Digital Kaizen: Dùng số hóa để nhìn thấy lãng phí chỉ trong 3 giây

Ngày 18/12, tại TP.HCM, Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng 4 (QUATEST 4), Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tổ chức Hội thảo: “Sản xuất xanh – Năng suất cao – Hội nhập bền vững: Hành trình của doanh nghiệp nhỏ và vừa công nghiệp trong kỷ nguyên 4.0”. Chương trình nhằm cung cấp thông tin, định hướng chính sách và chia sẻ các giải pháp, kinh nghiệm thực tiễn giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất chất lượng, tăng cường năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Nguyễn Thị Thu Phương – Phó Giám đốc QUATEST 4 cho biết, trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và chuyển đổi số, doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNVVN) – đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp đang chịu nhiều áp lực đổi mới mô hình sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tại Việt Nam, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển bền vững, nâng cao năng suất chất lượng và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Trong đó, Chương trình quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa giai đoạn 2021–2030 (Chương trình 1322) đóng vai trò là công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp, đặc biệt là DNVVN từng bước cải tiến, đổi mới và phát triển bền vững.

Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn đó, QUATEST 4 tổ chức Hội thảo “Sản xuất xanh – Năng suất cao – Hội nhập bền vững: Hành trình của DNVVN công nghiệp trong kỷ nguyên 4.0” thuộc khuôn khổ nhiệm vụ “Truyền thông năng suất chất lượng thông qua tổ chức các hội nghị, hội thảo năm 2025” với mong muốn tạo diễn đàn để các cơ quan quản lý, chuyên gia, tổ chức hỗ trợ và cộng đồng doanh nghiệp cùng chia sẻ thông tin, kinh nghiệm và giải pháp thiết thực, phù hợp với điều kiện của doanh nghiệp Việt Nam.

“Nâng cao năng suất chất lượng gắn với sản xuất xanh và phát triển bền vững không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu tất yếu đối với doanh nghiệp công nghiệp, đặc biệt là DNVVN, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay", bà Phương nhấn mạnh và kỳ vọng doanh nghiệp sẽ có thêm góc nhìn toàn diện về các định hướng, chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Đồng thời, hiểu rõ hơn vai trò của năng suất chất lượng, sản xuất xanh và phát triển bền vững. Từ đó lựa chọn lộ trình và giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả sản xuất – kinh doanh và năng lực hội nhập.

Bà Nguyễn Thị Thu Phương – Phó Giám đốc Trung tâm QUATEST 4 phát biểu khai mạc Hội thảo. 

Tại Hội thảo, ông Trần Nguyên Quyết - Ban Kế hoạch tài chính, Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia nhấn mạnh 5 trọng tâm chiến lược nhằm đổi mới công tác tiêu chuẩn đo lường chất lượng trong thời đại mới:

Thứ 1, tiếp tục tập trung giúp các doanh nghiệp (đặc biệt là khối tư nhân theo Nghị quyết 68-NQ/TW) áp dụng các tiêu chuẩn, quy chuẩn và công cụ quản trị hiện đại như ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị), LEAN (Sản xuất tinh gọn) và FSSC (An toàn thực phẩm);

Thứ 2, mở rộng quy mô đào tạo về năng suất và chất lượng không chỉ cho người lao động tại doanh nghiệp mà còn cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng;

Thứ 3, thay đổi cách thức truyền thông theo hướng hiệu quả, tạo tác động trực tiếp và rõ nét đến các đối tượng thụ hưởng của Chương trình năng suất chất lượng;

Thứ 4, hoàn thiện hệ thống Tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) & Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCKT), ưu tiên xây dựng bộ tiêu chuẩn cho các lĩnh vực then chốt như: công nghệ chiến lược, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi số nhằm đáp ứng kịp thời yêu cầu của Nghị quyết 57-NQ/TW;

Thứ 5, tăng cường năng lực nghiên cứu và đánh giá năng suất chất lượng, đồng thời đẩy mạnh hợp tác quốc tế theo tinh thần Chỉ thị 38-CT/TW của Ban Bí thư.

Ông Lê Minh Dưng - Trưởng phòng Nghiên cứu & Phát triển Chi nhánh Trung tâm Kỹ thuật 4 - Trung tâm Hỗ trợ Doanh nghiệp. 

