'Động cơ kép' hiện thực hóa Nghị quyết 57 và tạo lợi thế mới cho doanh nghiệp

Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị không chỉ mở ra cú hích chính sách mạnh mẽ mà còn tháo gỡ những điểm nghẽn để giải phóng sức sáng tạo và thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Trần Văn Khải nhấn mạnh, Nghị quyết khẳng định, đầu tư cho khoa học công nghệ là đầu tư cho phát triển, coi chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là hai động cơ cùng kéo nền kinh tế tiến lên, góp phần nâng tỷ lệ đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) và đưa kinh tế số chiếm ít nhất 30% GDP vào năm 2030.

Theo ông Nguyễn Hồng Hiển - Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số, bài học từ các doanh nghiệp tiên phong cho thấy, tăng trưởng chỉ bền vững khi được nâng đỡ bởi chiến lược chuyển đổi kép. Chuyển đổi số giúp tăng hiệu suất, giảm chi phí và mở rộng thị trường, còn chuyển đổi xanh hỗ trợ tiết kiệm năng lượng, tối ưu tài nguyên, giảm phát thải và đáp ứng các tiêu chuẩn ESG ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế.

Chuyển đổi kép hướng tới phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh doanh nghiệp.

Báo cáo “Số hóa và Tăng trưởng xanh” của OECD năm 2023 cũng chỉ ra việc ứng dụng IoT, dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo có thể giúp doanh nghiệp giảm 10-20% mức tiêu thụ năng lượng và CO₂ đồng thời tăng đáng kể năng suất toàn chuỗi giá trị. Điều đó cho thấy, chuyển đổi số không chỉ tạo tăng trưởng sản lượng, mà còn thúc đẩy tăng trưởng xanh – hai mục tiêu bổ trợ thay vì tách biệt.

Tác động của chuyển đổi kép được ghi nhận rõ ở cấp ngành và quốc gia. Việc hình thành các chuỗi sản xuất, logistic và năng lượng thông minh giúp giảm chi phí đầu vào, nâng cao chất lượng đầu ra và gia tăng khả năng cạnh tranh xuất khẩu. Khi doanh nghiệp Việt Nam đồng thời số hóa và xanh hóa, năng lực cạnh tranh quốc gia cũng được nâng lên, tiệm cận các chuẩn mực toàn cầu về quản trị và môi trường.

Ông Hiển nhấn mạnh: “Việt Nam có lợi thế lớn về hạ tầng số đang phát triển nhanh, lực lượng lao động trẻ và khả năng thích ứng cao để trở thành trung tâm sản xuất thông minh, xanh và số của khu vực”. Đây cũng chính là nền tảng nâng tầm vị thế “Make in Vietnam” trong chuỗi giá trị toàn cầu, nơi giá trị nằm ở năng suất, công nghệ và trách nhiệm môi trường.

Nghị quyết số 57 đặt mục tiêu đến năm 2030 TFP đóng góp trên 55% tăng trưởng GDP; kinh tế số chiếm tối thiểu 30% GDP; trên 40% doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo; Việt Nam vào top 50 thế giới về năng lực cạnh tranh số. Đến năm 2045, kinh tế số phấn đấu đạt 50% GDP và Việt Nam thuộc nhóm 30 quốc gia dẫn đầu về đổi mới sáng tạo.

Chủ trương này nhanh chóng lan tỏa vào cộng đồng doanh nghiệp. Đến năm 2025, hơn 90% doanh nghiệp đã bắt đầu chuyển đổi số, đồng thời áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng, quản lý phát thải. Nhờ đó, năng suất lao động tăng, chi phí vận hành giảm, doanh nghiệp đáp ứng tốt hơn các yêu cầu về ESG và thị trường xuất khẩu.

Thực tiễn cho thấy lợi ích rất rõ rệt: Rạng Đông số hóa toàn bộ quy trình sản xuất, cải tiến sản phẩm LED tiết kiệm năng lượng giúp doanh thu tăng 15-20%/năm; Vinamilk đạt 89% năng lượng xanh và có 3 nhà máy trung hòa carbon; VICEM tận dụng nhiệt thừa và rác thải công nghiệp để giảm chi phí và phát thải.

Trong khi đó, EVN đã chuyển mạnh sang mô hình vận hành số, với 92,68% trạm biến áp 500kV và toàn bộ trạm 110kV không người trực, áp dụng UAV và AI để kiểm tra đường dây, giảm thời gian xử lý sự cố. Giai đoạn 2025-2030, EVN sẽ hoàn thiện kho dữ liệu dùng chung và triển khai hạ tầng AI hiệu năng cao, hướng tới mô hình “EVN Thông minh”.

Ở lĩnh vực hóa chất – ngành chịu tác động mạnh của yêu cầu xanh hóa – VINACHEM đặt mục tiêu giảm tối thiểu 5% phát thải CO₂ đến năm 2030, ứng dụng IoT, Cloud và tự động hóa dây chuyền để chuyển sang sản xuất sạch hơn. Petrolimex cũng đẩy mạnh số hóa hệ thống bán lẻ với 2.850 cửa hàng áp dụng thanh toán không tiếp xúc, định vị trạm theo thời gian thực và bản đồ thời gian chờ nhằm tăng minh bạch và tối ưu trải nghiệm người dùng.

Trong nhóm giải pháp công nghiệp thông minh, Rạng Đông tiếp tục là doanh nghiệp tiên phong khi giảm tới 70% điện năng tiêu thụ trên mỗi đơn vị doanh thu, tự động hóa 72% dây chuyền và tự phát triển robot thị giác chi phí thấp hơn 5 lần so với nhập khẩu. Các giải pháp AI như VGR, Digital Twin hay Edge AI giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh cả trong và ngoài nước.

Từ góc độ tổng thể, ông Nguyễn Hồng Hiển khẳng định, chuyển đổi kép không chỉ là khẩu hiệu mà là hướng đi tất yếu để doanh nghiệp Việt Nam đạt tăng trưởng hai con số, vươn ra toàn cầu và góp phần thực hiện mục tiêu Net Zero năm 2050. Ở cấp quốc gia, đây cũng là tinh thần xuyên suốt của Nghị quyết 57, nhằm phát triển nhanh và bền vững dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo– động lực đột phá để kinh tế Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên mới.

Duy Trinh – Thành Long