Ứng dụng khoa học kỹ thuật giúp doanh nghiệp tư nhân Thanh Hóa nâng cao năng suất

Tại tỉnh Thanh Hóa, doanh nghiệp tư nhân giữ vai trò nòng cốt trong phát triển kinh tế địa phương. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp vẫn quy mô vừa và nhỏ, với dây chuyền sản xuất còn lạc hậu và năng lực đổi mới sáng tạo hạn chế. Trong bối cảnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ phát triển theo chiều rộng sang chiều sâu ngày càng cấp thiết, việc ứng dụng khoa học – kỹ thuật vào hoạt động sản xuất và quản trị được xem là hướng đi tất yếu để nâng cao năng suất và sức cạnh tranh.

Hiện này toàn tỉnh có trên 21.000 doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó hơn 95% là doanh nghiệp nhỏ và vừa do tư nhân làm chủ, hoạt động chủ yếu theo các quy trình truyền thống, chưa tiếp cận sâu về đổi mới công nghệ hay quản trị hiện đại. Tuy nhiên, thực tế chỉ khoảng 22% doanh nghiệp tư nhân tại Thanh Hóa có hoạt động đổi mới công nghệ trong vòng ba năm gần đây. Nguyên nhân do nhiều yếu tố: quy mô nhỏ, thiếu vốn đầu tư dài hạn, e ngại rủi ro kinh tế, thiếu nhân lực trình độ cao hoặc không tiếp cận được các chính sách hỗ trợ khoa học – kỹ thuật, dù đã có các chính sách ưu đãi thuế và hỗ trợ 30% kinh phí cho nghiên cứu sản phẩm mới.

Để giải quyết vấn đề này, tỉnh Thanh Hóa đã tích cực triển khai chương trình “Đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp giai đoạn 2021‑2025”. Sở Khoa học & Công nghệ tỉnh hỗ trợ doanh nghiệp trong việc xác lập quyền sở hữu trí tuệ, xây dựng tiêu chuẩn chất lượng, đánh giá và chuyển giao công nghệ phù hợp. Đồng thời, các trung tâm ứng dụng tiến bộ khoa học và kỹ thuật đóng vai trò cầu nối giữa viện nghiên cứu, trường học và doanh nghiệp, giúp chuyển giao công nghệ từ phòng thí nghiệm vào thực tiễn sản xuất.

Ngoài ra, nhiều startup vừa và nhỏ biết cách tận dụng các nền tảng như Techmart hay “chợ công nghệ quốc gia” để tiếp cận công nghệ phù hợp với chi phí thấp. Nhờ đó, trong những năm gần đây, một số đơn vị đã chủ động đầu tư đổi mới thiết bị, nâng cấp công nghệ và áp dụng các giải pháp khoa học vào sản xuất.

Ví dụ điển hình là Công ty TNHH Dịch vụ Khoa học Kỹ thuật Lam Sơn – Thanh Hóa, chuyên sản xuất thiết bị khuôn mẫu và linh kiện công nghiệp. Trước đây, quy trình gia công khuôn mẫu chủ yếu thủ công hoặc bán tự động, dẫn đến năng suất thấp, sai số lớn và tỷ lệ lỗi cao. Từ năm 2022, công ty đầu tư hàng chục tỷ đồng để chuyển đổi sang hệ thống CNC (viết tắt của Computer Numerical Control – điều khiển số bằng máy tính là một hệ thống máy móc sử dụng máy tính để tự động hóa quá trình điều khiển các công cụ gia công như máy tiện, máy phay, máy cắt, máy khoan...) tự động thế hệ mới, tích hợp phần mềm mô phỏng 3D. Nhờ vậy, thời gian chế tạo khuôn giảm từ 5 ngày xuống còn 2 ngày, độ chính xác đạt sai số dưới 0,01 mm, giúp Lam Sơn cải thiện rõ rệt năng suất và chất lượng, đáp ứng đơn hàng kỹ thuật cao từ đối tác trong và ngoài tỉnh.

Cùng với đầu tư thiết bị, Lam Sơn cũng chú trọng phát triển nguồn nhân lực công nghệ cao. Doanh nghiệp đã cử kỹ sư tham gia các khóa đào tạo lập trình CNC, thiết kế CAD/CAM (là một quy trình sử dụng phần mềm máy tính để hỗ trợ thiết kế sản phẩm (CAD) và gia công sản xuất (CAM)) tại các thành phố lớn và mời chuyên gia quốc tế đến hướng dẫn tại nhà máy. Nhờ đó, đội ngũ kỹ thuật viên không chỉ vận hành thành thạo mà còn chủ động điều chỉnh quy trình, đề xuất cải tiến phù hợp từng sản phẩm, giúp Lam Sơn mở rộng thị phần sang Nghệ An, Ninh Bình, Hà Tĩnh và các khu vực lân cận.