Chia sẻ về hành trình năng suất chất lượng cho DNVVN trong kỷ nguyên 4.0, ông Lê Minh Dưng - Trưởng phòng Nghiên cứu & Phát triển Chi nhánh Trung tâm Kỹ thuật 4 - Trung tâm Hỗ trợ Doanh nghiệp cho biết, rào cản lớn nhất của doanh nghiệp nhỏ và vừa hiện nay không nằm ở công nghệ mà ở tư duy “phải số hóa toàn diện ngay từ đầu”.

Thực tế cho thấy, những doanh nghiệp cải tiến thành công đều bắt đầu từ việc xây dựng nền tảng vững chắc thông qua chuẩn hóa con người, quy trình và dữ liệu. Sau đó tối ưu hóa có trọng tâm tại các công đoạn then chốt bằng các công cụ cải tiến chi phí thấp. Chỉ khi dữ liệu đã "lên tiếng" mới từng bước tích hợp tự động hóa, số hóa phù hợp. Đây chính là lộ trình thực tiễn, giúp DNVVN vừa nâng cao năng suất, chất lượng, vừa giảm rủi ro khi bước vào kỷ nguyên 4.0.

Phát biểu tại Hội thảo, Giám đốc Nhà máy Sevapack Lê Quang Minh đã chia sẻ những chiêm nghiệm sâu sắc về năng suất từ trải nghiệm thực tế trong giai đoạn 2022-2025, khi ông còn đảm nhiệm vai trò Phó Tổng giám đốc tại Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại (Tamatra).

Ông Minh đưa ra ví dụ điển hình về sự khác biệt giữa đo lường thủ công và công nghệ tại một doanh nghiệp quy mô lớn. Trước khi áp dụng IoT, các báo cáo ghi chép tay luôn thể hiện con số hiệu suất (OEE) lên tới 94%. Tuy nhiên, khi hệ thống cảm biến được lắp đặt để đo lường tự động, con số thực tế hiển hiện chỉ còn 55%.

“Đó là cú sốc thực sự, nhưng cũng là khởi đầu cho sự thay đổi. Chúng tôi chọn đối diện với dữ liệu thật để cải tiến, thay vì ôm giữ những con số đẹp nhưng 'ảo' để rồi dậm chân tại chỗ,” ông Minh khẳng định.

Sự chênh lệch này cho thấy nếu không có công nghệ doanh nghiệp rất dễ bị đánh lừa bởi những báo cáo cảm tính, che lấp đi những lãng phí khổng lồ đang tồn tại.

Giám đốc Nhà máy Sevapack Lê Quang Minh đã có những chia sẻ thực tế về năng suất, chất lượng dưới góc nhìn doanh nghiệp. 

Một điểm nhấn quan trọng trong tư duy quản trị của ông Minh là thuật ngữ Digital Kaizen. Ông cho rằng doanh nghiệp không nên coi số hóa và Kaizen là hai con đường tách biệt.

Digital Kaizen chính là bước đệm then chốt trong hành trình "Chuẩn hóa - Số hóa". Theo đó, số hóa giúp doanh nghiệp "nhìn thấy" lãng phí chỉ trong vòng 3 giây và Kaizen chính là công cụ để xử lý lãng phí đó ngay lập tức. Công nghệ chỉ thực sự phát huy quyền năng khi phục vụ một quy trình đã được tối ưu và một đội ngũ có tư duy cải tiến liên tục.

Chia sẻ về những ngày đầu triển khai dự án MFCA tại Tamatra, ông Minh không ngần ngại nhắc đến thất bại khiến dự án phải tạm dừng suốt 6 tháng. Nguyên nhân là do đội ngũ công nhân cảm thấy áp lực và mệt mỏi khi phải thay đổi thói quen làm việc. 

Thay vì ép buộc, ông chọn cách kiên nhẫn chờ đợi. Kết quả là sau đó, chính các tổ trưởng sản xuất đã chủ động yêu cầu được đào tạo lại. Từ đó, ông rút ra bài học, chuyển đổi số không thể ép buộc từ trên xuống, mà phải để nhân viên tự nhận thấy giá trị của nó đối với hiệu quả công việc và sự an toàn của chính họ.

Tại hội thảo cũng diễn ra phần trao đổi, thảo luận với nhiều câu hỏi tập trung vào những khó khăn, thách thức và giải pháp khi doanh nghiệp triển khai mô hình cải tiến năng suất, áp dụng sản xuất xanh và đáp ứng yêu cầu hội nhập bền vững. Đại diện cơ quan quản lý, các chuyên gia đã có những chia sẻ, giải đáp để hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng trong thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và năng suất chất lượng.

Kim Thoa