Thanh tra 9 cơ sở sử dụng nguồn phóng xạ tại Quảng Ngãi

Trong năm 2017, Thanh tra Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Ngãi đã thực hiện thanh tra chuyên đề về năng lượng nguyên tử để đảm bảo an toàn bức xạ (ATBX), an ninh nguồn phóng xạ (NPX) trong quản lý và sử dụng nguồn phóng xạ của các tổ chức, cá nhân trong tỉnh, đem lại lợi ích cho các cơ sở hoạt động về an toàn bức xạ và an ninh nguồn phóng xạ, góp phần bảo vệ môi trường và sức khoẻ của người dân.

Trong những năm qua, việc sử dụng nguồn phóng xạ (NPX), thiết bị bức xạ trong sản xuất, kinh doanh đã đem lại những lợi ích rất lớn về kinh tế, xã hội; thế nhưng, hoạt động này lại tiềm ẩn nhiều rủi ro, nguy hiểm cho đời sống cộng đồng nếu không được kiểm soát chặt chẽ.

Theo số liệu thống kê, đến tháng 4/2017 cả nước có khoảng 600 cơ sở sử dụng NPX với tổng số 3932 nguồn. Năm 2015 - 2016, trung bình mỗi năm có 120 cơ sở được thanh tra về an toàn bức xạ và hạt nhân (ATBX&HN); như vậy thì sau 5 năm một cơ sở có NPX mới được thanh tra lại, đây là con số đáng lo ngại cho công tác quản lý về ATBX&HN hiện nay.

Hơn nữa, trong 2 năm qua, qua thanh tra đã phát hiện 22/99 cơ sở vi phạm; như thế cứ 4 cơ sở được thanh tra thì có 1 cơ sở vi phạm pháp luật về năng lượng nguyên tử và cũng trong hai năm này, trên toàn quốc đã xảy ra một số vụ mất NPX do ý thức chấp hành pháp luật không nghiêm của tổ chức, cá nhân sử dụng, lưu giữ NPX.

Trước thực trạng đó, năm 2017, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã chỉ đạo toàn ngành triển khai mạnh hoạt động thanh tra chuyên đề “Thanh tra việc chấp hành quy định của pháp luật về năng lượng nguyên tử đối với các tổ chức, cá nhân quản lý, sử dụng nguồn phóng xạ” nhằm tăng cường công tác quản lý ATBX&HN, nâng cao ý thức của tổ chức, cá nhân sử dụng NPX trong chấp hành quy định pháp luật về năng lượng nguyên tử, đồng thời tập trung lực lượng tiến hành thanh tra để đánh giá tổng thể hoạt động quản lý chuyên ngành ATBX&HN trên toàn quốc.

Thực hiện chỉ đạo của Bộ KH&CN, Thanh tra Sở KH&CN tỉnh Quảng Ngãi chủ trì và phối hợp với Công an tỉnh Quảng Ngãi tiến hành thanh tra chuyên đề năm 2017 “Chấp hành các quy định pháp luật về năng lượng nguyên tử” tại các tổ chức sử dụng NPX trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi.

Đoàn Thanh tra đã tiến hành thanh tra 9 cơ sở sử dụng NPX trên địa bàn tỉnh; trong đó có 7 cơ sở chụp ảnh phóng xạ công nghiệp tại Khu Kinh tế Dung Quất, 1 cơ sở sử dụng nguồn trong hoạt động phân tích, thử nghiệm (máy sắc ký khí) và 1 cơ sở sử dụng nguồn vào mục đích đo độ chặt, độ ẩm. Các cơ sở đều được cấp phép tiến hành công việc bức xạ với tổng số NPX, thiết bị bức xạ được kiểm tra là 22 nguồn và 13 máy phát tia X (máy X-Ray).

Kết quả thanh tra tại các cơ sở cho thấy, có 8/9 cơ sở đang hoạt động và sử dụng 18 NPX và 13 máy X-Ray; 1 cơ sở ngưng hoạt động và đang lưu giữ 4 nguồn tại Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt.

Các cơ sở đều chấp hành tốt công tác bảo đảm ATBX về giấy phép tiến hành công việc bức xạ còn hiệu lực, thực hiện khai báo khi tiến hành công việc bức xạ tại địa phương và kịp thời khai báo khi nạp nguồn mới vào thiết bị chứa nguồn; có nhật ký và quy trình sử dụng NPX, thiết bị bức xạ; trang bị các phương tiện, dụng cụ phục vụ công việc chụp ảnh ngoài công trường như dây giăng, biển báo, đèn báo và máy đo liều theo quy định; có kế hoạch ứng phó sự cố được phê duyệt và trang bị các dụng cụ phục vụ công tác ứng phó sự cố như áo chì, găng tay chì, kềm cắt, kềm gắp nguồn và container chì đựng nguồn; thực hiện báo cáo định kỳ công tác ATBX cho cơ quan quản lý nhà nước… Ngoài ra, các cơ sở sử dụng NPX đều có kho chứa NPX.

Theo đánh giá của ông Trần Văn Quang, Phó Chánh thanh tra Sở KH&CN, hầu hết các cơ sở sử dụng NPX trên địa bàn tỉnh đều nâng cao ý thức, chấp hành tốt công tác ATBX, không có nhân viên bức xạ nào bị nhiễm phóng xạ vượt quá giới hạn qui định, đảm bảo cơ bản công tác an ninh NPX. Tuy nhiên, việc thực hiện công tác an ninh NPX theo quy định tại Thông tư 23 của Bộ KH&CN còn một số vướng mắc và đã được kiến nghị với Bộ KH&CN để sửa đổi cho phù hợp với thực tế.

Thời gian tới, Thanh tra Sở sẽ tham mưu để ban hành kế hoạch thanh tra ATBX và an ninh NPX năm 2018, trọng tâm tiếp tục tăng cường công tác đảm bảo ATBX trên địa bàn tỉnh, đặc biệt đảm bảo an ninh NPX, tránh để rơi mất nguồn và mất an ninh nguồn xảy ra. 

Phong Lâm