Dựa trên các căn cứ về chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp hữu cơ, năm 2018, Trung tâm Chứng nhận Phù hợp (QUACERT) được Bộ Khoa học và Công nghệ giao thực hiện nhiệm vụ: “Nghiên cứu, xây dựng tổ chức chứng nhận nông nghiệp hữu cơ phù hợp chuẩn mực quốc tế” thuộc chương trình quốc gia “Nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa của doanh nghiệp Việt Nam đến năm 2020”. Trong đó nhiệm vụ có thực hiện hướng dẫn áp dụng cho 05 đơn vị về thực hành sản xuất nông nghiệp hữu cơ theo tiêu chuẩn JAS. Các nội dung chính được thực hiện tại các đơn vị bao gồm:

- Đào tạo về tiêu chuẩn Nông nghiêp hữu cơ Nhật Bản (JAS) cho đơn vị. Nội dung đào tạo bao gồm: Tổng quan về hệ thống chứng nhận theo tiêu chuẩn hữu cơ Nhật Bản JAS; Phạm vi áp dụng của JAS hữu cơ; Các nguyên tắc của JAS hữu cơ, Thời gian chuyển đổi từ sản xuất thông thường sản sản xuất hữu cơ theo JAS; Các vấn đề liên quan đến lựa chọn khu vực sản xuất; Các vấn đề trong việc lựa chọn các khu vực thu hái tự nhiên; Các nguyên tắc về việc lựa chọn sử dụng giống, các xử lý trong từng điều kiện cụ thể …

- Xây dựng hệ thống tài liệu sản xuất nông nghiệp hữu cơ đáp ứng yêu cầu của tiêu chuẩn JAS và hướng dẫn các bộ phận của Công ty áp đúng và đủ theo hệ thống tài liệu đã xây dựng. Hệ thống tài liệu đảm bảo đầy đủ các nội dung: Kiểm soát tài liệu – hồ sơ, Đánh giá rủi ro, Kỹ thuật trồng, chăm sóc cây cam, kiểm soát và sử dụng phân bón; Quản lý sâu bệnh hại; Đánh giá nội bộ/phân loại/grading, Quản lý sâu bệnh hại, Truy xuất nguồn gốc, Quản lý nhân sự…

- Đào tạo cán bộ tiến hành phân loại/grading và hướng dẫn thực hiện hoạt động phân loại/grading tại đơn vị. Phân loại/grading là hoạt động kiểm tra xác nhận với từng lô hàng nhằm đảm bảo sản phẩm tuân thủ tiêu chuẩn JAS trước khi được dán nhãn JAS và bán ra thị trường. Đây là một trong những nội dung đặc thù của tiêu chuẩn JAS so với các tiêu chuẩn hữu cơ khác. Cán bộ phân loại/grading là một vị trí yêu cầu bắt buộc cần có trong sản xuất nông nghiệp hữu của Nhật Bản và phải được đào tạo bởi Tổ chức chứng nhận.

- Đào tạo hướng dẫn đánh giá nội bộ và khắc phục sau đánh giá nội bộ: Thông qua việc đề cập các nguyên tắc cơ bản liên quan đến hoạt động đánh giá nội bộ và tổ chức để các thành viên tiến hành hoạt động đánh giá nội bộ tại bộ phận sản xuất, sơ chế, chế biến, giúp các cán bộ của Công ty nắm được cách truy tìm thông tin trong quá trình đánh giá, cách thức xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình đánh giá, các vấn đề cần quan tâm trong quá trình đánh giá tại hiện trường, các vấn đề cần quan tâm khi xem xét các tài liệu/hồ sơ sản xuất, sơ chế, chế biến và các vấn đề cần kiểm chứng nhằm đảm bảo không có sự trộn lẫn giữa sản phẩm hữu cơ và không hữu cơ.

Thông qua khảo sát, nhiệm vụ nhiệm vụ đã lựa chọn 05 đơn vị để tiến hành triển khai xây dựng 05 mô hình điểm áp dụng sản xuất nông nhiệp hữu cơ theo tiêu chuẩn Nhật Bản (JAS) trong đó Công ty TNHH Nông trại Hữu cơ Gen Xanh (GEN GREEN). Công ty được thành lập và đi vào hoạt động từ tháng 12 năm 2017 với mục tiêu ban đầu là xây dựng phát triển nông nghiệp công nghệ cao theo tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ gắn với công nghiệp chế biến và thị trường tiêu thụ.

Quá trình triển khai ban đầu Công ty gặp nhiều khó khăn như: Việc canh tác hữu cơ không sử dụng thuốc trừ sâu; Chất lượng đất ở khu vực Đồng Nai cũng không màu mỡ; Cây trồng không đủ dinh dưỡng để phát triển tự nhiên chưa kể sâu bệnh tàn phá; Đặc thù khí hậu Miền Nam 2 mùa mưa nắng nên các đối tượng trồng cũng phải được lựa chọn và nghiên cứu cụ thể,.v.v….

Với tâm huyết của đội ngũ lãnh đạo cũng như sự hỗ trợ từ nhiệm vụ, công ty đã dần dần xây dựng được môi trường sinh thái thuận tự nhiên trên vùng đất đã để hoang hóa, đáp ứng yêu cầu của tiêu chuẩn hữu cơ Nhật Bản (JAS).

Đây là một mô hình được đánh giá thành công của nhiệm vụ do đơn vị áp dụng không chỉ từng bước mở rộng thị trường và thuyết phục khách hàng với nhóm sản phẩm tâm huyết của mình, mà còn trở thành một đơn vị tư vấn, đào tạo các doanh nghiệp có nhu cầu làm nông nghiệp hữu cơ. Từ đó hiệu quả của mô hình được lan rộng đến các đơn vị khác, đang có nhu cầu tìm hiểu hệ thống các tiêu chuẩn về nông nghiệp hữu cơ của Nhật cũng như quan tâm tới xúc tiến xuất khẩu nông sản.

Lợi ích thu được từ việc tham gia dự án nông nghiệp hữu cơ cũng được lãnh đạo công ty ghi nhận qua các buổi tọa đàm và hội thảo về áp dụng nông nghiệp hữu cơ trong sản xuất nông nghiệp liên quan đến duy trì, phát triển bền vững, quan tâm đến hệ sinh thái, gìn giữ môi trường đất đai, chống bạc màu cho đất, .v.v…. Mặc dù tiêu chuẩn nông nghiệp hưu cơ theo JAS là khá mới mẻ, tuy nhiên sau khi được phổ biến, đào tạo áp dụng, doanh nghiệp cũng nhận thấy việc áp dụng có phần đơn giản hơn và tương đồng với các tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ hiện hành khác của châu Âu, của Mỹ đã được áp dụng. Trong tương lai, doanh nghiệp cũng mong muốn được tham gia nhiều hơn liên quan đến trồng trọt áp dụng theo JAS để thực phẩm có thể xuất khẩu sang Nhật hay tiêu thụ nội địa, đáp ứng nhu cầu cầu cộng đồng người Nhật đang công tác tại các tỉnh phía Nam như thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương, .v.v… 

Ths Nguyễn Thị Hải Xuân, Trung tâm Chứng nhận Phù hợp (QUACERT)