Điểm mặt những thành phần nguy hiểm trong thực phẩm chay

Ngày 25.10, Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh Quảng Ngãi cho biết trong tháng 10.2014, Chi cục đã tiến hành kiểm tra 11 cơ sở kinh doanh thức ăn chay chế biến sẵn và kinh doanh thực phẩm chay trên địa bàn TP.Quảng Ngãi, đồng thời lấy 23 mẫu thực phẩm chay. Kết quả cho thấy, có 2 mẫu bị nhiễm tụ cầu vàng (staphylocosus aureus), tác nhân gây ngộ độc thực phẩm có thể dẫn đến tử vong.

Thức ăn chay tiềm ẩn nhiều thành phần độc hại. Ảnh minh họa

Không chỉ có Việt Nam phát hiện ra các thành phần gây nguy hiểm mà các nước trên thế giới cũng đã cảnh bảo về tác hại của các thành phần trong thức ăn chay. Những nghiên cứu được công bố trên tờ Health News đã chỉ ra rằng có năm thành phẩm thường được sử dụng trong chế biến thức ăn chay dễ gây nguy hiểm mà có thể người dùng không hay biết.

Hexane

Vấn đề đầu tiên đối với thực phẩm chay là thức ăn chủ yếu chứa loại đậu nành biến đổi gen. Hexane, một phụ phẩm sản sinh trong quá trình tinh chế xăng dầu, được sử dụng để tạo ra protein thực vật có kết cấu (TVP) dùng như thịt giả trong các món chay như : bánh mì kẹp thịt chay, bánh tacos và cháo ngô hầm. Hóa chất này có tác dụng chiết xuất protein từ đậu nành để tạo thịt giả. Tuy nhiên, Trung tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Bệnh Tật Mỹ (CDC) đã xếp hexane vào danh sách chất độc thần kinh vì với hàm lượng lớn, chất này có thể gây tổn thương thần kinh nghiêm trọng. Mặt khác, hiện nay cũng rất ít bằng chứng cho thấy tính an toàn của thực phẩm chay chứa hexan trong dài hạn.

Người dùng nên thận trọng với thực phẩm chay chứa chất độc hại. Ảnh minh họa

 Seitan (lúa mì)

Seitan là một thành phẩm giàu gluten-protein được chiết xuất từ lúa mì. Chất này cũng dùng để thay thế thịt nên khá phổ biến trong các món chay. Khác biệt với các món giả thịt khác, Seitan không làm từ đậu nành mà có nguồn gốc từ gluten lúa mì. Vì vậy, gluten có thể gây dị ứng nghiêm trọng. Đối với những trường hợp nhạy cảm với gluten hoặc bị mắc bệnh celiac (loại dị ứng nghiêm trọng nhất với gluten) thì quá trình hấp thụ Seitan vào cơ thể dễ gây hại cho hệ thống miễn dịch và ảnh hưởng đến đường ruột. Phản ứng miễn dịch này có nguy cơ gây hại cho thành ruột dẫn đến hiện tượng suy dinh dưỡng, các vấn đề về tiêu hóa, thiếu máu, mệt mỏi và nhiều ảnh hưởng tiêu cực khác.

Phẩm màu Carmine

Hóa chất này còn được gọi là Cochineal và Natural Red 4. Carmine là loại phẩm màu đỏ thu được từ quá trình nấu loại bọ cánh cứng Dactylopius. Hóa chất này được sử dụng trong nhiều món ăn chay phổ biến như nước ép bưởi, sữa chua chay, trái cây đóng hộp và thậm chí cả trong mỹ phẩm. Tuy nhiên, thực tế đã tứng có báo cáo cho biết loại phụ gia thực phẩm này có thể gây dị ứng nghiêm trọng ở một số người, trong đó có phản ứng phản vệ rất nguy hiểm cho tính mạng người. Vì vậy hiện nay, Cục Quản lý Dược và Thực phẩm Mỹ (FDA) yêu cầu mọi loại thực phẩm và mỹ phẩm phải liệt kê rõ thành phần hóa chất này trên nhãn mác sản phẩm.

Carrageenan

Trong món chay, một thành phần thay thế cho galatin khá phổ biến là carrageenan. Chế phẩm này được làm sạch, đun sôi và tách lọc khỏi phần chất rắn từ rong biển Ailen. Carrageenan thu được qua quá trình khử lượng chất lỏng còn lại với rượu hoặc đun sôi cho đến khi tạo chất gel. Ngoài ra, người sản xuất còn có thể ép và làm khô gel để tạo bột carrageenan.

Carrageenan được dùng thay thế cho sữa, thức uống từ đậu nành và các đồ chay tráng miệng. Tuy nhiên, những người có tiền sử mắc bệnh viêm ruột (IBD) hoặc rối loạn tiêu hóa không nên sử dụng thành phần này vì chúng có thể khiến bệnh nhân trở nên trầm trọng hơn. Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện thấy carrageenan có thể gây hiện tượng loét và viêm trên động vật thực nghiệm tương tự như viêm loét đại tràng, viêm đường ruột ở người. Hơn nữa, một nghiên cứu được tiến hành trong năm thập kỷ, từ những năm 1960 cho thấy, thực phẩm chứa Carrageenan dễ gây viêm ruột kết và ung thư ruột kết ở động vật. Năm 1983, Cơ quan Nghiên cứu Quốc tế về Ung thư xếp Carrageenan vào danh sách chất có thể gây ung thư.

Thực phẩm chay chứa thành phần gây ngộ độc cho người tiêu dùng. Ảnh minh họa

Protein thực vật bị thủy phân (HVP)

Protein thực vật bị thủy phân (HVP) là một trong những hương vị đậu nành rất phổ biến trong thức ăn chay. HVP chứa các hợp chất giống bột ngọt (MSG) nên có thể gây ra những tác động tương tự. Acid HVP chiết xuất từ ngũ cốc và các loại đậu, như ngô, lúa mì và đậu nành được đun sôi trong axit clohydric. Sau đó, dung dịch trung hòa với sodium hydroxide. Chất lỏng là kết quả tích phân từ protein thực vật thành các axit amin. Mặc dù chất này có tính hóa học, tuy nhiên HVP lại bắt nguồn từ các hương lệu tự nhiên nên sản phẩm vẫn được người ăn chay chấp nhận.

Mặc dù nghiên cứu cho thấy, các loại rau quả có thể hạn chế rủi ro ung thư, tuy nhiên không ai có thể xác minh được rằng chế độ ăn chay nghiêm ngặt có thể ngăn ngừa hoặc chữa ung thư. Vì vậy, nếu người bệnh đang muốn phòng chống hoặc điều trị bệnh có thể tuân thủ một số phương pháp như: tăng cường độ hoạt động thể chất, hạn chế ăn các loại thịt đỏ và thịt chế biến sẵn, sử dụng vừa đủ canxi và vitamin D, ăn nhiều rau xanh cũng như trái cây, tránh uống rượu quá mức và tích cực kiểm tra sức khỏe theo định kỳ.

Thúy Liễu (Tổng hợp từ Thanh Niên, KDPL, MTX)