Nhận diện chất lượng sữa bột theo tiêu chuẩn quốc gia

Tiêu chuẩn quốc gia về sữa bột

Thị trường sữa bột vốn được xem là nguồn dinh dưỡng quan trọng, đặc biệt đối với trẻ nhỏ, người già và các nhóm có nhu cầu đặc biệt, vụ việc sữa bột giả được phát hiện trên địa bàn Hà Nội không chỉ làm dấy lên làn sóng dư luận mà còn khiến các chuyên gia, cơ quan chức năng cùng cộng đồng yêu cầu phải thắt chặt các quy định về sản xuất và kiểm soát chất lượng.

Theo thông tin từ quá trình điều tra, từ tháng 8/2021 đến nay, các đối tượng đã thành lập Công ty CP Dược quốc tế Rance Pharma và Công ty CP Dược dinh dưỡng Hacofood Group để sản xuất kinh doanh sữa bột. Đến thời điểm hiện tại, các đối tượng này đã ra mắt lên đến 573 nhãn hiệu sữa bột dành cho nhiều đối tượng khách hàng như người bị tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non, thiếu tháng và phụ nữ có thai. Trong vòng 4 năm, tổng doanh thu gần 500 tỷ đồng đã được thu về từ hoạt động tiêu thụ trên khắp các miền của cả nước.

573 nhãn hiệu sữa bột không đảm bảo chất lượng bị thu giữ

Trong các sản phẩm này, thành phần được công bố nổi bật là chiết xuất tổ yến, đông trùng hạ thảo, bột macca, bột óc chó… tuy nhiên, quá trình điều tra của cơ quan công an cho thấy rằng không hề có những nguyên liệu này xuất hiện trong sản phẩm thực tế. Các đối tượng liên quan đã thay thế, bổ sung thêm một số chất phụ gia không được kiểm định chất lượng, dẫn đến chỉ tiêu của một số thành phần vượt xa mức cho phép, chỉ đạt dưới 70% so với mức công bố ban đầu.

Theo chuyên gia của Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia, sữa bột là thực phẩm giàu dinh dưỡng và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên vì mục tiêu lợi nhuận mà nhiều đơn vị vẫn xem thường sức khỏe người tiêu dùng, bất chấp quy định pháp luật sản xuất sữa kém chất lượng. Do đó, nếu dùng phải những loại sữa này sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro. Vậy để sử dụng sữa bột chất lượng thì phải đạt tiêu chuẩn quốc gia TCVN 7979:2018.

TCVN 7979:2018 được Bộ Khoa học và Công nghệ công bố nhằm đảm bảo sản phẩm sữa bột và cream bột đạt yêu cầu về chất lượng, an toàn thực phẩm khi sử dụng trực tiếp hay chế biến tiếp. Để sản phẩm đạt tiêu chuẩn này, các doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về thành phần dinh dưỡng, chỉ sử dụng phụ gia thực phẩm trong giới hạn cho phép và đảm bảo nguyên liệu đầu vào đạt tiêu chuẩn. Ngoài ra, sản phẩm còn phải được xử lý theo các quy định về vệ sinh thực phẩm theo TCVN 5603 (CAC/RCP 1-1969) và TCVN 11682 (CAC/RCP 57-2004). Hơn nữa, sản phẩm cần được kiểm định về vi sinh vật theo TCVN 9632:2016 (CAC/GL 21-1997) nhằm đảm bảo không gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng.

Một điểm đáng chú ý khác là quy định về bao bì sản phẩm. Theo tiêu chuẩn này, thông tin về tên sản phẩm, lô hàng, tên và địa chỉ nhà sản xuất hoặc đóng gói phải được ghi rõ trên bao bì hoặc kèm theo tài liệu sản phẩm. Những chi tiết này không chỉ giúp người tiêu dùng nhận diện đúng sản phẩm mà còn đảm bảo truy xuất nguồn gốc khi xảy ra sự cố. Việc thay thế thông tin bằng ký hiệu nhận dạng chỉ được phép nếu các tài liệu kèm theo có thể xác minh đầy đủ.

Tuy nhiên, cơ chế tự công bố chất lượng sản phẩm theo Nghị định 15/2018/NĐ-CP ngày 02/02/2018 của Chính phủ, mặc dù được đánh giá là bước cải cách hành chính tích cực, lại đang trở thành “tấm bình phong” cho những hành vi gian dối. Khi 573 sản phẩm sữa bột giả được lưu hành trong thời gian dài với mạng lưới phân phối rộng khắp từ miền núi phía Bắc đến vùng đồng bằng sông Cửu Long, câu hỏi lớn đặt ra là: “Liệu chính chế độ tự công bố có đang trở thành cơ hội cho hàng giả, hàng kém chất lượng, không qua kiểm chứng từ cơ quan nhà nước?”

