Tin giả đang lợi dụng những tranh cãi để lan truyền trên mạng xã hội

Tin giả lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội

Tin giả (fakenews) là một vấn nạn đã được lên án từ trước tới nay. Đã có rất nhiều chương trình tuyên truyền về việc chung tay chống tin giả, hay cảnh báo về các hậu quả do nó gây ra, thế nhưng trong những ngày vừa qua, tin giả vẫn tiếp tục xuất hiện dồn dập trên các mạng xã hội.

Mới đây là những tin giả liên quan đến bộ phim Đất Rừng Phương Nam (ĐRPN), khi lợi dụng những tranh cãi xoay quanh bộ phim này, nhiều hội, nhóm hay các cá nhân trên Facebook, TikTok, YouTube đã lan truyền thông tin “Cục trưởng Cục Điện Ảnh Vi Kiến Thành cho rằng xuyên tạc lịch sử trong phim ĐRPN là chấp nhận được vì đây là bộ phim hư cấu”.

Ngay sau đó, tiếp tục xuất hiện thông tin “báo đài Trung Quốc đăng tin cảm ơn Việt Nam khi làm phim về họ những năm 1920”. Chưa dừng lại, cũng liên quan đến bộ phim này còn xuất hiện tin giả với nội dung “Ban Tuyên giáo Trung ương thông báo với Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch yêu cầu Nhà sản xuất phim ĐRPN chỉnh sửa các nội dung dư luận phản ánh gồm: Trang phục, câu chuyện, các hội đoàn… đảm bảo đúng và phù hợp với bối cảnh lịch sử; Dời thời gian chiếu để chỉnh sửa và duyệt lại”.

Các tin giả này được lan truyền một cách chóng mặt trên các mạng xã hội. Tuy nhiên, theo khẳng định của các đơn vị liên quan, hoàn toàn không có các phát ngôn hay thông báo, cũng như báo đài Trung Quốc đưa ra các thông tin không đúng sự thật như trên.

Cũng trong tuần qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phải lên tiếng cảnh báo về việc xuất hiện tin giả liên quan đến nội dung trong sách giáo khoa dạy học với thông báo: “Hiện nay, trên mạng xã hội lan truyền nhiều thông tin về một số nội dung được cho là ngữ liệu trong sách giáo khoa như: Giã gạo thổi cơm, Bắn Tung Toé, Bạn An dũng cảm, Bé xách đỡ mẹ, Vẽ gì khó… Đây là những thông tin không có trong sách giáo khoa hiện hành đang được thực hiện tại các nhà trường. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đề nghị các cơ quan chức năng vào cuộc điều ra nguồn gốc thông tin trên, đồng thời làm rõ trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức đăng tải, xuyên tạc”.

Gần đây nhất, ngày 19/10, khi MoMo gặp sự cố do bảo trì hệ thống làm gián đoạn giao dịch. Thế nhưng, trong một số nhóm Facebook lại phát đi thông tin không đúng sự thật và vẽ ra kịch bản như: thông tin trong nhà MoMo tuồn ra, tầm 4-5h sáng một kỹ sư chức hơi cao đã dậy sớm xoá sạch data (dữ liệu) trong các database (cơ sở dữ liệu), ngay sau đó 7h kỹ thuật phát hiện và bắt đầu báo cáo và sửa lỗi, tầm 8h đã vào lại được nhưng chạy lại dữ liệu chắc cũng vài ngày; Kể cả data của các dịch vụ vay tiền trên MoMo cũng bị xoá… rồi kỹ thuật mới phản hồi lịch sử vay vài ngày nay đã mất, sẽ không phải trả nợ. Trong khi đó, sau khi bị sự cố hệ thống thì đến 16h cùng ngày, MoMo đã khắc phục và mọi thứ đã hoạt động trở lại bình thường.

