Kẹo, thạch bẩn: Hiểm họa ngọt ngào

Sản xuất hàng triệu viên kẹo thạch không rõ xuất xứ nguyên liệu

Cơ quan chức năng tỉnh Ninh Bình vừa phát hiện cơ sở sản xuất của Công ty TNHH My Candy Việt Nam – chi nhánh Hà Nam sử dụng ba loại nguyên liệu và 15 loại phụ gia thực phẩm không rõ nguồn gốc để sản xuất hơn hai triệu sản phẩm kẹo và thạch. Toàn bộ số nguyên liệu và sản phẩm này đều không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp.

Sau khi xác minh, UBND tỉnh Ninh Bình đã ban hành quyết định xử phạt hành chính hơn 1,34 tỷ đồng, đồng thời buộc tiêu hủy toàn bộ nguyên liệu và sản phẩm vi phạm – khoảng 20 tấn hàng hóa. Việc tiêu hủy được giám sát chặt chẽ nhằm bảo đảm không gây ảnh hưởng đến môi trường.

Đây là mức phạt cao nhất từ trước đến nay đối với hành vi vi phạm an toàn thực phẩm, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của cơ quan quản lý trong việc chặn đứng thực phẩm “bẩn” ngay từ gốc.

Cùng thời điểm, cơ quan chức năng tại địa bàn còn tiêu hủy hơn 24.600 sản phẩm vi phạm khác gồm thuốc lá, rượu, thực phẩm, mỹ phẩm, đồ chơi trẻ em và nhiều hàng hóa nhập lậu với tổng trị giá trên 650 triệu đồng. Những con số này phản ánh thực trạng đáng lo ngại: tình trạng sử dụng nguyên liệu trôi nổi, phụ gia không đảm bảo trong sản xuất thực phẩm vẫn diễn ra phức tạp, bất chấp nỗ lực kiểm tra, giám sát liên tục của lực lượng chức năng.

Khung pháp lý siết chặt, chế tài ngày càng nghiêm khắc

Theo Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa vừa ban hành, sản phẩm lưu thông trên thị trường đều phải được quản lý chất lượng theo mức độ rủi ro, bảo đảm phù hợp tiêu chuẩn công bố áp dụng hoặc quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN). Với nhóm thực phẩm, đồ ngọt, bánh kẹo và nước giải khát, các quy định bắt buộc tập trung vào kiểm soát thành phần, vi sinh vật, phụ gia và điều kiện sản xuất. Cụ thể, sản phẩm phải đáp ứng QCVN 8-2:2011/BYT về giới hạn ô nhiễm kim loại nặng trong thực phẩm, QCVN 4-10:2010/BYT về phụ gia thực phẩm và QCVN 8-3:2012/BYT về vi sinh vật trong thực phẩm.

Lực lượng chức năng kiểm tra tại Công ty.

Ngoài ra, doanh nghiệp được khuyến khích áp dụng Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 5603:2008 (Codex) về quy phạm thực hành vệ sinh trong sản xuất thực phẩm, cũng như các hệ thống quản lý an toàn tiên tiến như HACCP hoặc ISO 22000:2018 nhằm kiểm soát toàn diện rủi ro trong chuỗi cung ứng.

Về xử lý vi phạm, Luật An toàn thực phẩm năm 2010 cùng Nghị định 115/2018/NĐ-CP và Nghị định 124/2021/NĐ-CP quy định chi tiết mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này. Theo đó, mức phạt tối đa có thể lên tới 200 triệu đồng đối với tổ chức, kèm theo các hình thức xử phạt bổ sung như buộc tiêu hủy sản phẩm, đình chỉ hoạt động, tước quyền sử dụng giấy phép hoặc công bố công khai vi phạm.

Trong trường hợp hành vi vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe cộng đồng, trách nhiệm hình sự sẽ được áp dụng theo Điều 317 Bộ luật Hình sự (sửa đổi, bổ sung năm 2025). Theo quy định mới, người sản xuất hoặc kinh doanh thực phẩm gây ngộ độc, tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe hoặc tính mạng người tiêu dùng có thể bị phạt tù từ 3 đến 15 năm, đồng thời bị cấm hành nghề, đảm nhiệm chức vụ hoặc bị tịch thu tang vật vi phạm.

Việc Công ty My Candy bị xử phạt hơn 1,34 tỷ đồng là minh chứng cho sự chuyển hướng mạnh mẽ từ hình thức “nhắc nhở” sang chế tài mang tính răn đe cao. Trước đó, Công ty Kera – đơn vị kinh doanh kẹo rau củ cũng bị phạt 125 triệu đồng vì sử dụng phụ gia sai quy định và công bố sai nhãn sản phẩm.

Các vụ việc này phản ánh rõ nét xu hướng siết chặt quản lý, đồng thời đặt ra yêu cầu ngày càng cao về chuẩn mực chất lượng và minh bạch thông tin trong ngành thực phẩm.

Hồi chuông cảnh tỉnh từ những “viên kẹo ngọt”

Các chuyên gia cho rằng, nguyên nhân cốt lõi của những vụ việc này vẫn là vì lợi nhuận. Việc sử dụng phụ gia giá rẻ, nguyên liệu không rõ nguồn gốc xuất xứ giúp giảm chi phí sản xuất đáng kể, trong khi người tiêu dùng lại khó nhận biết sự khác biệt về chất lượng bằng cảm quan thông thường. Không ít doanh nghiệp coi đây là “lối tắt” để tối đa hóa lợi nhuận, bất chấp nguy cơ gây hại cho sức khỏe cộng đồng.

Hệ quả không chỉ là con số xử phạt, mà là sự suy giảm niềm tin của người tiêu dùng đối với các sản phẩm trong nước. Khi người dân mất lòng tin, thiệt hại không chỉ rơi vào doanh nghiệp vi phạm mà còn ảnh hưởng đến cả ngành hàng, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang thúc đẩy xuất khẩu thực phẩm và hội nhập sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Các cơ quan quản lý khuyến cáo, người tiêu dùng cần thận trọng khi chọn mua sản phẩm, tránh những mặt hàng không rõ nhãn mác, giá rẻ bất thường hoặc không có mã truy xuất nguồn gốc. Doanh nghiệp chân chính phải chủ động đầu tư công nghệ, sử dụng tem điện tử, mã QR, blockchain để truy xuất toàn bộ quá trình sản xuất, bảo đảm minh bạch và tạo niềm tin cho khách hàng. Đồng thời, cần tiếp tục hoàn thiện pháp luật, tăng mức phạt với hành vi cố tình vi phạm, công khai danh tính doanh nghiệp vi phạm và khuyến khích người dân tố giác thực phẩm “bẩn”.

Mỗi viên kẹo, mỗi gói thạch tưởng nhỏ bé nhưng chứa đựng bên trong đó là cả câu chuyện lớn về đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội. Khi những hành vi gian dối trong sản xuất thực phẩm vẫn còn đất sống, sức khỏe người tiêu dùng vẫn còn bị đe dọa. Vì vậy, chỉ khi pháp luật được thực thi nghiêm minh và mỗi doanh nghiệp thật sự đặt yếu tố an toàn lên hàng đầu, “ngọt ngào” mới không trở thành mối nguy tiềm ẩn trên bàn ăn của người Việt.

Thanh Hiền