Luật sư Nguyễn Phú Thắng của Công ty luật Intercode cho rằng: “Chúng ta không thể phủ nhận hiệu quả của chính sách đơn giản hóa thủ tục hành chính, tuy nhiên khi có hơn 570 sản phẩm bị lợi dụng để đánh lừa người tiêu dùng thì rõ ràng cơ chế tự công bố đang bị lạm dụng nghiêm trọng.” Chính vì vậy, việc thắt chặt cơ chế kiểm soát hậu kiểm, giám sát chất lượng cần được ưu tiên hàng đầu để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Đồng thời, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), đã có công văn gửi Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, Ban Quản lý An toàn thực phẩm Đà Nẵng và các chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm của các tỉnh: Hà Nội, Hòa Bình, Hưng Yên, Hải Dương. Nội dung công văn yêu cầu rà soát, cung cấp thông tin liên quan đến các cơ sở sản xuất, buôn bán sữa giả, đồng thời kiểm tra định kỳ để phát hiện vi phạm. Danh sách 11 công ty bị nghi ngờ liên quan, bao gồm: Công ty cổ phần Dược quốc tế Rance Pharma, Công ty cổ phần Dược dinh dưỡng Hacofood Group, Công ty cổ phần Dược quốc tế Group, Công ty cổ phần Dược quốc tế Big Four Pharma, Công ty cổ phần Dược quốc tế Long Khang Group, Công ty cổ phần Dinh dưỡng Y học BFF, Công ty cổ phần Dược quốc tế Safaco Group, Công ty cổ phần Dược quốc tế Darifa Group, Công ty cổ phần Dược quốc tế Win CT, Công ty cổ phần Dược phẩm dinh dưỡng Phúc An Khang, Công ty cổ phần dược Á Châu.

Nhận diện sữa không đúng chuẩn qua tem mác

Với hàng loạt sản phẩm sữa bột giả xuất hiện trên thị trường, cách nhận diện thông qua bao bì, tem mác trở thành yếu tố quan trọng để người tiêu dùng tự bảo vệ sức khỏe. TS.BS Trương Hồng Sơn – Viện trưởng Viện Dinh dưỡng ứng dụng Việt Nam cho biết: “Về mặt hàm lượng dinh dưỡng, những loại sữa bột kém chất lượng hoặc sữa giả có thể không đảm bảo cung cấp đủ năng lượng cũng như các vitamin, khoáng chất cần thiết như đã ghi trên vỏ hộp.” Theo đó, có những sản phẩm công bố có chiết xuất từ tổ yến, đông trùng hạ thảo nhưng khi kiểm định lại thì không phát hiện được các thành phần này.

Khi mua sữa, người tiêu dùng cần chú ý kiểm tra kỹ lưỡng các thông tin ghi trên bao bì như:

• Tên sản phẩm, tên và địa chỉ của nhà sản xuất hoặc đóng gói.

• Số điện thoại liên hệ và thông tin của đơn vị nhập khẩu, phân phối.

• Hạn sử dụng, bảng thành phần dinh dưỡng và các thông tin khác như xuất xứ (đặc biệt đối với sản phẩm nhập khẩu phải có nhãn phụ bằng tiếng Việt).

Nếu sản phẩm có dấu hiệu bao bì in lem nhem, chữ in không sắc nét, bị tẩy xóa hoặc hộp bị móp méo, người tiêu dùng nên thận trọng và từ chối mua hàng. PGS.TS Nguyễn Trọng Hưng từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia khuyến cáo phụ huynh cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng sữa cho trẻ nhỏ, đặc biệt là khi nhận thấy trẻ có các dấu hiệu không bình thường như tiêu chảy, nôn mửa, không tăng cân hoặc có các triệu chứng khó thở, ho kéo dài.

Ngoài ra, người tiêu dùng nên lựa chọn các sản phẩm của những doanh nghiệp có thời gian hoạt động lâu năm, có uy tín trong và ngoài nước. Việc mua sắm thông qua các kênh phân phối chính thống, được các cơ quan chức năng kiểm chứng sẽ giúp hạn chế rủi ro từ hàng giả và hàng kém chất lượng. Đồng thời, cộng đồng cần nâng cao ý thức tự bảo vệ, không mua sắm từ những nguồn không rõ nguồn gốc, đặc biệt là các hàng hóa quảng cáo trên mạng xã hội, nơi mà thông tin chưa được kiểm chứng thường dễ gây hiểu lầm về giá trị dinh dưỡng của sản phẩm.

Việc sữa bột giả được sản xuất, lưu hành trong thời gian dài và có mạng lưới phân phối rộng lớn cho thấy các khâu kiểm soát, giám sát sau công bố không được thực hiện triệt để. Tiến sĩ Đỗ Ngọc Văn – Viện trưởng Viện Nghiên cứu các vấn đề xã hội cho biết: “Trong nhiều trường hợp, cơ quan chức năng chỉ kiểm tra khi có phản ánh từ báo chí hoặc người dân. Với số lượng nhân lực hạn chế và danh mục sản phẩm ngày càng đa dạng, việc phát hiện vi phạm chỉ còn mang tính chất tình cờ.” Điều này càng làm tăng nguy cơ rủi ro cho người tiêu dùng, đặc biệt là với những nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.

Trước tình hình hiện này, người tiêu dùng là cần nâng cao ý thức tự bảo vệ bằng cách kiểm tra kỹ thông tin sản phẩm, đặc biệt đối với các sản phẩm sữa bột quảng cáo “nhập khẩu” hoặc có lời hứa về thành phần dinh dưỡng quá hấp dẫn. Chỉ sử dụng những sản phẩm đã được cấp phép của cơ quan quản lý có thẩm quyền và có đầy đủ giấy tờ chứng nhận về chất lượng. Đồng thời, khi có dấu hiệu bất thường ở sức khỏe sau khi sử dụng sản phẩm, người tiêu dùng nên lập tức ngừng sử dụng và tìm đến cơ sở y tế để được tư vấn, chăm sóc kịp thời.

Duy Trinh