Hàng rào tiêu chuẩn kỹ thuật cao của EU ảnh hưởng tới sản phẩm xuất khẩu Việt Nam

Với kim ngạch xuất khẩu 4 năm ước tính đạt hơn 200 tỷ USD, tăng trưởng từ 12% đến 15%, riêng tháng 7/2024, Việt Nam xuất siêu sang EU ước đạt hơn 20,2 tỷ USD, tăng 19,4% so với cùng kỳ năm 2023. Kim ngạch xuất khẩu tăng khoảng 16,8%; nhập khẩu tăng khoảng 10 %, EU nằm trong top 6 thị trường xuất, nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam.

Khảo sát của Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) cho thấy, EVFTA đã thúc đẩy đáng kể xuất khẩu của Việt Nam sang châu Âu, tăng vọt từ 35 tỷ euro vào năm 2019 lên tới hơn 48 tỷ euro vào năm 2023. Hầu hết kim ngạch nhập khẩu từ Việt Nam của các nước EU27 đều tăng từ 2021.

Sự tăng trưởng được thể hiện rõ trong các lĩnh vực như: điện tử, dệt may, giày dép, nông nghiệp và hải sản theo lộ trình cắt giảm thuế quan khi FTA này có hiệu lực. Tuy nhiên, ông Nguyễn Thành Hưng - Chuyên gia tư vấn cao cấp của Chính phủ, Tổ trưởng Tổ giúp việc Ban chỉ đạo quốc gia về Hội nhập quốc tế - Văn Phòng Chính phủ bày tỏ quan ngại, những điều chỉnh, quy định mới đây của EU ban hành đã, đang và sẽ tác động tới xuất khẩu của Việt Nam.

Ảnh minh họa.

Đơn cử, ngày 13/05/2024 EU ban hành quy định quy trình mới về nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài. Theo đó, từ ngày 3/6/2024 tất cả doanh nghiệp có liên quan tới hàng hoá xuất khẩu từ Việt Nam vào EU đều phải khai báo dữ liệu trước khi hàng đến vào Hệ thống kiểm soát hàng hóa nhập khẩu (ICS2).

Đáng chú ý, tuân thủ hệ thống ICS2 là bắt buộc đối với tất cả lô hàng quá cảnh qua bất kỳ quốc gia EU nào ngay cả khi điểm đến cuối cùng không phải là một phần của EU. Ví dụ với các lô hàng từ châu Á đến Vương quốc Anh quá cảnh qua một quốc gia thành viên EU, các hãng vận tải đường biển, đường thủy nội địa, đường bộ và đường sắt cũng cần cung cấp dữ liệu về hàng hóa được gửi đến hoặc qua EU trước khi hàng đến.

"Nếu các bên giao dịch chưa chuẩn bị sẵn sàng và không cung cấp dữ liệu theo yêu cầu của ICS2, hàng hóa của họ sẽ bị dừng ở biên giới EU và không được cơ quan hải quan thông quan", ông Hưng cảnh báo.

Doanh nghiệp Việt Nam nếu không nắm được quy định này có khả năng phải hứng chịu hậu quả nghiêm trọng như: Các container và lô hàng sẽ bị dừng tại biên giới với EU; hàng hoá không được thông quan bởi hải quan EU hoặc các tờ khai không đầy đủ hoặc bị từ chối, bị cấm vận vì không tuân thủ quy định của EU.

Các mặt hàng bị ảnh hưởng bởi quy định này gồm gia súc, cacao, cà phê, dầu cọ, cao su, đậu nành, gỗ và một số sản phẩm có nguồn gốc liên quan. Doanh nghiệp đưa các mặt hàng này vào thị trường EU và Bắc Âu phải chứng minh sản phẩm không có nguồn gốc từ đất rừng bị phá gần đây hoặc góp phần làm suy thoái rừng.

Ngoài ra, một trong những vấn đề mới và được quan tâm nhất hiện nay đối với hàng hóa xuất khẩu vào EU là cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) mà EU thí điểm áp dụng giai đoạn chuyển tiếp từ ngày 1/10/2024 và thực hiện đầy đủ từ năm 2026. EU đang triển khai kế hoạch nhằm đạt được mục tiêu trở thành lục địa trung hòa khí carbon vào năm 2050.

Để đẩy mạnh xuất khẩu sang EU, ông Đinh Sỹ Minh Lăng, đại diện Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ khuyến nghị, doanh nghiệp chọn con đường chính ngạch nhằm nâng cao uy tín của doanh nghiệp và hàng hóa Việt Nam với tính pháp lý rõ ràng, rủi ro thấp hơn và có thể tiếp cận được nhiều thị trường lớn.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần nghiên cứu, xác định thị trường mục tiêu, tiêu chuẩn, quy định của thị trường từ đó xây dựng kế hoạch cụ thể. Chọn tiêu chuẩn phù hợp với sản phẩm và thị trường mục tiêu (ISO 9001, HACCP,...) từ đó xây dựng hệ thống quản lý chất lượng, đào tạo nhân viên, cải tiến công nghệ. 

Những điều chỉnh trong quy định xuất khẩu mới đây của Liên minh châu Âu (EU) được dự báo đã, đang và sẽ tác động mạnh tới hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam.

Khánh Mai (t/h)