Bên cạnh Lam Sơn, nhiều doanh nghiệp khác cũng bắt đầu tiếp cận khoa học kỹ thuật hiệu quả hơn. Nhờ chiến lược hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất theo chương trình quốc gia giai đoạn 2021–2030 đang khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ và hoàn thiện quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế. Chẳng hạn, Công ty Cổ phần Phân bón Lam Sơn đã trở thành doanh nghiệp khoa học – công nghệ cấp tỉnh với sản lượng tăng trưởng hàng năm trên 20% nhờ cải tiến kỹ thuật và quy trình sản xuất sạch.

Hay Công ty Cổ phần Công – Nông nghiệp Tiến Nông là một trong những doanh nghiệp tư nhân đầu tiên tại Thanh Hóa được công nhận là doanh nghiệp khoa học – công nghệ cấp tỉnh, nhờ ứng dụng thành công phân bón NPK-Si giàu silic dễ tiêu cho cây lúa. Trên cơ sở nghiên cứu nguồn silic tự nhiên từ tro và đá nham thạch, Tiến Nông đã hợp tác với đối tác Thái Lan để phát triển công nghệ chiết tách silic đưa vào phân bón theo tỷ lệ phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng của cây trồng.

Nhờ ứng dụng công nghệ hiện đại, phân bón NPK‑Si giúp tăng năng suất lúa từ 8–15%, đồng thời tiết kiệm 6–25% lượng phân bón mỗi vụ. Thành công bước đầu giúp doanh nghiệp mở rộng ứng dụng sang cây trồng như mía, cà phê, cao su và cói. Tổng sản lượng tiêu thụ NPK‑Si hiện vượt 100.000 tấn/năm, góp phần cải thiện hiệu quả sản xuất nông nghiệp địa phương.

Tiến Nông minh chứng cho sức mạnh của việc ứng dụng nghiên cứu và công nghệ trong quy trình sản xuất – phân phối, từ nghiên cứu đến tiếp thị mở rộng. Nhờ vậy, doanh nghiệp vừa nâng cao năng suất, vừa tạo ra sản phẩm giá trị gia tăng cao phù hợp với thị trường nông nghiệp hiện đại.

Công ty Dược – Vật tư Y tế Thanh Hóa cũng đã thành công trong thương mại hóa hai sản phẩm khoa học và công nghệ đặc biệt: Biofil và Hyđan 500. Biofil là thuốc bổ dưỡng sản xuất từ bã men bia – phụ phẩm công nghiệp gây ô nhiễm môi trường, được xử lý và chế biến thành sản phẩm giá trị cao phù hợp cho người già, trẻ em và bệnh nhân cần phục hồi sức khỏe. Hyđan 500 là viên hoàn thuốc đông dược từ các cây nguyên liệu Việt như mã tiền, ngũ gia bì, hy thiêm được sản xuất trên quy trình công nghệ hiện đại đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng.

Hai sản phẩm không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn tạo ra doanh thu hàng chục tỷ đồng mỗi năm, giải quyết việc làm cho 20–30 lao động với thu nhập 5,8–6,5 triệu đồng/người/tháng. Với thành công này, công ty thúc đẩy chuyển dịch từ quy trình sản xuất truyền thống sang mô hình doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao, hợp tác nghiên cứu và sản xuất sản phẩm thiên nhiên.

Xong, theo Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh, để thúc đẩy rộng khắp xu hướng này, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế hỗ trợ đổi mới sáng tạo với chính sách dễ tiếp cận, linh hoạt thủ tục và ưu đãi vốn cho doanh nghiệp nhỏ. Đồng thời, cần thiết lập cơ chế đặt hàng nghiên cứu rõ ràng từ phần đặt hàng của doanh nghiệp đến quá trình ứng dụng và thương mại hóa công nghệ. Mạng lưới tư vấn, môi giới công nghệ chuyên nghiệp tại địa phương cũng đóng vai trò sống còn, giúp doanh nghiệp gặp khó khăn được kết nối với viện nghiên cứu, trường đại học có năng lực phù hợp.

Có thể thấy, ứng dụng khoa học kỹ thuật không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất, giảm chi phí và tăng chất lượng sản phẩm, mà còn là chiến lược sống còn để tồn tại và hội nhập trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Khi có sự kết hợp hiệu quả giữa chính sách hỗ trợ, kết nối khoa học và doanh nghiệp và ý thức đổi mới trong từng doanh nghiệp, khu vực tư nhân tại Thanh Hóa hoàn toàn có thể trở thành động lực thúc đẩy tăng trưởng và phát triển bền vững của tỉnh.

An Dương