Việt - Mỹ tích cực khởi động đàm phán giảm thuế và thương mại song phương

Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo giảm thuế còn 10%, hoãn trong 90 ngày với một số nước, trong đó có Việt Nam. Điều này đã tạo ra sức ép nhất định đối với Việt Nam trong bối cảnh cán cân thương mại giữa hai nước đang chênh lệch đáng kể.

Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc đề nghị Việt Nam và Mỹ sớm đàm phán một thỏa thuận thương mại song phương nhằm tạo khuôn khổ lâu dài thúc đẩy quan hệ kinh tế, thương mại ổn định, cùng có lợi. Việc này cũng phù hợp với quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện giữa hai nước.

Đáp lại, Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer cho biết Mỹ nhất trí hai bên khởi động đàm phán về một thỏa thuận thương mại đối ứng, gồm nội dung về thuế và đề nghị các cấp kỹ thuật của hai bên trao đổi ngay. Ông cho rằng Việt Nam đã có các bước đi tích cực, chủ động, thể hiện cam kết về thúc đẩy quan hệ kinh tế thương mại Việt Nam - Mỹ.

Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc và Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer. Ảnh: VGP/Trần Mạnh

Hai nước nhất trí tiếp tục thúc đẩy môi trường kinh doanh thuận lợi, chủ động rà soát, xem xét hạn chế tối đa các rào cản phi quan thuế cho hàng hóa của nhau. Việc này nhằm phối hợp kiểm soát, ngăn ngừa các hành vi gian lận thương mại và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp Mỹ tăng đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam.

Đại diện Thương mại Mỹ khẳng định nước này "coi trọng quan hệ song phương với Việt Nam". Phía Mỹ cũng mong muốn phối hợp chặt chẽ để giải quyết vấn đề thâm hụt thương mại, hướng tới quan hệ ngày càng sâu sắc trên các lĩnh vực.

Bên cạnh đó, ông Jamieson Greer chia sẻ những lý do và thách thức buộc chính quyền Trump phải thực hiện chính sách thuế quan. Ông cũng giải thích mức thuế cao áp với Việt Nam là do thâm hụt thương mại lớn của hai nước.

Về điều này, Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc cho biết Việt Nam chủ động nhiều biện pháp giải quyết tình trạng thâm hụt thương mại, đáp ứng những quan tâm của phía Mỹ. Vì thế, việc Mỹ áp thuế cao, mức 46%, với hàng nhập từ Việt Nam là không phù hợp với quan hệ kinh tế thương mại cùng có lợi giữa hai nước. Mức thuế này cũng không phản ánh đúng tinh thần quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam - Mỹ.

Các đại biểu tại cuộc làm việc. Ảnh: VGP//Trần Mạnh

Thuế đối ứng áp dụng với các đối tác thương mại lớn của Mỹ, theo công bố ban đầu của ông Trump, có hiệu lực từ 9/4 với thuế suất 11-84%. Chính sách này khiến thế giới chao đảo một tuần qua. Thị trường chứng khoán từ Mỹ đến châu Á, châu Âu và Việt Nam lao dốc vài phiên liên tiếp vì nguy cơ lạm phát, suy thoái. Giá vàng thế giới lập đỉnh mới, sau đó bị bán tháo chốt lời. Hàng loạt lãnh đạo thế giới lên tiếng phản đối, cho rằng thuế này vô lý.

Trong khuôn khổ chuyến công tác tại Mỹ, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cũng có các cuộc gặp với Thượng nghị sĩ Bill Hagerty và Steve Daines cùng đại diện nhiều tổ chức, doanh nghiệp lớn. Ông đề nghị Quốc hội Mỹ lên tiếng để dỡ bỏ biện pháp áp thuế với hàng hóa Việt Nam và ủng hộ tiến trình đàm phán thương mại song phương.

Hai thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa bày tỏ ủng hộ quan hệ thương mại giữa hai nước trên cơ sở lợi ích chiến lược tổng thể, đồng thời tin tưởng hai bên sẽ sớm đạt được giải pháp ổn định, cùng có lợi.

Trong thời gian làm việc tại Hoa Kỳ, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cũng tiến hành nhiều cuộc tiếp xúc với các nhóm chuyên gia, trí thức, các doanh nghiệp lớn của Hoa Kỳ và Việt Nam, trong đó đã chứng kiến Lễ trao Bản ghi nhớ hợp tác giữa công ty cổ phần hàng không Vietjet và công ty Air Finance của Hoa Kỳ.

Trước đó 4/4, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Hoa Kỳ Donald J. Trump về quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ. Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định Việt Nam sẵn sàng trao đổi với phía Hoa Kỳ để đưa mức thuế nhập khẩu về 0% đối với hàng hoá nhập khẩu từ Hoa Kỳ đồng thời đề nghị Hoa Kỳ áp dụng mức thuế tương tự đối với hàng hoá nhập khẩu từ Việt Nam, tiếp tục nhập khẩu nhiều hàng hoá từ Hoa Kỳ mà Việt Nam có nhu cầu và khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để các công ty từ Hoa Kỳ tăng cường đầu tư hơn nữa vào Việt Nam.

