực phẩm hoặc đồ uống và cung cấp thông tin quan trọng để giải quyết những tranh cãi về tác dụng phụ tiềm ẩn đối với sức khỏe của chúng".

Mặc dù những kết quả này cần được nhân rộng trong các nhóm thuần tập quy mô lớn khác, nhưng kết quả cung cấp những hiểu biết quan trọng cho việc đánh giá lại tính an toàn các chất làm ngọt phụ gia thực phẩm của các cơ quan y tế khác trên toàn cầu.

Ts. Duane Mellor, một nhà khoa học từ Đại học Aston cho biết, nghiên cứu cho thấy việc tiêu thụ nhiều chất làm ngọt nhân tạo làm tăng 13% nguy cơ phát triển ung thư của một người. Nhưng Mellor giải thích rằng điều này chỉ tương đương với 3/10.000 trường hợp ung thư mới trong khoảng thời gian 8 năm, và trên hết, những phát hiện này có thể là do quan hệ nhân quả ngược lại.

Khi xem xét sự khác biệt giữa các nhóm, các tác giả cũng nhận thấy những người tiêu thụ chất làm ngọt nhân tạo cao hơn cũng tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến cao hơn, uống nhiều đồ uống có đường hơn.

TS Mellor cho rằng: Điều này có thể cho thấy nguy cơ tiêu thụ chất làm ngọt nhân tạo chỉ là một phần có thể liên quan đến chất lượng tổng thể chế độ và thói quen dinh dưỡng kém, có thể đó được gọi là quan hệ nhân quả ngược lại.

Michael Jones, từ Viện Nghiên cứu Ung thư ở London, đưa ra quan điểm tương tự khi lập luận rằng dữ liệu cho thấy ít mối quan hệ nhất quán giữa liều lượng chất làm ngọt nhân tạo và nguy cơ ung thư. Theo Jones, điều này cho thấy nguy cơ ung thư có thể là do các yếu tố hành vi thói quen ăn uống khác chứ không chỉ do các chất làm ngọt nhân tạo cụ thể.

Về cơ bản, lập luận là những người có nhiều khả năng tiêu thụ lượng lớn chất làm ngọt nhân tạo cũng có nhiều khả năng bị thừa cân cùng với các tình trạng sức khỏe và hành vi khác có thể làm tăng nguy cơ ung thư. Trong khi những người ít có xu hướng tiêu thụ chất làm ngọt nhân tạo có thể có lối sống lành mạnh hơn để giảm nguy cơ phát triển ung thư tổng thể của họ.

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí PLOS Medicine.

Theo tìm hiểu được biết, chất ngọt nhân tạo là chất không có trong tự nhiên, chủ yếu được tổng hợp từ các chất hữu cơ, vô cơ trong nhà máy: thường có vị ngọt rất cao so với đường kính saccharose (đường tự nhiên khai thác từ mía, củ cải đường) không chuyển hóa được, do đó không có giá trị dinh dưỡng; thường có mục đích sử dụng là tạo vị ngọt trong điều trị cho những người bệnh thừa cân hay đái tháo đường.

Đến nay, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã phê duyệt sáu loại chất ngọt nhân tạo (saccharin, acesulfam K, aspartame, sucraloza, advantame, neotame) và hai loại chất tạo ngọt tự nhiên (steviol glycosides, SGFE) để sử dụng trong thực phẩm. Các loại được phép sử dụng trong chế biến thực phẩm với giới hạn tối đa và có quy định rõ ràng. Trong đó aspartame có mặt trong hơn 6.000 loại thực phẩm trên toàn thế giới và khoảng 5.500 tấn được tiêu thụ mỗi năm chỉ riêng tại Mỹ. Tuy nhiên trên thị trường hiện nay vẫn đang tồn tại rất nhiều những chất tạo ngọt có gốc hóa học là sodium cyclamate - một loại đường hóa học không hề có trong danh mục các loại phụ gia thực phẩm đã được Bộ Y tế cho phép lưu hành tại Việt Nam, vì loại đường hóa học này có thể gây ra ung thư gan, ung thư phổi, dị dạng bào thai, ảnh hưởng đến các yếu tố di truyền... Các chất chuyển hóa của cyclamate như mono và di-cyclohexylamin còn độc hại hơn cả cyclamate, đã được chứng minh gây ung thư cho chuột.

An Dương (T/h)