Yến chưng 'siêu rẻ': 'Thực phẩm vàng' bị hạ giá, pha tạp, biến chất?

Mới đây, sự việc lực lượng Quản lý thị trường tỉnh Phú Thọ đã tạm giữ hơn 23.000 sản phẩm yến chưng nghi không đạt chất lượng tại Công ty TNHH Yến sào Tuấn Dương & TKT (huyện Thanh Sơn) khiến dư luận dậy sóng. Từ loại thực phẩm giàu giá trị dinh dưỡng, yến chưng đang trở thành hiểm họa nếu bị pha trộn tạp chất, sản xuất không đảm bảo an toàn.

Chỉ cần lướt mạng xã hội vài phút, người tiêu dùng dễ dàng bắt gặp hàng loạt livestream quảng cáo yến chưng sẵn với những lời “có cánh” như “nguyên chất 100%”, “tỷ lệ yến lên đến 60%”, “độc quyền thị trường”, “phù hợp cho mọi đối tượng từ mẹ bầu đến người ăn kiêng”…

Giá thành cũng rẻ đến khó tin, dao động chỉ từ 20.000 – 160.000 đồng/hũ, kèm theo hàng loạt combo khuyến mãi như mua 10 tặng 2, mua 50 tặng 15. Cá biệt, có nơi rao bán gói 50 hũ yến chưng tươi với mức giá chỉ 1.289.000 đồng, tặng thêm 16 hũ – tính ra mỗi hũ chưa đến 16.500 đồng.

Điều đáng nói, hàng loạt TikToker nổi tiếng cũng từng tham gia quảng bá các sản phẩm yến chưng giá rẻ này, vô tình tiếp tay cho sản phẩm chưa được kiểm chứng chất lượng. Trong khi đó, giới chuyên gia và người trong ngành đều khẳng định không thể có yến thật với giá thấp như vậy.

Một người có nhiều năm trong ngành nuôi yến chia sẻ, tổ yến nguyên chất từ thiên nhiên có giá thành cao, kén khách và khó tiêu thụ. Sản phẩm yến công nghiệp giá rẻ đa phần được làm từ “rác yến nhập” – là loại yến tạp, bị loại bỏ do không đạt tiêu chuẩn. “Rác yến” bao gồm hàng chén, cám, yến chết, thường chỉ dùng để dụ chim chứ không dành cho tiêu dùng.

Sản phẩm nước yến sào đóng lọ thật và giả được trưng bày tại phòng triển lãm của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước.

Ông Nguyễn Thanh Hải, Tổng Giám đốc Công ty Yến sào Khánh Hòa cảnh báo các nền tảng mạng xã hội và sàn thương mại điện tử đang bị lợi dụng để bán sản phẩm gắn mác “tổ yến nguyên chất” nhưng thực tế là hàng nhái, hàng pha tạp, không rõ nguồn gốc. Do việc xác thực người bán còn lỏng lẻo, người tiêu dùng rất dễ mua phải sản phẩm không đạt chuẩn, vừa mất tiền, vừa rước họa vào thân.

Tâm lý sính hàng rẻ là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hệ lụy này. Một hũ yến chưng chỉ có giá 9.000 – 15.000 đồng rõ ràng không thể chứa tổ yến thật, khi mà giá yến thô hiện vẫn ở mức 14 – 15 triệu đồng/kg, dù đang thấp nhất trong vòng 10 năm. Các cơ sở làm giả thường dùng gelatin, hương liệu tổng hợp, đường hóa học để thay thế, tiềm ẩn nguy cơ với sức khỏe người dùng, đặc biệt là trẻ nhỏ và người cao tuổi.

Ông Hải cho biết, công ty đã phát hiện hơn 30 đơn vị sao chép trái phép bao bì, nhãn mác và thông tin sản phẩm của Yến sào Khánh Hòa như Sanvinest, Sanest nhằm đánh lừa người tiêu dùng. Dù đã khiếu nại lên Cục Sở hữu trí tuệ và các cơ quan chức năng, nhưng chế tài xử lý hiện vẫn chưa đủ sức răn đe. Do đó, doanh nghiệp phải tăng cường truyền thông nhận diện hàng thật, phối hợp xử lý vi phạm và dựa vào bảo hộ pháp lý để bảo vệ thương hiệu.

Theo bà Mỹ Trinh, đại diện cơ sở yến sào Minh Luân (huyện Cần Giờ, TP.HCM), hiện chưa có quy định thống nhất về cách ghi phần trăm yến trong thành phần nên nhiều đơn vị dễ lợi dụng ghi khống. Minh Luân chỉ ghi rõ 1,5g yến tinh chế/70ml sản phẩm và bán với mức giá khoảng 65.000 đồng/hũ – tương ứng với chi phí nguyên liệu thật.

Các chuyên gia dinh dưỡng cho biết, yến sào vốn giàu protein, 18 loại axit amin và khoáng chất thiết yếu, thường được dùng cho người bệnh, trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, nếu sử dụng sản phẩm giả, không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, người tiêu dùng có thể gặp phải nhiều hệ lụy nghiêm trọng như ngộ độc, dị ứng, ảnh hưởng gan thận và hệ tiêu hóa.

Nhiều mẫu sản phẩm giả từng bị phát hiện chứa gelatin công nghiệp, hóa chất tạo mùi, chất bảo quản vượt ngưỡng và vi sinh vật gây hại. Sử dụng lâu dài có thể gây ngộ độc thực phẩm, tích tụ kim loại nặng, rối loạn tiêu hóa, suy giảm chức năng gan – thận và nhiều nguy cơ sức khỏe khác.

Trước tình trạng “vàng thau lẫn lộn” này, các chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng nên lựa chọn sản phẩm yến sào từ những thương hiệu uy tín, có địa chỉ sản xuất rõ ràng, nhãn mác đầy đủ, chứng nhận chất lượng và tem truy xuất nguồn gốc. Tuyệt đối tránh mua hàng không nhãn mác, sản phẩm rao bán trôi nổi trên mạng hoặc không có cơ quan kiểm soát.

Hiệp hội Yến sào Việt Nam mới đây cũng có văn bản gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công Thương, Bộ Y tế, Bộ Công an… phản ánh thực trạng bát nháo trên thị trường và kiến nghị tăng cường quản lý, xử lý vi phạm, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng cũng như sự phát triển bền vững của ngành hàng yến sào. Thực tế từ doanh nghiệp và hội viên Hiệp hội cho thấy, nhiều sản phẩm yến trên thị trường hiện nay chưa đảm bảo chỉ tiêu chất lượng, có dấu hiệu vi phạm về vệ sinh an toàn thực phẩm và nguồn gốc không minh bạch. Nếu không siết chặt quản lý, người tiêu dùng sẽ tiếp tục trở thành nạn nhân, còn niềm tin vào “thực phẩm vàng” này sẽ ngày càng sụp đổ.

Thanh Hiền (t/h)