Giới khoa học kêu gọi Châu Âu ngừng ăn lươn nhằm bảo vệ môi trường

Tại sự kiện ẩm thực Madrid Fusion 2023 tổ chức ở Tây Ban Nha, 5 đầu bếp hàng đầu thế giới đã chế biến những món ăn với các nguyên liệu nổi tiếng nhất châu Âu để diễn viên người Mỹ Robert De Niro hỗ trợ quảng bá sự kiện. Khi máy quay hoạt động và đèn flash bật sáng, các đầu bếp đã bày ra một bữa ăn thịnh soạn gồm 16 món với trứng cá hồi muối, tôm đỏ và nấm cục đen... Ý tưởng này đã được hoan nghênh rộng rãi. Nhưng việc đưa vào hai món ăn chế biến từ lươn - một nguyên liệu phổ biến ở hầu hết các nước châu Âu - vào thực đơn đã gây ra phản ứng trái chiều ở một số nơi. Nhà khoa học Miguel Clavero Pineda tại Hội đồng Nghiên cứu Quốc gia Tây Ban Nha nhận định: “Tôi đã bất ngờ. Dường như không có nhận thức rằng đó là một loài đang trên bờ vực tuyệt chủng”.

Diễn viên Robert De Niro (ngoài cùng bên tráii) cùng các đầu bếp hàng đầu thế giới quảng bá cho Hội nghị Thượng đỉnh Ẩm thực Toàn cầu Madrid Fusion tại Tây Ban Nha

Ông Miguel Clavero Pineda nằm trong nhóm các nhà khoa học và nhà hoạt động môi trường lên tiếng phản đối việc người châu Âu vẫn thưởng thức các món lươn – loài động vật đã giảm 95% số lượng từ những năm 1980 tại lục địa này. Ông Clavero Pineda nói: “Thật điên rồ. Không nhà hàng nào nghĩ đến việc phục vụ món có linh miêu Iberia. Nhưng chúng ta vẫn đang ăn lươn”.

Việc chế biến các món ăn từ lươn vốn là một truyền thống tại châu Âu bởi trước đây loài này có rất nhiều tại các con sông, dòng suối và hồ trên lục địa. Tại các hội chợ Hà Lan, lươn xông khói vẫn phổ biến trong khi tại Đan Mạch nó thường được kết hợp với trứng bác. Người dân Italy đôi khi đón Giáng sinh với lươn chiên còn tại Tây Ban Nha, lươn bé được chiên với dầu olive, tỏi và ớt có giá lên đến hơn 1.000 euro/kg.

Khoảng 5.500 tấn lươn được nuôi khắp châu Âu hàng năm để đáp ứng nhu cầu của thị trường này. Bên cạnh đó là 1.000 tấn được bắt trong tự nhiên mỗi năm. Nhưng bà Margreet van Vilsteren, người thành lập tổ chức Good Fish (Hà Lan) cho biết nhiều nơi nuôi lươn phụ thuộc hoàn toàn vào việc bắt lươn bé trong tự nhiên. Các nhà khoa học đã kêu gọi châu Âu ban hành lệnh cấm bắt lươn bé nhưng nhiều chính trị gia vẫn tiếp tục cho phép bắt một số lượng nhỏ lươn bé mỗi năm.

Nhiều chính trị gia vẫn tiếp tục cho phép bắt một số lượng nhỏ lươn bé mỗi năm. Ảnh minh họa 

Margreet van Vilsteren - một trong những người sáng lập công ty thủy sản Good Fish có trụ sở tại Hà Lan - cho biết, vẫn còn nhiều điều chưa được nghiên cứu về vòng đời của lươn, buộc các hoạt động nuôi trồng thủy sản phải hoàn toàn dựa vào việc đánh bắt lươn con trong tự nhiên. Bà Van Vilsteren cũng đề cập rằng việc đánh bắt chỉ là một trong nhiều yếu tố khiến số lượng lươn tại châu Âu sụt giảm mạnh. Nhiều đập, nhà máy thủy điện đã ảnh hưởng đến môi trường sống của loài lươn, bên cạnh đó còn có tác động của biến đổi khí hậu, ô nhiễm, ký sinh trùng. Theo bà, hy vọng tốt nhất và nhanh nhất cho sự phục hồi của số lượng loài lươn châu Âu là chấm dứt việc đánh bắt.

Ngoài ra, sau khi lệnh cấm buôn bán lươn châu Âu ra khỏi châu lục này có hiệu lực từ năm 2010, ước tính mỗi năm có đến 100 tấn lươn bé bị buôn lậu ra khỏi châu Âu. Trong chiến dịch ngăn chặn buôn lậu lươn được thực hiện từ tháng 11/2021 đến tháng 6/2022 tại châu Âu, đã có 49 người bị bắt và tịch thu được 1.255 kg lươn trị giá khoảng 1,9 triệu euro.

Người dân châu Âu đánh bắt hơn 1.000 tấn lươn hoang dã mỗi năm. Ảnh minh họa 

Theo tờ The Guardian, nhóm "Lươn bền vững" - có ban điều hành bao gồm đại diện từ các nhà bảo tồn và ngành lươn thương mại - từ lâu đã liên hệ vai trò của lươn trong ẩm thực với mức độ nhận thức cao hơn của xã hội đối với loài này. Andrew Kerr - chủ tịch nhóm cho biết: "Nếu chúng tôi ngừng ăn nó, điều đó thực sự sẽ đánh dấu sự kết thúc của mối quan hệ. Loài vật giống rắn này sẽ chỉ còn là một sinh vật bí ẩn và chìm trong bóng tối." Nhóm của Kerr đã tìm cách đưa ra các quy tắc và chứng nhận minh bạch trong toàn ngành cho những người buôn bán lươn ở châu Âu, cũng như giải quyết một thách thức ghê gớm khác: tình trạng độc nhất của lươn châu Âu, theo cách nói của Kerr, là "sinh vật sống bị buôn bán nhiều nhất trên hành tinh".

Tờ The Guardian ước tính có khoảng 100 tấn lươn con được buôn lậu ra khỏi Liên minh châu Âu (EU) mỗi năm - thường được giấu trong vali và kéo qua các sân bay - khi tội phạm có tổ chức tìm cách né tránh lệnh cấm buôn bán lươn châu Âu ra bên ngoài EU năm 2010. Lợi nhuận bất hợp pháp có thể lên tới 3 tỷ euro/năm, được thúc đẩy bởi nhu cầu cao ở châu Á và các lựa chọn toàn cầu đang suy giảm, vì lươn Mỹ và Nhật Bản cũng được liệt vào danh sách động vật có nguy cơ tuyệt chủng.

Khánh Mai (t/h)