Người dùng bất cẩn dẫn tới rò rỉ dữ liệu cá nhân

Phần lớn, có thể tới 80% nguyên nhân lộ lọt thông tin cá nhân xuất phát từ chính sự bất cẩn của người dùng. Đây là cơ hội thuận lợi để đối tượng xấu thu thập thông tin, dữ liệu cá nhân nhằm mục đích trục lợi.

Người dùng cung cấp thông tin cá nhân khi đăng ký tài khoản, dịch vụ; thiết lập chế độ công khai thông tin cá nhân. Trên các trang, hội nhóm mua bán hàng hóa, người bán lẫn người mua thường công khai thông tin cá nhân như số điện thoại, tài khoản ngân hàng để tiện việc liên hệ. Hoặc người dùng lựa chọn sử dụng dịch vụ của những bên trung gian không uy tín, không có chính sách an toàn thông tin hoặc chính sách an toàn thông tin không tốt.

20% còn lại là do phía nhà cung cấp dịch vụ chia sẻ, làm lộ thông tin cá nhân. Đó là vì lỗ hổng trên các hệ thống, ứng dụng của đơn vị cung cấp dịch vụ (bao gồm cả hệ thống của cơ sở giáo dục) hay lỗ hổng trong chính sách bảo mật thông tin khách hàng của đơn vị cung cấp dịch vụ. Hoặc có những doanh nghiệp chủ ý đưa thông tin khách hàng cho bên thứ ba.

Theo các chuyên gia, thông thường có hai loại ứng dụng di động khi tải về điện thoại có thể theo dõi, giám sát người dùng.

Loại thứ nhất có những tính năng theo dõi ngầm để thu thập dữ liệu như vị trí, nghe lén, thông tin cá nhân, danh bạ, hình ảnh... mà không được sự cho phép của người dùng. Mỗi lần nâng cấp phiên bản mới cũng là lúc ứng dụng chuyển các dữ liệu thu thập được trên điện thoại về máy chủ.

Loại thứ hai là những ứng dụng thường đưa ra yêu cầu thu thập dữ liệu cá nhân trên điện thoại, người dùng phải đồng ý mới có thể sử dụng được ứng dụng đó. Các yêu cầu bao gồm đòi được cấp quyền giám sát camera, danh bạ, quyền truy cập bộ nhớ...

Các chuyên gia cảnh báo, người dùng cần lưu ý, nhiều ứng dụng đang lạm dụng việc thu thập thông tin từ người dùng. Ví dụ như một ứng dụng đọc báo nhưng lại đòi cấp quyền giám sát camera, chỉnh sửa hình ảnh nhưng lại đòi quyền truy cập danh bạ. Tình trạng lạm dụng tăng cao đồng nghĩa với việc sẽ có nhiều nguy cơ lộ lọt thông tin.

Không phải người trẻ nào cũng biết cách bảo mật thông tin cá nhân khi tham gia mạng xã hội.

Trong một nghiên cứu, các nhà khoa học máy tính thuộc Đại học Carnegie Mellon phát hiện rất nhiều ứng dụng Android phổ biến thu thập dữ liệu vị trí người dùng, bao gồm cả các tọa độ chính xác trong vòng 50 m, trung bình 6.200 lần hoặc cứ 3 phút một lần trong thời gian 2 tuần nghiên cứu.

Những người tham gia nghiên cứu được lựa chọn cài đặt các ứng dụng có yêu cầu xử lý thông tin cá nhân bao gồm danh bạ, lịch sử cuộc gọi, lịch và ảnh chụp từ camera cũng như vị trí người dùng.

Những người tham gia nhận được tin nhắn hàng ngày cho biết, danh sách thông tin cá nhân của họ đã được chia sẻ bao nhiêu lần và một số lời nhắc nhở về quyền riêng tư đáng báo động. Ví dụ, chỉ trong vài ngày, vị trí của bạn có thể đã được chia sẻ hơn 5.300 lần với Groupon, Facebook...

Đến nay, trong bối cảnh không có luật về quyền riêng tư, hầu hết công ty công nghệ quảng cáo và môi giới dữ liệu vẫn không bị kiểm soát và không phải minh bạch hoạt động của họ. Cũng vì vậy, chủ sở hữu điện thoại gần như không thể biết dữ liệu của mình đang bị thu thập như thế nào, đi đâu hoặc sử dụng cho mục đích gì.

Tại Việt Nam, từ đầu năm nay, liên tiếp các cuộc tấn công mạng lớn đã diễn ra. Điển hình là tấn công vào công ty chứng khoán, công ty năng lượng, công ty bưu chính, công ty viễn thông… Đây đều là những đơn vị có dữ liệu khách hàng rất lớn, lên đến hàng triệu người.

Theo các chuyên gia, ngoài việc tăng cường năng lực hệ thống thông tin, đầu tư cho nhân lực chuyên ngành, người dùng cũng cần nâng cao ý thức bảo vệ dữ liệu cá nhân; Giảm thiểu dữ liệu cần bảo vệ; Xử lý dữ liệu và tránh lưu trữ sau khi xử lý hoặc lưu trữ dữ liệu tạm thời với chính sách xóa tự động sau khi xử lý. Bên cạnh đó, người dùng có thể sử dụng cách che giấu dữ liệu, làm mờ các thông tin nhạy cảm, token hóa, mật mã dữ liệu… để tránh bị khai thác.

Thanh Hiền (t/h)