Tác động của kinh tế số đến năng suất doanh nghiệp

Những phân tích gần đây cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa kinh tế số và năng suất doanh nghiệp, cũng như sự lan tỏa của các ngành công nghệ đến toàn bộ nền kinh tế.

Các chuyên gia nhận định, kinh tế số, chuyển đổi số và xã hội số ngày càng dựa nhiều hơn vào công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn. Tuy nhiên, yếu tố con người vẫn là trung tâm, là nhân tố quyết định. Nếu thiếu nhân lực có kỹ năng số, dù được trang bị công nghệ tối tân hay trí tuệ nhân tạo tiên tiến đến đâu, năng suất lao động và hiệu quả sản xuất kinh doanh cũng khó có thể nâng cao.

Kinh tế số không chỉ tác động đến năng suất mà còn đến toàn bộ nền kinh tế.

Trong bối cảnh dân số Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi nhân khẩu học, dự báo từ năm 2035-2037 sẽ chính thức bước vào thời kỳ già hóa, thách thức càng lớn hơn. Nhiều ý kiến cho rằng nếu ngay từ bây giờ người lao động không được trang bị kiến thức và kỹ năng làm việc trong môi trường số thì khi dân số già đi, lực lượng lao động khan hiếm sẽ tác động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế và ổn định xã hội.

Tại nhiều hội thảo, các chuyên gia cho rằng kinh tế số đang tác động rất mạnh mẽ đến năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, cũng như năng suất lao động của doanh nghiệp. Trong bối cảnh nền kinh tế gặp khó khăn về tổng cầu, khả năng tăng trưởng năm nay khó đạt mục tiêu thì kinh tế số chính là động lực mới cần được chú ý. Không chỉ tạo ra ảnh hưởng ngắn hạn, kinh tế số còn có tác động lâu dài tới tổng cung, góp phần duy trì tăng trưởng bền vững.

Tuy vậy, hiện nay một số yếu tố quan trọng của tổng cầu như đầu tư, tiêu dùng, cán cân thương mại vẫn chưa đạt mục tiêu. Do đó, nhiều chuyên gia khuyến nghị trong thời gian còn lại của năm cần có giải pháp tăng tổng cầu, đồng thời tiếp tục thúc đẩy kinh tế số. Bên cạnh đó, Chính phủ cần quan tâm hơn đến chính sách trọng cung, cải thiện thể chế, khung pháp lý, tạo môi trường thuận lợi cho khu vực tư nhân. Đây là khu vực hiện đang gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa trong tiếp cận vốn, đất đai và cơ hội thị trường.

Theo phân tích, chỉ khi khu vực tư nhân có môi trường kinh doanh bình đẳng và thuận lợi, vai trò trong nền kinh tế mới được phát huy tối đa. Song song, bản thân doanh nghiệp cần chủ động đổi mới mô hình sản xuất, tái cấu trúc theo nền tảng số và thực hiện chuyển đổi số để nâng cao năng suất và khả năng cạnh tranh.

Tại các diễn đàn về kinh tế số và xã hội số, lãnh đạo ngành khoa học công nghệ cũng khẳng định: muốn phát triển kinh tế số, Việt Nam cần đồng thời xây dựng thể chế số, hạ tầng số và niềm tin số. Kinh tế số phải dựa trên đổi mới sáng tạo và được tích hợp vào mọi ngành, mọi lĩnh vực.

Theo đó, kinh tế số Việt Nam cần phát triển dựa trên ba trụ cột: quản trị số; khai thác dữ liệu để tạo ra giá trị cho nền kinh tế; phát triển lực lượng sản xuất liên quan đến kinh tế số, trong đó công nghiệp công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) đóng vai trò lõi, chiếm khoảng 20-30%, còn 70-80% còn lại là các ngành khác được “số hóa”.

Có thể thấy, tác động của kinh tế số đối với năng suất doanh nghiệp là rất rõ ràng. Nó không chỉ giúp gia tăng giá trị sản xuất cho từng ngành mà còn tạo hiệu ứng lan tỏa trên phạm vi toàn nền kinh tế. Trong bối cảnh già hóa dân số và thách thức toàn cầu, việc đầu tư vào kinh tế số, nâng cao chất lượng nhân lực, cải thiện môi trường thể chế và khuyến khích đổi mới sáng tạo chính là chìa khóa để Việt Nam đạt được tăng trưởng bền vững trong giai đoạn tới.

Phương Nam