Chia sẻ với truyền thông mới đây, ông Nguyễn Bá Diệp, đồng sáng lập MoMo cho biết, hiện ví điện tử này đang phối hợp các cơ quan chức năng điều tra đối với những cá nhân, tổ chức phát tán tin đồn và thông tin giả mạo. Đồng thời tích cực cảnh báo người dùng thận trọng trước những tin đồn thất thiệt và có những đánh giá đầy đủ, khách quan, chính xác về hoạt động doanh nghiệp.

Nâng cao nhận thức phòng chống tin giả

Tại Việt Nam, trong nhiều năm qua, các cơ quan chức năng và các tổ chức đã đưa ra nhiều chương trình tuyên truyền để nâng cao nhận thức trong cộng đồng về phòng, chống tin giả. Năm 2022, Bộ TT&TT đã ban hành “Cẩm nang phòng chống tin giả, tin sai sự thật trên không gian mạng”.

Ngày 11/10/2023 vừa qua, Cục Phát thanh, truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ TT&TT) cũng đã phối hợp cùng các đối tác tổ chức chương trình phát động chiến dịch truyền thông nâng cao ý thức người dùng Internet tại Việt Nam mang tên “Chiến dịch Tin”. “Chiến dịch Tin” có thông điệp "Tin trên mạng, tin cho đúng" được phát động nhằm cung cấp những thông tin, kỹ năng cơ bản để người sử dụng Internet có thể nhận biết, phát hiện, phòng, tránh tin giả, thông tin xấu độc trên mạng. Đồng thời, nhận thức rõ trách nhiệm trong việc đăng tải, cung cấp, chia sẻ thông tin trên mạng.

Ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Phát thanh, Truyền hình và Thông tin Điện tử khuyến cáo người dùng cần xem xét nguồn tin, kiểm tra tác giả; kiểm tra thông tin, hình ảnh minh họa và đường dẫn liên kết; kiểm tra thời gian. Song song, người dùng cần đọc toàn bộ nội dung, tìm những điểm nghi ngờ, mâu thuẫn; đối chiếu với những thông tin trên báo chính chính thống hoặc tham khảo ý kiến chuyên gia hoặc các cơ quan chức năng.

"Để tránh bẫy tin giả, mỗi người cần được trang bị bộ lọc tức là kỹ năng số để đảm bảo an toàn trên không gian mạng", vị lãnh đạo nói thêm.

Do đó, người dùng không tin ngay vào cả mọi thứ thấy trên mạng; suy nghĩ hai lần trước khi chia sẻ, đăng tải hoặc bình luận video, hình ảnh, tin tức trên mạng. Bạn có thể tham khảo ý kiến bạn bè, người thân khi cảm thấy chưa chắc chắn hoặc chờ sự xác nhận thông tin từ cơ quan báo chính chính thống hoặc cơ quan có thẩm quyền.

Theo ông Nguyễn Lâm Thanh, đại diện TikTok Việt Nam, việc quản lý nội dung được thực hiện theo tiêu chuẩn cộng đồng, được xây dựng từ năm 2018 và cập nhật liên tục. Ngoài việc xác định tin giả theo báo cáo của người dùng, nền tảng "đẩy mạnh mối liên hệ giữa công nghệ kiểm duyệt tự động và đội ngũ kiểm duyệt có chuyên môn để đưa ra kết luận chính xác đối với các nội dung". Những thông tin vi phạm, trong đó có thông tin sai lệch, bị gỡ bỏ hoặc giảm tiếp cận người dùng. Ngoài ra, ứng dụng cũng được trang bị tính năng giới hạn thời gian sử dụng, kết nối gia đình để cha mẹ quản lý con cái.

Thực tế, không gian mạng là phương tiện tuyệt vời để kết nối mọi người nhưng cũng ẩn chứa những rủi ro, cạm bẫy. Không phải mọi thứ trên mạng Internet đều an toàn và đáng tin cậy. Do vậy, hành động có trách nhiệm trên không gian mạng là cách duy nhất mà mỗi cá nhân, tổ chức có thể bảo vệ mình, bảo vệ những người xung quanh.

Duy Trinh (t/h)