Chia sẻ về ý nghĩa quan trọng của cuộc điện đàm giữa Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Donald Trump, Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn khẳng định lại những thông điệp lớn của Tổng Bí thư, theo đó Việt Nam sẵn sàng đàm phán nhằm đưa mức thuế nhập khẩu về 0% đối với hàng hóa Mỹ, tăng cường mua sắm các mặt hàng Mỹ có thế mạnh và Việt Nam có nhu cầu, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho doanh nghiệp Mỹ kinh doanh và đầu tư tại Việt Nam; đồng thời đề nghị Tổng thống Donald Trump lùi thời hạn áp thuế đối ứng với hàng hóa Việt Nam trong quá trình đàm phán thuế quan giữa hai nước.

Phó Thủ tướng thông báo với Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc E.Knapper về việc Tổng Bí thư Tô Lâm đã cử Đặc phái viên, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc tới Mỹ để tiếp tục cụ thể hóa các nội dung này, đề nghị phía Mỹ ưu tiên thu xếp các cuộc gặp của Phó Thủ tướng và đoàn với các đối tác Mỹ, nhằm sớm đạt thỏa thuận, vì lợi ích của người dân và doanh nghiệp hai nước.

Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn cho biết, Việt Nam chia sẻ quan tâm của Mỹ trong cân bằng cán cân thương mại, nhưng lấy làm tiếc với việc Mỹ quyết định áp thuế đối ứng ở mức rất cao với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, ảnh hưởng đến doanh nghiệp hai nước và đặc biệt tác động đến hàng triệu người dân Việt Nam.

Chia sẻ những đánh giá và ý kiến của Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn, Đại sứ Mỹ Marc E.Knapper khẳng định Việt Nam là đối tác có tầm quan trọng chiến lược với Mỹ. Đại sứ Knapper khẳng định Lãnh đạo Đảng, Chính phủ và bộ, ngành Việt Nam đã có những hành động nhanh chóng, tích cực đối với những quan tâm của phía Mỹ.

Ngay sau đó ngày 5/4, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp thứ 2 của Thường trực Chính phủ với các bộ, ngành để tiếp tục đánh giá tình hình, thảo luận về các giải pháp trước mắt và lâu dài sau khi phía Hoa Kỳ công bố áp thuế đối ứng với hàng hóa đến từ nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Thủ tướng nhấn mạnh, Việt Nam và Hoa Kỳ đã trở thành Đối tác Chiến lược toàn diện, quan hệ kinh tế, thương mại được thúc đẩy trên cơ sở hai nền kinh tế có tính bổ trợ, hỗ trợ, chứ không cạnh tranh, triệt tiêu lẫn nhau. Hoa Kỳ duy trì là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam; trong khi Việt Nam nằm trong nhóm các đối tác thương mại lớn nhất của Hoa Kỳ, đồng thời là đối tác thương mại lớn nhất ở khu vực ASEAN; xuất siêu của Việt Nam sang Hoa Kỳ lớn, nhưng có lợi cho cả hai bên.

Nếu Hoa Kỳ áp thuế đối ứng như đã công bố sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam, các thị trường gián tiếp của Việt Nam và ảnh hưởng đến người tiêu dùng Hoa Kỳ.

Thủ tướng nhấn mạnh, khó khăn lúc nào cũng có, riêng trong nhiệm kỳ này, năm nào đất nước cũng gặp những cú sốc khách quan từ bên ngoài, năm đầu tiên chịu tác động của đại dịch COVID-19, năm 2022 là cuộc xung đột ngay tại châu Âu, năm 2023 là tình hình đứt gãy chuỗi cung ứng, năm 2024 là siêu bão Yagi. Trong khi Việt Nam là nước đang phát triển, nền kinh tế đang chuyển đổi, một tác động nhỏ bên ngoài cũng ảnh hưởng lớn tới bên trong, do đó, phải nắm chắc tình hình, giữ vững bản lĩnh, sáng suốt, sáng tạo, khôn khéo, linh hoạt trong điều hành, quản lý nhưng kiên định, kiên trì về những nguyên tắc cơ bản để bảo vệ độc lập, chủ quyền, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả.

Thủ tướng nhấn mạnh, cách tiếp cận, xử lý vấn đề phải mang tính tổng thể, toàn diện, vừa có trước mắt, vừa có lâu dài, cả trực tiếp và gián tiếp, có tổng thể và cụ thể, cả diện rộng và có trọng điểm, cả phi thuế quan và thuế quan…; tính đến tổng thể chung quan hệ kinh tế đối ngoại của Việt Nam; sử dụng đồng bộ các biện pháp chính trị, ngoại giao, kinh tế, đầu tư, thương mại, tranh thủ doanh nghiệp trong và ngoài nước, doanh nghiệp Hoa Kỳ, doanh nghiệp FDI tại Việt Nam; có giải pháp đàm phán phù hợp.

Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công Thương chủ trì, dưới sự chỉ đạo của Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên tiếp tục nghiên cứu kỹ lưỡng chính sách của Hoa Kỳ.

