Hàng hóa Việt Nam xuất khẩu đối mặt nhiều rào cản từ thị trường Anh và EU

Năm 2024, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đạt mức kỷ lục 786,3 tỷ USD, tăng hơn 105 tỷ USD so với năm trước. Xuất khẩu đạt 405,53 tỷ USD (tăng 14,3%), trong khi nhập khẩu đạt 380,76 tỷ USD (tăng 16,7%). Thành công này có được nhờ sự hỗ trợ từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) và cam kết hội nhập quốc tế mà Việt Nam đã tham gia.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đáng ghi nhận, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều rào cản mới từ các thị trường lớn như Anh và EU, nơi các tiêu chuẩn kỹ thuật ngày càng khắt khe.

Cơ hội đi kèm thách thức tại thị trường Anh

Vương quốc Anh là thị trường xuất khẩu quan trọng đối với nhiều mặt hàng nông sản và thực phẩm của Việt Nam. Theo thống kê, trong 10 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu cà phê sang Anh đạt 108,2 triệu USD, dù giảm 23,4% về lượng nhưng tăng 29,1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2023. Tương tự, hạt điều, hạt tiêu và rau quả đều ghi nhận tăng trưởng đáng kể, lần lượt đạt mức tăng giá trị 10%, 45,8%, và 55,7%.

Mặc dù vậy, Anh đã liên tục thông báo lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về việc áp dụng mức dư lượng tối đa (MRL) đối với một số hoạt chất như fludioxonil, isotianil và flonicamid trên các sản phẩm như xoài, đu đủ, các loại hạt và đậu. Điều này đặt ra yêu cầu khắt khe hơn đối với các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam trong việc đảm bảo chất lượng và tuân thủ quy định kỹ thuật.

Thị trường tiềm năm EU và áp lực từ các quy định mới

EU là thị trường chủ lực đối với các ngành dệt may, da giày, và nông sản Việt Nam. Trong 10 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu hàng dệt may sang EU đạt 3,54 tỷ USD, tăng 10,2% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, thị trường này đang ngày càng siết chặt các quy định nhằm bảo vệ môi trường và sức khỏe người tiêu dùng.

Tháng 9/2024, Ủy ban châu Âu ban hành Quy định (EU) 2024/2462, bổ sung hạn chế đối với axit undecafluorohexanoic (PFHxA) trong các sản phẩm dệt may, giày dép, bao bì thực phẩm và bọt chữa cháy. Điều này đồng nghĩa với việc các sản phẩm chứa PFHxA sẽ bị cấm hoàn toàn tại EU. Thêm vào đó, vào cuối năm 2024, EU cũng cấm sử dụng bisphenol A (BPA) trong các vật liệu tiếp xúc với thực phẩm và đồ uống. Đây là thách thức lớn đối với ngành công nghiệp sản xuất và xuất khẩu Việt Nam, buộc doanh nghiệp phải nhanh chóng thay đổi quy trình sản xuất để đáp ứng yêu cầu.

Doanh nghiệp Việt Nam đối mặt nhiều rào cản mới khi thị trường quốc tế ngày càng siết chặt tiêu chuẩn kỹ thuật, đặc biệt tại Liên minh châu Âu (EU) và Anh. Ảnh minh họa

Tiến đến xu hướng tiêu dùng hữu cơ và bền vững

Châu Âu đang chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ sang tiêu dùng các sản phẩm hữu cơ, thân thiện với môi trường và bền vững. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam không chỉ chú trọng đến chất lượng và giá cả mà còn phải đầu tư cải tiến quy trình sản xuất, từ khâu nguyên liệu đến thành phẩm.

Trong ngành dệt may, các sản phẩm làm từ nguyên liệu tái chế, hữu cơ và được sản xuất theo tiêu chuẩn bảo vệ môi trường đang ngày càng chiếm lĩnh thị trường. Bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy, Trưởng Cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển, cho biết, chiến lược dệt may bền vững của EU mang lại nhiều cơ hội cho doanh nghiệp Việt, đặc biệt khi Bắc Âu là khu vực tiên phong trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, để tận dụng cơ hội, doanh nghiệp phải đảm bảo sản phẩm không gây ô nhiễm môi trường và có khả năng tái chế cao.

Tương tự, ngành da giày Việt Nam cũng đang chịu áp lực lớn từ xu hướng “xanh hóa” toàn cầu. Việc áp dụng dây chuyền sản xuất tự động, công nghệ AI và giảm khí thải carbon là những yêu cầu cấp thiết nếu doanh nghiệp muốn duy trì chỗ đứng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Doanh nghiệp cần có chiến lược để vượt qua thách thức

Để đối mặt với các rào cản mới, các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần:

Cập nhật thông tin và chính sách thị trường: Theo dõi sát các quy định mới từ Anh, EU và các khu vực khác để đảm bảo tuân thủ, giảm thiểu rủi ro.

Nâng cao năng lực sản xuất: Đầu tư vào công nghệ hiện đại, kiểm toán khí thải carbon và phát triển các sản phẩm thân thiện với môi trường.

Hợp tác và hỗ trợ kỹ thuật: Phối hợp với các bộ, ngành để tham gia các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo và cải tiến quy trình sản xuất.

Thành tựu của ngành xuất khẩu Việt Nam trong năm 2024 là minh chứng cho năng lực cạnh tranh và tiềm năng phát triển. Tuy nhiên, việc các thị trường lớn nâng cao tiêu chuẩn nhập khẩu cũng đặt ra thách thức không nhỏ. Để vượt qua, doanh nghiệp cần chủ động đổi mới, nắm bắt xu thế tiêu dùng và cải thiện chất lượng sản phẩm, từ đó tiếp tục mở rộng vị thế trên thị trường toàn cầu.

Khánh Mai (t/h)