Thuận lợi và thách thức trong phát triển thị trường tài chính xanh Việt Nam

Tăng trưởng xanh là chủ trương lớn và nhất quán của Đảng và Nhà nước ta. Từ năm 2012, Việt Nam đã ban hành Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2011 - 2020. Tiếp đó, vào tháng 10/2021 Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050” hướng tới mục tiêu đưa mức phát thải ròng về “0” vào năm 2050.

Theo ước tính của Ngân hàng ADB, để đạt được các mục tiêu về tăng trưởng xanh, Việt Nam cần khoảng 368 tỷ USD cho cả giai đoạn đến 2040, tương đương 20 tỷ USD mỗi năm. Điều này đòi hỏi phải có cơ chế, chính sách và giải pháp huy động nguồn vốn trong và ngoài nước, thúc đẩy phát triển thị trường tài chính xanh, khuyến khích nguồn vốn, nhất là vốn tư nhân đầu tư vào các lĩnh vực xanh trong bối cảnh mới.

TS. Lê Xuân Sang, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam.

Chia sẻ về một số thuận lợi và khó khăn của thị trường tài chính xanh Việt Nam, TS. Lê Xuân Sang, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho biết, thuận lợi đến từ cam kết chống biến đổi khí hậu và giảm phát thải ròng của quốc tế; sự đổi mới công nghệ và gia tăng nhu cầu về môi trường sạch trong tầng lớp trung lưu.

Tuy nhiên, thị trường tài chính xanh của Việt Nam còn gặp nhiều thách thức như khung pháp lý chưa hoàn thiện, thông tin chưa đầy đủ và thiếu nhất quán, dẫn đến khó khăn trong đầu tư và phát hành trái phiếu xanh. Cơ chế đầu tư cho đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số nhìn chung vẫn theo kiểu đầu tư phát triển, bảo toàn vốn dẫn đến khó có thể thúc đẩy phát triển đổi mới sáng tạo, nhất là phát triển công nghệ hướng tới chuyển đổi xanh.

Dù đã phát triển hơn 20% mỗi năm từ 2017, tín dụng và trái phiếu xanh tại Việt Nam vẫn chiếm tỷ lệ nhỏ so với nhu cầu vốn cho các dự án chuyển đổi xanh. Bộ Tài chính thông tin Việt Nam mới phát hành khoảng 1,16 tỷ USD trái phiếu xanh trong giai đoạn 2019 - 2023, rất khiêm tốn so với nhu cầu vốn khoảng 20 tỷ USD mỗi năm.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Thanh Nga, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính cho rằng, thị trường tài chính xanh của Việt Nam vẫn đang đối mặt nhiều thách thức, cụ thể là các tiêu chuẩn đánh giá dự án xanh chưa rõ ràng, thiếu nhà đầu tư tổ chức, quy mô thị trường nhỏ và thanh khoản thấp. Vì vậy bà Nga đề xuất rà soát, bổ sung và hoàn thiện cơ sở pháp lý, áp dụng các ưu đãi thuế và phí, đồng thời phát triển các định chế trung gian, cơ sở hạ tầng tài chính minh bạch nhằm tạo động lực cho thị trường.

TS Lê Xuân Sang khẳng định, cần xây dựng hữu hiệu thông tin thị trường, dữ liệu, danh sách trái phiếu, cổ phiếu xanh, với định nghĩa pháp lý rõ ràng; tiêu chí chặt chẽ trong huy động vốn, các khuyến khích hữu hiệu nhằm xây dựng lòng tin, đáp ứng lợi ích, kỳ vọng các nhóm nhà đầu tư. Từ đó phát triển từng bước, vững chắc và lành mạnh thị trường tài chính xanh Việt Nam.

Thanh Tùng