Chỉ đạo một số giải pháp cụ thể, Thủ tướng yêu cầu tiếp tục triển khai mạnh mẽ, hiệu quả Nghị quyết số 59- NQ/TW, ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; các kết luận của Bộ Chính trị liên quan tình hình thế giới và bài viết "Vươn mình trong hội nhập quốc tế" của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Cùng với đó, tiếp tục có các sáng kiến để phát triển quan hệ thương mại cân bằng, bền vững giữa hai nước, vì lợi ích hai nước và nhân dân hai nước; tiếp tục giải quyết các quan tâm của phía Hoa Kỳ trên tinh thần hai bên cùng có lợi, lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ.

Bộ Tài chính tiếp tục rà soát ngay các sắc thuế, mở rộng chính sách tại Nghị định 73 theo hướng tiệm cận thỏa thuận cấp cao giữa Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Donald Trump tại cuộc điện đàm ngày 4/4. Bộ Công Thương chủ trì, rà soát để tăng cường nhập khẩu từ Hoa Kỳ các mặt hàng Việt Nam có nhu cầu, có lợi khi nhập khẩu. Xúc tiến đàm phán nâng cấp Hiệp định Thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ.

Thủ tướng chỉ đạo Bộ Ngoại giao tích cực thu xếp để đoàn đàm phán của Việt Nam gặp các đầu mối quan trọng của phía Hoa Kỳ; Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương tiếp tục giao thiệp để phía Hoa Kỳ tạm hoãn áp thuế trong lúc chờ đàm phán. Thủ tướng lưu ý, trong đàm phán với Hoa Kỳ cần chú ý tránh ảnh hưởng tới quan hệ với các đối tác khác.

Thủ tướng yêu cầu tiếp tục thực hiện các giải pháp về thuế, phí, lệ phí để hỗ trợ doanh nghiệp, khuyến khích sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng trong nước, khẳng định quan điểm luôn đồng hành, hỗ trợ, sát cánh cùng người dân, doanh nghiệp, nhà đầu tư trong những lúc khó khăn. Phối hợp đồng bộ, chặt chẽ, hiệu quả giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa. Bộ Tài chính chú trọng số hoá trong thu thuế, tích cực thu thuế bằng hoá đơn khởi tạo bằng máy tính tiền. Kiểm soát tốt xuất xứ hàng hóa, thương hiệu và bản quyền, sở hữu trí tuệ

Theo GS Agustine Hà Tôn Vinh, chuyên gia kinh tế - tài chính, thành viên Đảng Cộng hòa, người nằm trong bộ máy vận động tranh cử Tổng thống Mỹ năm 2024 cho ông Donald Trump, việc Tổng Bí thư Tô Lâm điện đàm trực tiếp với Tổng thống Donald Trump (tham dự có Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng Lê Hoài Trung, Phó thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc) là bước đi ngoại giao quan trọng, mang nhiều ý nghĩa chiến lược, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam muốn thúc đẩy mối quan hệ thương mại - đầu tư song phương với Hoa Kỳ và Tổng thống Donald Trump vừa tuyên áp thuế 46% với hàng hóa Việt Nam vào Mỹ.

Đối với ông Donald Trump - người nhấn mạnh “đàm phán song phương có lợi cho Mỹ” việc một quốc gia cam kết giảm thuế về 0% là điều có thể gây thiện cảm mạnh, nhất là trong bối cảnh ông đang muốn thể hiện khả năng tái cân bằng thương mại. Việc người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam trực tiếp điện đàm thể hiện đây không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn mang tính chiến lược.

GS Agustine Hà Tôn Vinh nhận định, điều này mở ra khả năng đàm phán một hiệp định thương mại song phương (FTA) tiến tới một FTA Mỹ – Việt Nam kiểu mới, vì Việt Nam hiện chưa có FTA song phương với Mỹ. Một FTA như vậy, nếu được khởi động, có thể xóa bỏ hầu hết hàng rào thuế quan, đồng thời thiết lập cơ chế kiểm soát chặt chẽ xuất xứ – điều mà phía Mỹ đặc biệt quan tâm.

Bên cạnh những thiệt hại, việc Mỹ áp thuế mở ra cho doanh nghiệp Việt cơ hội mới, mở rộng thị trường hạn chế phụ thuộc vào Mỹ, theo GS Agustine Hà Tôn Vinh, việc không phụ thuộc vào Mỹ có thể là động lực để Việt Nam chuyển mạnh sang công nghệ cao, nâng tiêu chuẩn hàng hóa, đẩy mạnh hội nhập vào các FTA khác như EVFTA, CPTPP, RCEP, thay vì chỉ trông vào thị trường Mỹ. Tuy nhiên việc này sẽ tăng giá trị mặc cả trong tương lai. Nếu Việt Nam giữ được ổn định kinh tế và xuất khẩu vẫn tăng trưởng dù không có ưu đãi thuế từ Mỹ, thì trong trung, dài hạn, Mỹ sẽ tự quay lại bàn đàm phán với thái độ mềm hơn. Khi ấy, Việt Nam có thể đặt ra các điều kiện thuận lợi hơn, thay vì nhượng bộ từ đầu.

Duy Trinh