Tăng năng suất khu vực tư nhân góp phần thúc đẩy tăng trưởng hai con số

Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP đạt tối thiểu 8% trong năm 2025 và hướng tới hai con số ở những năm tiếp theo, làm bàn đạp trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045. Tuy nhiên, con đường đi lên không hề dễ dàng khi bối cảnh bên ngoài và nội tại đều chứa đựng nhiều rủi ro và thách thức. Trong đó, một trong những yếu tố cốt lõi cần được thúc đẩy chính là năng suất khu vực tư nhân động lực trung tâm của tăng trưởng dài hạn.

Áp dụng công nghệ cao để tăng năng suất và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Theo PGS.TS Phạm Thế Anh - Trưởng khoa Kinh tế, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, mô hình tăng trưởng trong hơn ba thập kỷ qua dựa nhiều vào đầu tư và xuất khẩu, trong khi sự liên kết giữa khối vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và doanh nghiệp trong nước còn yếu. Hệ quả là doanh nghiệp Việt Nam vẫn chủ yếu tham gia các công đoạn gia công có giá trị thấp, đồng thời dễ tổn thương khi đối mặt với biến động toàn cầu như suy giảm kinh tế hay căng thẳng thương mại. “Nếu không có những đột phá chính sách, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam sẽ khó bứt phá và vẫn loay hoay trong bẫy thu nhập trung bình”, ông cảnh báo.

Để xoay chuyển tình thế, PGS.TS Phạm Thế Anh cho rằng Việt Nam cần quyết liệt tinh giản bộ máy, kiểm soát chi thường xuyên kém hiệu quả để dành nguồn lực đầu tư cho hạ tầng. Cùng với đó, chính sách thuế cũng cần điều chỉnh theo hướng giảm gánh nặng thuế thu nhập cá nhân, kích thích tiêu dùng trong nước. Ngoài ra, ông đặc biệt nhấn mạnh đến việc mạnh dạn thoái vốn khỏi các doanh nghiệp nhà nước hoạt động không hiệu quả để tái đầu tư vào những dự án mang tính lan tỏa lớn.

Trong bối cảnh đó, các nghị quyết mới của Bộ Chính trị như Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024; Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/1/2025; Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 đã mở đường cho các chính sách thúc đẩy đổi mới mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. TS Đặng Thị Thu Hoài - Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược khẳng định, tư duy thể chế mới đang từng bước hình thành hệ sinh thái hỗ trợ đổi mới sáng tạo, phát triển khu vực tư nhân, đặc biệt trong bối cảnh các chính sách sáp nhập đơn vị hành chính sẽ gỡ bỏ rào cản chia cắt nguồn lực, tạo liên kết vùng hiệu quả hơn.

“Việt Nam cần tập trung nâng cao năng suất khu vực tư nhân nơi sử dụng phần lớn lực lượng lao động và đóng vai trò trung tâm trong tăng trưởng. Muốn vậy, cần hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận công nghệ, cải thiện kỹ năng quản trị và tăng khả năng đổi mới sáng tạo”, TS Đặng Thị Thu Hoài phân tích. Đồng thời, cần nâng cao năng suất nội ngành, chọn lọc đầu tư vào những lĩnh vực có khả năng lan tỏa lớn như công nghiệp công nghệ cao, dịch vụ số, kinh tế xanh.

Khu vực tư nhân sở hữu lực lượng lao động đông đảo và tiềm năng tăng năng suất thông qua cải tiến hệ thống quản trị và kỹ thuật.

Thực tế tại nhiều doanh nghiệp cho thấy, các chương trình hỗ trợ nâng cao năng suất chất lượng đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Công ty TNHH Sản xuất thương mại nhựa kỹ thuật VinaStar khởi nghiệp từ mô hình siêu nhỏ nay đã trở thành doanh nghiệp vừa sau quá trình đổi mới công nghệ, cải tiến quy trình sản xuất. Nhờ ứng dụng mô hình cải tiến tổng thể của Bộ Công Thương và chuyển đổi số trong các khâu quản lý, VinaStar vừa tăng sản lượng, vừa giảm chi phí, nâng cao năng suất.

Cũng với tinh thần đổi mới đó, Công ty TNHH Xây dựng - Sản xuất và Thương mại Phước An đã đầu tư hệ thống cắt ống kim loại bằng laser, giúp tiết kiệm gần 9% chi phí sản xuất, tăng 68,7% lợi nhuận sau đầu tư. Hay như Công ty CP An Tiến Industries (Yên Bái) doanh nghiệp có quy mô sản xuất hàng trăm ngàn tấn phụ gia nhựa và bột đá mỗi năm đang không ngừng tái cơ cấu công nghệ, tối ưu hóa quy trình để nâng cao chất lượng và mở rộng thị phần xuất khẩu.

Tại Công ty CP May Nam Hà, đơn vị đi đầu trong việc áp dụng hệ thống quản lý và công cụ cải tiến năng suất trong ngành dệt may. Nhờ áp dụng ISO, Lean 6 Sigma, Kaizen và phần mềm chuyên dụng cải tiến chuyền may, công ty đã tăng năng suất lao động lên 30%.

Tuy nhiên, bên cạnh những doanh nghiệp năng động, vẫn còn không ít đơn vị thờ ơ với cải tiến năng suất. Một số doanh nghiệp sau khi đăng ký tham gia các chương trình hỗ trợ lại rút lui vì e ngại thay đổi, thiếu nguồn lực, hoặc chưa sẵn sàng đối ứng vốn dù có hỗ trợ của Nhà nước.

Để khắc phục điều này, theo các chuyên gia, cần tiếp tục đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức và năng lực quản trị của doanh nghiệp về năng suất, chất lượng. Ngành khoa học công nghệ cần khảo sát nhu cầu, tư vấn chính sách cụ thể cho từng địa phương, đặc biệt tập trung vào các doanh nghiệp có tiềm lực để xây dựng mô hình điểm, từ đó lan tỏa phong trào năng suất chất lượng trong cộng đồng doanh nghiệp trên cả nước.

Tăng trưởng nhanh và bền vững không thể thiếu vai trò trung tâm của khu vực tư nhân. Khi doanh nghiệp được trao cơ chế thuận lợi để sáng tạo, làm chủ công nghệ và không ngừng nâng cao năng suất, Việt Nam sẽ có đủ nội lực để bứt phá và đạt mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao như kỳ vọng.

Duy Trinh